του Νίκου Παλάτου

Αφήνει πίσω του ο Γάλλος σκηνοθέτης και ηθοποιός Πιερ-Φρανσουά Μαρτάν-Λαβάλ τις κινηματογραφικές μεταφορές comic, οι οποίες απευθύνονταν αποκλειστικά σε εφηβικό κοινό ( «Les Profs», «Les Profs 2» και «Γκαστόν, Ο Γκαφατζής», το μοναδικό που έτυχε ντόπιας διανομής), και εδώ καταπιάνεται με ένα βιογραφικό δράμα για όλη την οικογένεια. Εντυπωσιασμένος από τις περιπέτειες του νεαρού Φαχίμ, όπως τις πληροφορήθηκε διά τηλεοπτικής εκπομπής τον Φεβρουάριο του 2014, επί τη ευκαιρία τότε της κυκλοφορίας της αυτοβιογραφίας του πιτσιρικά με τίτλο «Un Roi Clandestin» («Ένας Λαθραίος Βασιλιάς»), ο Μαρτάν-Λαβάλ είδε μέσα από τις σελίδες του βιβλίου να ξετυλίγεται μπροστά του η σαν σε παραμύθι ζωή ενός αγοριού που, δίχως να έχει στον ήλιο μοίρα, κατάφερε να γίνει πρωταθλητής σκακιού στην κατηγορία κάτω των 12 ετών, στην «πατρίδα» του τη Γαλλία.

Αναγκασμένος για πολιτικούς λόγους να εγκαταλείψει την Ντάκα του Μπαγκλαντές, ο οικογενειάρχης Νούρα αφήνει πίσω σύζυγο και νεογέννητο μωρό, αναζητώντας με τον 11χρονο γιο του, Φαχίμ, την παριζιάνικη γη της επαγγελίας. Ελπίζοντας πως σύντομα θα έχει τη δυνατότητα να υποδεχθεί εκεί γυναίκα και παιδί, αιτείται χορήγηση ασύλου (ερχόμενος αντιμέτωπος με τον Γολγοθά της γραφειοκρατίας), κάνει ψευτοδουλειές στους δρόμους για να βγάλει το μεροκάματο (βιώνοντας το κυνήγι της αστυνομίας), πάνω απ’ όλα, όμως, προσπαθεί να ικανοποιήσει το πάθος τού γιου του για το σκάκι. Ανακαλύπτει σκακιστική λέσχη για παιδιά στο (υποβαθμισμένο) παρισινό προάστιο του Κρετέιγ, όπου ναι μεν ο δάσκαλος – εκπαιδευτής μεσιέ Σιλβέν δεν είναι ο… μέγας maître που υποσχόταν στον μικρό πως για χάρη του θα βρει, πλην όμως ως πρώην ταλαντούχος παίκτης του αθλήματος διακρίνει αμέσως τη σπουδαία έμφυτη ικανότητα του Φαχίμ. Βάζει στόχο του να τον κάνει πρωταθλητή Γαλλίας, αλλά πόσο εύκολο για έναν πιτσιρικά από το φτωχό Μπαγκλαντές μπορεί να είναι κάτι τέτοιο;

Στο «Απίθανο Ταξίδι Ενός Φακίρη» (2018) γίναμε μάρτυρες της φανταστικής «παραμυθένιας» ζωής ενός απόκληρου του κόσμου τούτου, ωραιοποιημένης σε τέτοιο βαθμό που καταντούσε προσβλητική για τον θεατή. Το «Ρουά Ματ» αποφεύγει (ευτυχώς) τη χρήση στοιχείων εξωτικής φαρσοκωμωδίας, δίκην μιας ζαχαρένιας προσέγγισης της καλοσύνης του κόσμου, στέκει αδύνατον, όμως, να περάσει πάνω από τον (χαμηλό) πήχη των ανάλογων οικογενειακού τύπου θεαμάτων (του οργανισμού Disney για παράδειγμα). Η όλη αφήγηση έχει στηριχτεί σχεδόν αποκλειστικά (και άκρως τυπικά) στο «απίστευτο» της αληθινής ιστορίας, προτάσσοντας άφθονο εύκολο συναίσθημα, το οποίο με άνεση στοχεύει κατευθείαν στην καρδιά. Η φυσικότητα του νεαρού πρωταγωνιστή της, καθώς και η παιδική αφέλεια που κρύβεται πίσω από τη φιλία που αναπτύσσει με τους συμπαίκτες του στη σκακιστική λέσχη ή από τα όνειρα τα οποία κουβαλάει (όπως το να δει τη θάλασσα κάποτε), διατηρούν τη δομή του φιλμ σε minimum ανεκτά επίπεδα.

Ενώ, όμως, η νόμιμη παραμονή ενός μετανάστη στη Γαλλία δείχνει ως κάτι το αληθινά δύσκολο (αν και η φάση με τον Ινδό μεταφραστή στο γραφείο ασύλου μοιάζει με ανέκδοτο), η αυτή καθεαυτή διαμονή πατέρα και γιου στο Παρίσι φαίνεται σαν μία μάλλον ευχάριστη περιπέτεια, παρά ως κάτι που φλερτάρει με την εξαθλίωση. Η πορεία της σχέσης μαθητή – δασκάλου ακολουθεί την τυπική allez-retour γραμμή απόρριψη / συγκατάβαση / θαυμασμός, οι σκακιστικές σκηνές σε αγώνα και προπόνηση εμφανίζονται με τρόπο τέτοιο ώστε να μην δυσανασχετήσουν όσοι δεν σκαμπάζουν μία από άλογα και αξιωματικούς, ο δε coach του Ζεράρ Ντεπαρντιέ μένει σταθερά μονοδιάστατος ως χαρακτήρας, επιθυμώντας ενδόμυχα να πετύχει μέσω του Φαχίμ όσα εκείνος στην ηλικία του δεν μπόρεσε. Οι σεναριακές ελευθερίες προφανέστατα και είναι αρκετές, χωρίς όμως να κρίνονται επιτυχημένες στην πλειοψηφία τους. Το timing του τηλεφώνου στον Γάλλο Πρωθυπουργό, λόγου χάρη, θέλει θεωρητικά να προσδώσει μια «θριλερική» νότα στο στόρι, αλλά το μόνο που καταφέρνει είναι να δώσει μία επιπλέον αύρα γραφικότητας. Χώρια που σε αφήνει με τη βεβαιότητα πως για να πάρει άδεια παραμονής ένας πρόσφυγας στη Γαλλία, μάλλον πρέπει να είναι… πρωταθλητής στο σκάκι.