του Ηλία Φραγκούλη

Όπως συνηθίζω να λέω επί σειρά δεκαετιών (στο repeat), το να κάνεις προβλέψεις για τα Όσκαρ είναι βαθύτατα… εγωκεντρικό και υποκειμενικό! Είναι μια εσωτερική πάλη του δικού σου γούστου και της δικής σου προσμονής, να κερδίσουν αυτά που προτιμάς, απέναντι στην υποχρέωση του να ακούσεις τις «εντολές» του ξένου Τύπου, των ανθρώπων που βιώνουν σχεδόν εκ των έσω τη βιομηχανία του Χόλιγουντ, αλλά και ν’ ακολουθήσεις τα άπειρα βραβεία που έχουν προηγηθεί και «φανερώνουν» (υποτίθεται) ρεύματα ή τάσεις που αφορούν τον τρόπο σκέψης των χιλιάδων ψηφοφόρων της Ακαδημίας.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να προσθέσω ότι τα μέλη της Ακαδημίας δεν έχουν το αλάνθαστο. Δεν αποτελούν ένα είδος «ανώτερης δύναμης» που ξεπερνά τη γνώμη του… οποιουδήποτε, αν θες. Ναι, είναι καλλιτέχνες, μα πρωτίστως είναι… άνθρωποι. Με παιδεία, με διαφορετική κουλτούρα, με προσωπικό γούστο, με συγκρουόμενες αντιλήψεις περί αισθητικής, με φίλους και γνωστούς. Βλέπουν τις ίδιες ταινίες με εμάς, επιλέγουν κάτι που τους αρέσει ή θεωρούν ότι είναι πιο σπουδαίο από κάτι άλλο ως δουλειά, το ψηφίζουν και ετησίως όλες αυτές οι χιλιάδες των ανθρώπων (7.258 εφέτος) καταλήγουν – εκ του πλειοψηφικού αποτελέσματος – να βραβεύουν συναδέλφους τους ή έτερα μέλη της Ακαδημίας σε ένα κάρο κατηγορίες. Θεωρώντας ότι ψήφισαν τον (έναν και) καλύτερο. Εκτός από την κατηγορία της καλύτερης ταινίας…

Σε αυτό το πρόσφατο άρθρο των Los Angeles Times αναλύεται με ενδιαφέροντα τρόπο (ειδικά στο video που περιλαμβάνει) το σύστημα του περίφημου preferential ballot, σύστημα ψηφοφορίας που μάλλον εξακολουθεί να αποτελεί σχετική σπαζοκεφαλιά για τα μέλη της Ακαδημίας, τα οποία… άλλη ταινία νομίζουν ότι ψήφισαν για καλύτερη και άλλη βλέπουν να παίρνει το βραβείο στο τέλος της τελετής απονομής! Ζητώντας από τα μέλη να τοποθετούν και τους εννέα υποψήφιους τίτλους για το Όσκαρ καλύτερης ταινίας με αξιολογική σειρά, το αποτέλεσμα δεν ευνοεί απαραίτητα εκείνον που μπορεί να έχει τις περισσότερες πρωτιές (ανάλογα με το ποσοστό του, προφανώς). Αρκετοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι το «upset» του «Spotlight» ή του «Moonlight» τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκε εξαιτίας αυτής της κατάστασης και ενδεχομένως να επαναληφθεί φέτος. Έτσι, την Κυριακή το βράδυ, το ουσιαστικό θρίλερ θα παίξει στις κατηγορίες του πρωτότυπου σεναρίου και της καλύτερης ταινίας. Το φιλμ που θα κερδίσει το πρώτο, κατά κανόνα, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πάρει και το δεύτερο. Αλλά η Ιστορία υπάρχει για να ανατρέπεται, να «ξαναγράφεται» ή να ακολουθεί την εποχή της. Και η αλήθεια είναι πως αρκετά πράγματα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε το θεσμό. Τα μέλη του έχουν ανανεωθεί ηλικιακά αλλά και σε γούστα ή διαθέσεις. Οι μαθουσάλες ενός πιο παραδοσιακού, χολιγουντιανού σινεμά έχουν δώσει τη θέση τους σε νεότερα μέλη, τα οποία κουβαλάνε και διαφορετικές «ατζέντες», ενίοτε και με πολιτικοκοινωνικά μηνύματα που θεωρούν ότι τα φιλμ τα οποία βραβεύονται πρέπει να περνούν και στο παγκόσμιο κοινό, με το σινεμά να διδάσκει και κάτι πιο ουσιαστικό πέραν της Τέχνης του.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα τελευταία χρόνια στο Χόλιγουντ έχουν επικρατήσει τρία ζητήματα: α) το φυλετικό / ρατσιστικό πρόβλημα, β) η πολιτική τοποθέτηση και γ) τα δικαιώματα των γυναικών. Και τα τρία ακούστηκαν έντονα και το 2017. Το μαύρο χρώμα του δέρματος, η ομοφοβία ή η ξενοφοβία εξακολουθούν να προβληματίζουν τις ΗΠΑ σε κοινωνικό επίπεδο. Η anti-τραμπική υστερία έχει χτυπήσει κόκκινο με ανοιχτές και δημόσιες επιθέσεις καλλιτεχνών εναντίον του σημερινού Προέδρου της Αμερικής. Και το γυναικείο κίνημα έχει πάρει φωτιά μετά την πιο πρόσφατη σωρεία κρουσμάτων σεξουαλικής παρενόχλησης, κακοποίησης ή εκμετάλλευσης από διάσημα ονόματα του Χόλιγουντ. Πέραν της καλλιτεχνικής αξίας μιας ταινίας, λοιπόν, είναι ορατό το ενδιαφέρον των μελών της Ακαδημίας να αναζητούν και τις αντίστοιχες ταινίες που θα ταιριάζουν με την κάθε επικρατέστερη «ατζέντα». Για λόγους επικαιρότητας, λοιπόν, η κοινή λογική λέει ότι το Όσκαρ καλύτερου φιλμ εφέτος θα πήγαινε στο «Lady Bird» (φωτό), το οποίο έχει σκηνοθετηθεί από γυναίκα, την Γκρέτα Γκέργουιγκ, την πρώτη που προτάθηκε ποτέ και για το Όσκαρ καλύτερης σκηνοθεσίας. Οι άλλες δύο «ατζέντες», όμως, γέρνουν περισσότερο προς τη μεριά του «Τρέξε!», το οποίο ξάφνιασε ηχηρά με τις σοβαρές υποψηφιότητές του, αποτέλεσε τεράστια εισπρακτική επιτυχία και έγινε θέμα έντονων συζητήσεων σε πολιτικό επίπεδο. Ενώ, λοιπόν, κατά βάση όλοι εστιάζουν στο προφανές δίπολο ανταγωνισμού μεταξύ της «Μορφής του Νερού» και του «Οι Τρεις Πινακίδες Έξω από το Έμπινγκ, στο Μιζούρι», ο τελικός νικητής μπορεί να προκύψει… από αλλού, διότι τα προαναφερθέντα φιλμ ίσως άρεσαν περισσότερο συνολικά, κι ας μην ψηφίστηκαν ως πρώτη επιλογή!

Ας κάνουμε εδώ και μια χρήσιμη ανακεφαλαίωση των βραβείων των σημαντικότερων επαγγελματικών σωματείων, τα οποία μας μπέρδεψαν αρκετά σε σχέση με τις τάσεις των φιλμ του 2017:

Σωματείο Παραγωγών: «Η Μορφή του Νερού»
Σωματείο Ηθοποιών: «Οι Τρεις Πινακίδες Έξω από το Έμπινγκ, στο Μιζούρι»
Σωματείο Μοντέρ: «Δουνκέρκη» & «Εγώ, η Τόνια»
Σωματείο Σκηνοθετών: «Η Μορφή του Νερού»
Σωματείο Σεναριογράφων: «Τρέξε!» & «Να με Φωνάζεις με τ’ Όνομά σου»

Τώρα, θα υπερισχύσει το καλλιτεχνικό (αυστηρά) ή οι «ατζέντες» της άποψης; Κι αν οι δεύτερες πάνε κατά διαόλου, μήπως ο ντόρος που προκαλεί αυτά τα χρόνια το χολιγουντιανό συνάφι είναι μονάχα φάση… «να ‘χαμε να λέγαμε»; Διότι καλλιτεχνικά ήδη έχουν μιλήσει, καταλήγοντας σε εννέα τίτλους μέσα από μια ολόκληρη ετήσια παραγωγή. Το «statement» της «πολιτικής ορθότητας» και των δικαιωμάτων που πλασάρουν στα media ως σημαία τους, όμως, μήπως είναι απλώς «πυροτεχνήματα» για το publicity; Φέτος είναι μια ιδανική χρονιά για να παρατηρήσουμε στην πράξη τις τακτικές των σημερινών μελών της Ακαδημίας.

Στην επόμενη σελίδα ακολουθούν οι τελικές προβλέψεις μου για τα αποψινά βραβεία. Με αυξημένο τον παράγοντα ρίσκου για τούτη τη χρονιά. Αύριο θα επανέλθω, μετρώντας… θύματα και πληγές (καλό πράγμα είναι και η αυτοκριτική). Βασικό χαρακτηριστικό της λίστας που ακολουθεί: ένας είναι ο νικητής, όχι το τάδε μπορεί να το πάρει, αλλά είναι από δίπλα και το άλλο και άμα προκύψει το παράλλο μπορεί και να τα πάρει το τέταρτο και σας τα έλεγα, εγώ τα είχα «προβλέψει»…