της Κατερίνας Ανδρεάκου

Ο Τοντ Χέινς συνεργάστηκε με τον συγγραφέα του ομώνυμου βιβλίου, Μπράιαν Σέλζνικ, αναθέτοντάς του τη σεναριακή διασκευή, προσέλαβε μακροχρόνιους συνεργάτες του (όπως τον διευθυντή φωτογραφίας Έντουαρντ Λάκμαν, τον συνθέτη Κάρτερ Μπέργουελ και τη βασική του μούσα, Τζουλιάν Μουρ), παραδίδοντάς μας αρχικά ονειρεμένα posters και παραμυθένια trailers, τα οποία υπόσχονταν ένα υπέροχα νοσταλγικό κινηματογραφικό ταξίδι. Και μετά είδαμε την ταινία…

Θα έχετε σίγουρα υπόψη σας τις δελεαστικά μυρωδάτες και γλυκερά εύγευστες τσικλόφουσκες οι οποίες αρχικά γεμίζουν το στόμα με γεύση και άρωμα, όμως χάνουν και τα δύο μέσα σε λίγα λεπτά για να αφήσουν πίσω τους μια άγευστη, «λαστιχένια» μάζα. Δυστυχώς, αυτή είναι και η πιο ταιριαστή παρομοίωση για την εμπειρία παρακολούθησης αυτής της ταινίας. Ο Χέινς, στα πιο φιλόδοξά του, παραμένει απών από τη σημερινή εποχή και πραγματικότητα, συνεχίζοντας να αφηγείται φιλμικές ιστορίες άλλων εποχών, εδώ μάλιστα χειριζόμενος δύο retro περιόδους με διαφορά μισού αιώνα μεταξύ τους: τα ασπρόμαυρα, βουβά 20s και τα μετα-hippie 70s. Οι ιστορίες των δύο παιδιών είναι – μεμονωμένα – συμπαθείς και κατά καιρούς συγκινητικές: από τη μια η γλυκιά Ρόουζ, που κάνει ένα τολμηρό ταξίδι στο Μανχάταν, αφήνοντας πίσω της τον εύπορο πατέρα της και την αυστηρή του «προστασία» (ειδικά εφόσον η κοπέλα είναι κωφάλαλη), με την ελπίδα να βρει το ίνδαλμά της, μια star του βωβού κινηματογράφου με την οποία έχει έναν απροσδόκητο δεσμό. Κι από την άλλη, ακριβώς πενήντα χρόνια μετά, η ιστορία του 12χρονου Μπέντζι, που μόλις έχει χάσει τη μητέρα του από τροχαίο αλλά και την ακοή του από ατύχημα… με αστραπή (!), ο οποίος επίσης καταφεύγει στο Μανχάταν, προς αναζήτηση του πατέρα που δεν γνώρισε ποτέ.

Η ταινία ξεκινά πολύ καλά, φαινομενικά προσφέροντάς μας ένα κινηματογραφικό παραμύθι α λα πρώιμο Σπίλμπεργκ (ή και το σκορσεζικό «Hugo»), με τις δύο ιστορίες ενηλικίωσης να εναλλάσσονται πετυχημένα και τις μεταξύ τους συγκρίσεις να μας κινούν την περιέργεια. Σε αυτό βοηθά τόσο η πραγματικά εξαίρετη δουλειά του Λάκμαν, που κινηματογραφεί το 1927 σε αρκετά πειστικό ασπρόμαυρο και το 1977 στο γνώριμο καφε-πορτοκαλί της εποχής, όσο και το σύνολο της σκηνογραφίας και των κοστουμιών τα οποία ανακαλούν σχεδόν στην εντέλεια τις εκάστοτε περιόδους. Σε αυτά τα σημεία ο Χέινς είναι πλέον εξπέρ, με τόσες (και άρτια γυρισμένες) ταινίες εποχής στο ενεργητικό του.

Το αφηγηματικό… χάος εμφανίζεται όταν οι συγκρίσεις μεταξύ των δύο ιστοριών μετατρέπονται σε κοινά σημεία, σε γνώριμες ενδείξεις, στη συνειδητοποίηση πως πρόκειται για κάτι παραπάνω από παράλληλες ιστορίες. Το μεσαίο μέρος του φιλμ αποτελεί την άγευστη, βαρετή μάζα τσίκλας που προαναφέραμε, με τους Χέινς και Σέλζνικ να νομίζουν ότι προσφέρουν κινηματογραφική μαγεία μέσα από τα μάτια των δύο παιδιών, ενώ στην πραγματικότητα έχουν καταφέρει να κάνουν τον θεατή να έχει χάσει κάθε ρυθμό κι ενδιαφέρον με την πεζή, μονοδιάστατη αφήγηση και την ισχνή σεναριακή εξέλιξη στις ζωές των νεαρών ηρώων, οι οποίοι βασικά περπατούν και τρέχουν, πρώτα στους δρόμους της μεγαλούπολης και μετά στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας (για καμία ώρα!), εκεί που τους οδηγούν τα – ίδια – λιγοστά στοιχεία που έχουν στα χέρια τους για την ανεύρεση των ανθρώπων τους.

Όλες οι ουσιαστικές «δραματικές» αποκαλύψεις συμβαίνουν μόλις στο τελευταίο (κάτι σαν εικοσάλεπτο) κεφάλαιο της ιστορίας, και το πιθανότερο είναι το κοινό να τις έχει υποψιαστεί από πολύ νωρίτερα. Το ίδιο κοινό που ελπίζει πως αυτές οι τεράστιες «συμπτώσεις», τα κοινά στοιχεία και ο τρόπος σύνδεσης των δύο ιστοριών μπορεί να οδηγούν σε μια πιο έξυπνη, πιο πειστική επεξήγηση (η οποία, δυστυχώς, ποτέ δεν υλοποιείται). Αντ’ αυτής, η «συνάντηση» πραγματοποιείται με ένα απίστευτα γλυκερό, συναισθηματικά εκβιαστικό φινάλε που μάλλον υποτιμά τη νοημοσύνη του έμπειρου θεατή, ειδικά αφού οι περισσότερες αποκαλύψεις γίνονται μέσω απίστευτων ευκολιών και «φτηνών» τεχνασμάτων (όπως επιστολές, σημειώματα και αποκόμματα εφημερίδων). Η συμπαθής, καλοσυνάτη παρουσία της νεαρής (και αληθινά κωφάλαλης) Μίλισεντ Σίμοντς στον ρόλο τής Ρόουζ είναι από τα μεγάλα ατού της ταινίας, όμως ούτε εκείνη, ούτε και η πάντα ευπρόσδεκτη και αξιοπρεπής παρουσία της Μουρ δεν σώζουν αυτό το αποτυχημένα υπερφιλόδοξο και ανεπίτρεπτα ρηχό εγχείρημα ενός συνολικά άνισου σκηνοθέτη, ο οποίος μας έχει προσφέρει στο παρελθόν και ταινίες έντονου συναισθηματικού βάθους ή αληθινής κινηματογραφικής μαγείας. Μεγάλο κρίμα.