του Νίκου Παλάτου

«Η Σοφία της Ευτυχίας» αποτελεί ένα κινηματογραφικό πορτρέτο των σκέψεων του εν ενεργεία Δαλάι Λάμα (14^ου ιστορικά και στατιστικά μακροβιότερου όλων). Ο θρησκευτικός ηγέτης του Θιβέτ στέκεται μπροστά από την κάμερα του ελβετικού σκηνοθετικού διδύμου των Φιλίπ Ντελακί και Μπάρμπαρα Μίλερ και με το βλέμμα στραμμένο προς τον φακό μιλάει αφενός για τη φιλοσοφική του κοσμοθεωρία, αφετέρου αναπολεί στιγμές του παρελθόντος, τόσο του δικού του όσο και της πατρίδας του. Ακούγεται σαν κάτι που θα είναι σίγουρα σοφό και μάλλον ενδιαφέρον. Ατυχώς, η σοφία του Δαλάι Λαμά (εν προκειμένω) πλησιάζει επικίνδυνα τη «σοφιστεία» τύπου life coaching (!), η δε ελκυστικότητα του πράγματος περιορίζεται σε κάποια σπάνια «home videos» από τα παιδικά και εφηβικά χρόνια της Αυτού Αγιότητας.

Η συνέντευξη έλαβε χώρα στα 2020, όταν ο Δαλάι Λάμα βρισκόταν στην ηλικία των 85 ετών. Δείχνοντας σαρκαστική διάθεση, το πρώτο πράγμα που αναφέρει είναι πως κατά πάσα πιθανότητα η συντριπτική πλειονότητα όσων παρακολουθήσουν το φιλμ θα το κάνουν για λόγους περιέργειας, με την πνευματική διορατικότητα ν’ αφορά τους πιο λίγους. Σε ό,τι αφορά την περίπτωσή μου… έπεσε μέσα! Ο ίδιος, πάντως, έκανε ελάχιστα ώστε να με «ψήσει» για την πνευματικότητα του όλου εγχειρήματος. Η ευλαβικότητα του μονολόγου του (δεν υπάρχουν ερωτήσεις κι απαντήσεις) καταπιάνεται με μια σειρά από θέματα που αφορούν την κοινωνία του σήμερα, εν τούτοις, όσα λέγονται όχι μόνο δε σε πείθουν για τη βαθιά γνώση και ανυπέρβλητη σοφία του ομιλητή, αλλά δημιουργούν τη βεβαιότητα πως αγαπημένος συγγραφέας του Δαλάι Λάμα είναι ο… Πάουλο Κοέλιο!

Οι έννοιες του φόβου, του μίσους, της φτώχειας ή της προσήλωσης στον υλικό πλούτο αναλύονται υπό το πρίσμα ενός «αγαπάτε αλλήλους και επί Γης ειρήνη» ευχολόγιου, μέσω μιας αλληλουχίας από τσιτάτα που μοιάζουν να έχουν ξεπηδήσει από κάποιο γυμνασιακό λεύκωμα (συνοδεία ενός άκρως συναισθηματικού, σύγχρονου μοντάζ εικόνων) και όχι μέσα από πολυετείς φιλοσοφικές μελέτες. Τα πράγματα γίνονται σαφώς καλύτερα (και σοβαρότερα) κατά τις στιγμές εκείνες όπου ο Δαλάι Λάμα αναφέρεται σε γεγονότα που σημάδεψαν τον ίδιο και την πατρίδα του. Η κινεζική εισβολή και η μετέπειτα διαφυγή στην Ινδία εξετάζονται υπό καθεστώς πίκρας για την καταπίεση του κατακτητή και του νόστου για το σπίτι, πείθοντας για το γνήσιο των αισθημάτων του. Τα υπόλοιπα, όσο ορθά και να είναι ως σκέψεις, ακούγονται τόσο αδιάφορα και καλογυαλισμένα, λες κι αποτελούν προϊόν κάποιου μοντέλου… τεχνητής νοημοσύνης!