του Νίκου Παλάτου

Ο σκηνοθέτης Πίτερ Κατανέο είχε κάνει πάταγο με το ντεμπούτο του, «Άντρες με τα Όλα τους» (1997), φιλμ που είχε σπάσει τα (τότε) ρεκόρ του βρετανικού box-office, χαρίζοντας στον ίδιο (μεταξύ άλλων) μέχρι και οσκαρική υποψηφιότητα. Έκτοτε, ούτε κατά διάνοια δεν έχει πλησιάσει την επιτυχία της πρώτης του φοράς, γεγονός που δεν πρόκειται ν’ αλλάξει με τούτα τα «Μαθήματα από Έναν Πιγκουίνο».

Η συνάντηση μεταξύ ενός άνδρα και ενός πιγκουίνου είναι απευθείας προσαρμοσμένη από τα απομνημονεύματα του Τομ Μισέλ, που αφορούν την περίοδο που δίδασκε σε ένα προπαρασκευαστικό σχολείο αρρένων του Μπουένος Άιρες. Η ιδέα, εν τούτοις, ότι η αθωότητα του πιγκουίνου ώθησε τον «απολιτίκ» Τομ ν’ αναλάβει κάποιου είδους αντιδικτατορική δράση, ειδικά αφού το προσωπικό του σχολείου του μπήκε σε μπελάδες από το καθεστώς, είναι εφεύρεση του σεναριογράφου του έργου, Τζεφ Πόουπ. Τα «Μαθήματα», λοιπόν, επιχειρούν να θέσουν έναν Βρετανό «γυρολόγο», τόσο αδιάφορο για όλα όσα συμβαίνουν στον κόσμο (σε σημείο που το στρατιωτικό πραξικόπημα είχε μια κάποια χάρη, διότι του χάρισε από του πουθενά μία εβδομάδα άδειας!), σε θέση απρόσμενου ήρωα. Μόνο που η σπουδαία ηρωική του πράξη περιορίζεται στο να υψώσει τη φωνή του σ’ έναν κυβερνητικό πράκτορα, λέγοντάς του με έντονο ύφος… «παρακαλώ πολύ»!

Ο «βρώμικος πόλεμος» της χούντας του Χόρχε Ραφαέλ Βιντέλα, η οποία οδήγησε στην «εξαφάνιση» περί των τριάντα χιλιάδων Αργεντινών, αντιμετωπίζεται με έναν υπέρ του δέοντος… καθώς πρέπει τρόπο (!), επιχειρώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στον κοινωνικό ρεαλισμό και την ανάλαφρη κομεντί, στο επίκεντρο της οποίας τίθεται ένας (κατά μία έννοια) loser. Άλλο πράγμα, όμως, η ανεργία και τα απόνερα του θατσερισμού του «Full Monty» και άλλο οι φασίστες του Βιντέλα. Πόσω μάλλον όταν το έναυσμα για την όλη δράση δίνεται από έναν… πιγκουίνο! Το συγκεκριμένο πτηνό (που ο καθηγητής βαφτίζει Χουάν Σαλβαδόρ) διασώζεται από τον ίδιο, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού αναψυχής στην Ουρουγουάη (το οποίο πραγματοποίησε χάρη στην άδεια που το πραξικόπημα του «χάρισε»…). Είτε από ενδιαφέρον είτε επειδή ήθελε να εντυπωσιάσει τη γυναίκα που προσπαθούσε να ρίξει στο κρεβάτι, το κουβαλά κρυφά πίσω στην Αργεντινή, μετατρέποντάς το σε κατοικίδιο. Σταδιακά, δένεται μαζί του, με το ζωντανό να γίνεται άτυπη mascot του σχολείου, μαζί και προσωπικός του ψυχολόγος! Κάπου εκεί, όμως, αρχίζουν τα σοβαρά των «εξαφανίσεων», με αποτέλεσμα η ενήλικη light comedy του πρώτου μέρους και το κάτι σαν τον «Κύκλο των Χαμένων Ποιητών» (όπου αντί για ποίηση και θέατρο υπάρχει… ένας πιγκουίνος) να μην μπορεί επ’ ουδενί να συνδυαστεί με την πολιτική σκοπιά της κατάστασης.

Όσο χαριτωμένος και να δείχνει ο Χουάν Σαλβαδόρ (ο Κατανέο τον κινηματογραφεί μ’ έναν τρόπο που τον κάνει να μοιάζει με αληθινό… ακροατή των μονολόγων του καθηγητή Τομ Μισέλ), η πολιτική απάθεια του τελευταίου, καθώς και η αιτιολόγηση του άκρατου κυνισμού του εξαιτίας μιας παρελθούσας προσωπικής του τραγωδίας, κλωτσάει άγρια με τις απαγωγές και την αγωνία των συγγενών και φίλων. Το αυτό ισχύει και με τη σχολική παράμετρο του πράγματος, αφού οι μαθητές του κυριλέ ιδρύματος στο οποίο διδάσκει ο Τομ είναι παιδιά οικογενειών που στήριζαν με πάθος το καθεστώς Βιντέλα. Να είδαν, άραγε, το αντιφασιστικό «φως» χάρη σε ένα ποίημα του Πέρσι Σέλεϊ κι έναν πιγκουίνο; Μακάρι να ήταν τόσο εύκολο…