FreeCinema

Follow us

ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ (2004)

(THE PASSION OF THE CHRIST)

  • ΕΙΔΟΣ: Δράμα
  • ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Μελ Γκίμπσον
  • ΚΑΣΤ: Τζιμ Καβίζελ, Μόνικα Μπελούτσι, Μάγια Μόργκενστερν, Φραντσέσκο Ντε Βίτο
  • ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 127'
  • ΔΙΑΝΟΜΗ: ODEON

Οι τελευταίες δώδεκα ώρες του Ιησού, από τη σύλληψη έως και τη σταύρωσή του.

Το 1987, μία από τις μεγαλύτερες σε κυκλοφορία αθηναϊκές εφημερίδες δημοσίευσε στο πρωτοσέλιδό της μια φωτογραφία που έθετε νέα όρια σ’ αυτό που αρέσκομαι να αποκαλώ «ηθική των εικόνων». Οι διαστάσεις της ήταν πολλαπλάσιες του πηχυαίου τίτλου που τη συνόδευε. Το τεμαχισμένο σε έντεκα κομμάτια κορμί της νεαρής Ζωής Γαρμανή ξεσκέπαζε τις συνειδήσεις του «σοκαρισμένου» πανελλήνιου. Υπάρχει κανείς που δεν θυμάται την εικόνα; Αμφιβάλλω… Πόσοι από εμάς είχαμε αγοράσει εκείνο το φύλλο; Και πόσοι, άραγε, κρατάνε αυτή την πόζα στο αρχείο τους; Επικίνδυνες ερωτήσεις. Να βάλω τη «νοσηρή» μου φαντασία να λειτουργήσει και να θέσει άλλο ένα συνειρμικό ερώτημα που μου ήρθε στο μυαλό βλέποντας την ταινία του Μελ Γκίμπσον; Εάν η συγκεκριμένη πόζα απεικόνιζε το σώμα του Χριστού, αυτό θα νομιμοποιούσε τη δημοσίευσή της;

Όπως και με τη «Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν» πριν από χρόνια, έτσι κι εδώ ένα ιστορικό (κατά το θρήσκευμα, έστω) γεγονός μεταφέρεται στο σινεμά με μια «ύποπτη» διάθεση για όσο το δυνατόν περισσότερο ρεαλισμό. Τα «Πάθη του Χριστού», μάλιστα, αποθεώνουν την άποψη που θέλει το αληθοφανές να καταποντίζεται από εξωφρενικές ποσότητες αίματος για να γίνει… πιο πιστευτό! Τι εξυπηρετεί όλο αυτό; Ο Στίβεν Σπίλμπεργκ εκτός από την τεράστια εισπρακτική επιτυχία, κέρδισε και ένα Όσκαρ σκηνοθεσίας. Ο Γκίμπσον, αντίστοιχα, ονειρεύεται βραβεία, αλλά προσωρινά έχει να πορεύεται με τον πανικό στα ταμεία: με κόστος παραγωγής γύρω στα 30.000.000 δολάρια, οι εισπράξεις του πρώτου πενθήμερου μόνο στις ΗΠΑ ξεπέρασαν τα 125.000.000! Κατά τα άλλα… πίστευε και μη ερεύνα!

Εντελώς στυγνά, τα «Πάθη» παρακολουθούν όχι τις τελευταίες ώρες από τη ζωή του Χριστού, αλλά το πόσο βασανίστηκε ο Ναζωραίος για τις δικές μας αμαρτίες (διάλειμμα για να αναλογιστείτε με πόσο αίμα βάφτηκε μέχρι σήμερα το ποίμνιο για την υπεράσπιση αυτής της θρησκείας, ευχαριστώ…). Σύλληψη, «λαϊκό δικαστήριο», βασανιστήρια, Γολγοθάς, σταύρωση, ανάσταση. Όλη η ταινία. Ο λόγος του Ιησού; Σχεδόν ανύπαρκτος, περνάει στα κλεφτά μέσα από σποραδικά flashback. Αφού τα λόγια είναι περιττά, η εικόνα είναι αυτή που πίπτει τη ράβδο. Μάθημα πρώτο: οι Ρωμαίοι στρατιώτες παραλαμβάνουν άνθρωπο και παραδίδουν… κιμά! Για ένα εικοσάλεπτο, η αγριότητα της σεκάνς του μαστιγώματος σε κάνει ν’ απορείς για το τι θα ακολουθήσει στην ώρα της σταύρωσης. Κομμάτια σάρκας και πιτσιλιές από αίμα εκτοξεύονται πάνω στην οθόνη μέσω χτυπημάτων υπέρμετρου σαδισμού. Η γραφικότητα της βίας κάνει τον «Κύκλο του Αίματος» από τις «120 Μέρες στα Σόδομα» (1976) του Πιερ Πάολο Παζολίνι να μοιάζει με σχολικό αποκριάτικο χορό! Να σας περιγράψω και πως του μπήγουν τα καρφιά στο σταυρό λίγο αργότερα; Προς Θεού, όχι, το πήρατε το μάθημά σας…

Επιτρέψτε μου να ομολογήσω ότι το gore θέαμα ουδέποτε με ενόχλησε. Σε τούτη την περίπτωση, όμως, με πανικόβαλε και με θύμωσε σε αρρωστημένο βαθμό. Γιατί δεν μιλάμε για τους «καρτουνίστικους» και fun διαμελισμούς του Ταραντίνο (βλέπε «Kill Bill»). Εδώ έχουμε να κάνουμε με συνειδητή, εφετζίδικη χρήση βίας, που ανοίγει επικίνδυνους δρόμους για ένα νέο κινηματογραφικό είδος: το splatter του πιστού! Άντε μετά να συγκρίνεις ακόμη και με Φρέντι Κρούγκερ! Και ψάξε βρες πόσα μέρη από τις Γραφές «σηκώνουν» παρόμοιο χειρισμό (και εκμετάλλευση) για το μέλλον. Διότι εάν η λογοκρισία δεν ακουμπά τέτοιου τύπου φιλμ εξαιτίας περιεχομένου, εμπρός όλοι μαζί ν’ ανηφορίσουμε το Γολγοθά…

Πέρα από το exploitation θρησκείας και λατρείας του… Σαντ, τι άλλο κάνει ο Μελ Γκίμπσον ως σκηνοθέτης; Φιγούρα της πλάκας! Η εισαγωγή στην θριλερικά ομιχλώδη, νυχτερινή Γεσθημανή δίνει τις πρώτες κακές εντυπώσεις με τη slow motion «ένταση», καθώς οι Ρωμαίοι συλλαμβάνουν το Χριστό και ο Ιούδας εισπράττει τα τριάκοντα αργύρια (τα οποία ίπτανται στον αέρα σε slow motion, επίσης!). Η αντίθεση στις φιγούρες καλού και κακού είναι κραυγαλέα σχηματική, με τους τελευταίους (από βασανιστές, την αυλή του… party animal Ηρώδη, μέχρι και τις ενσαρκώσεις του Σατανά) να περιφέρονται σαν γκροτέσκα κακέκτυπα του φελινικού «Σατυρικόν» (1969). Η χρήση της αραμαϊκής και των λατινικών ως γλώσσες, χαντακώνουν συλλαβή προς συλλαβή το σύνολο των ερμηνειών και η επιλογή τους (εις το όνομα του ρεαλιστικού, πάντοτε) καταντά αστεία, από τη στιγμή που οτιδήποτε βλέπουμε στην οθόνη μαρτυρά ότι έχει χολιγουντιανές ρίζες – προσοχή, όχι συγκρίσεις με τα παρελθόντα βιβλικά έπη των μεγάλων studios. Άφεση αμαρτιών παίρνει ο φωτογράφος Κάλεμπ Ντεσανέλ, ο οποίος χρησιμοποίησε ως μοντέλο για τη δουλειά του πίνακες του Καραβάτζιο.

Τηρουμένων των εισπρακτικών αναλογιών, σε συνδυασμό με τον τρόπο που ο Χριστός εξέρχεται του σπηλαίου και της ταινίας (φτυστός ο Άρνολντ Σουορτσενέγκερ από τον «Εξολοθρευτή»!), φοβούμαι ότι ο Γκίμπσον είναι ικανός να γυρίσει και sequel… εκδίκησης του εβραϊκού lobby (ας μη σχολιάσουμε τον διακαή αντισημιτισμό του φιλμ, μιας και το «πρόβλημα» δεν μας αγγίζει ως λαό), με ακόμη περισσότερο αίμα και (γιατί όχι και) τεμαχισμούς, κανιβαλισμό κι ότι άλλο έχετε ευχαρίστηση, εφόσον το μακελειό πουλάει ακόμη και σε συσκευασία Εσταυρωμένου. Μέχρι τότε, απλά θα προσπαθώ να ξεχάσω τι είδα. Γιατί βγαίνοντας από την αίθουσα, μόνο ντροπή αισθανόμουν…

Υ.Γ. Ευχαριστώ την κυρία που με πλησίασε μετά το τέλος της προβολής και προσφέρθηκε να προσευχηθεί για μένα (μάλλον επειδή μίσησα το φιλμ)!

ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;

Το άνωθεν κείμενο είναι η κριτική που έγραψα για το φιλμ το 2004, όταν αυτό διανεμήθηκε για πρώτη φορά στους ελληνικούς κινηματογράφους. Είχα καταφέρει να μπω (σχεδόν στα κρυφά) σε μία βραδινή προβολή της ταινίας που πρέπει να είχε πραγματοποιηθεί για μέλη της… Ιεράς Συνόδου, ώστε να έχουν εικόνα και άποψη για το τι παρουσιάζει ο Μελ Γκίμπσον στο έργο, και να δώσουν την «έγκριση» της Εκκλησίας για να προβληθούν κανονικά τα «Πάθη του Χριστού» και στη χώρα μας. Θυμάμαι πως ήταν μία από τις πιο δυσάρεστες εμπειρίες που είχα ποτέ σε σινεμά! Διότι είχα σφιχτεί πάρα πολύ ώστε να μην ουρλιάξω… από τα γέλια, πριν αρχίσουν να πέφτουν οι κουβάδες με το αίμα, προφανώς. Στο διάλλειμα, στο φουαγιέ του Embassy στο Κολωνάκι, κρυφάκουσα διαλόγους σοκαρισμένων ρασοφόρων και θυμάμαι χαρακτηριστικά την ατάκα: «Δηλαδή, θα πάμε τα παιδιά μας να δουν αυτό το πράγμα;»! Η ταινία, φυσικά, προβλήθηκε κανονικά, δίχως λογοκρισίες ή έκτροπα τύπου «Ο Τελευταίος Πειρασμός» (1988), καθώς ο Γκίμπσον μας έδειχνε (με τον πλέον γραφικό τρόπο, αλλά… ας είναι) το πόσο βασανίστηκε ο καλός Χριστούλης. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Αμήν!


MORE REVIEWS

ΑΓΡΙΑ ΦΥΣΗ

Ολιγοήμερο ταξίδι εταιρικού bonding σε απομονωμένο hiking retreat αυστραλέζικου εθνικού πάρκου καταλήγει σε θρίλερ, με την εξαφάνιση μιας γυναίκας η οποία (διόλου συμπτωματικά;) λειτουργούσε ως πληροφοριοδότης για λογαριασμό ομοσπονδιακών πρακτόρων. Υπάρχει χρόνος για να βρεθεί ζωντανή ή μήπως πρόκειται για ένα καλοστημένο σχέδιο δολοφονίας;

ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΔΕΣΜΟΣ

Στο μεγάλο «πουθενά» του Νέου Μεξικού, κάπου στα ‘80s, η Λου, επιστάτρια ενός βουτηγμένου στην τεστοστερόνη γυμναστηρίου, θα ερωτευθεί την Τζάκι, μια bodybuilder περαστική από τα μέρη εκείνα, που δεν έχει στον ήλιο μοίρα, μα ονειρεύεται περισσότερα μούσκουλα και δόξα. Γύρω τους, όμως, συγκεντρώνονται αρκετά… πτώματα και χρέη παλιά κι αλύτρωτα.

ΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ

Όταν έπειτα από έλεγχο αλκοτέστ του αφαιρείται το δίπλωμα οδήγησης, ο Μαρκ οφείλει να περάσει από μια σειρά ιατρικών και ψυχολογικών σεμιναρίων αξιολόγησης, εάν επιθυμεί να το πάρει ξανά πίσω. Το αληθινό πρόβλημα του Μαρκ, όμως, δεν είναι η προσωρινή απώλεια του διπλώματός του, αλλά η μη συνειδητοποίηση της κατάστασης την οποία βιώνει ως… αλκοολικός.

ΕΓΩ, ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ

Δύο έφηβα αγόρια ξεκινούν από το Ντακάρ της Σενεγάλης κυνηγώντας το όνειρο της καλύτερης ζωής στην Ευρώπη. Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιταλία, να εύχεσαι να μην είναι μακρύς ο δρόμος.

ΣΤΟ ΠΟΤΑΜΟΠΛΟΙΟ

Η καθημερινότητα στο πλωτό κέντρο φροντίδας πασχόντων από ψυχικές διαταραχές «Adamant», το οποίο βρίσκεται δεμένο σε προβλήτα του Σηκουάνα στο Παρίσι.