του Νίκου Παλάτου

Το «The Sopranos» ήταν κορυφαία τηλεοπτική σειρά. Όχι μόνο μία από τις καλύτερες του 21^ου αιώνα, αλλά και (επί το γενικότερο) στην ιστορία της αμερικάνικης τηλεόρασης. Τούτοι οι «Άγιοι της Μαφίας», είτε αντιμετωπιστούν ως συνοδευτικό φιλμ του TV series, είτε ως prequel, είτε ως spin-off, είτε… όπως αλλιώς ο καθένας επιθυμεί να τους αποκαλέσει, είναι άρρηκτα δεμένοι με τη σειρά που δημιούργησε ο Ντέιβιντ Τσέις. Αυτό συμβαίνει σε τόσο μεγάλο βαθμό, που όσοι δεν έχουν παρακολουθήσει όλα τα επεισόδια εκείνης, θα δυσκολευτούν αφάνταστα να καταλάβουν την πλοκή και τους χαρακτήρες του φιλμ. Οι υπόλοιποι θα έχουν σαφώς μικρότερο πρόβλημα, αλλά και πάλι ένα γρήγορο ξεσκόνισμα μνήμης θα τους φανεί χρήσιμο, μιας και τα χρόνια που έχουν μεσολαβήσει είναι αρκετά.

Η διαπίστωση αυτή γίνεται σαφής από την έναρξη κιόλας του φιλμ, αφού σε μία μάλλον ακατανόητη κίνηση, το στόρι το αφηγείται από… τον τάφο του ο Κρίστοφερ Μολτισάντι, ο οποίος «αποκαλύπτει» το δολοφονικό γεγονός που του συνέβη σε κάποια στιγμή στο μέλλον. Όσοι ξέρουν, θα θυμηθούν. Όσοι δεν γνωρίζουν, θα μείνουν με την απορία, τόσο για το σε ποιον ανήκει η φωνή που ακούγεται, αλλά και σε τι ακριβώς αναφέρεται. Το ίδιο θα συμβεί αρκετές φορές κατά την διάρκεια της ταινίας, κάτι που εν πολλοίς είναι αναπόφευκτο. Οι «Sopranos» διατηρούσαν μια πινακοθήκη δεκάδων πρωταγωνιστικών χαρακτήρων και αμέτρητων υποπλοκών, που εκ των πραγμάτων καθιστούσαν το εγχείρημα ενός κινηματογραφικού prequel να μοιάζει πολύ δύσκολη υπόθεση. Η παράδοξη αίσθηση που αφήνουν οι «Άγιοι της Μαφίας» είναι πως στην τελική ναι μεν μοιάζουν περισσότερο με prequel, όχι δε φτιαγμένου για το σινεμά, αλλά για την τηλεόραση, με τα υπόλοιπα επεισόδια που θα ρίξουν φως στον Τόνι Σοπράνο και στην φαμίλια του να έρχονται… κάπου προσεχώς (;).

Το δεύτερο παράδοξο που χαρακτηρίζει το σενάριο (το οποίο έγραψε ο ίδιος ο Ντέιβιντ Τσέις, μαζί με τον συνεργάτη του Λόρενς Κόνερ), είναι πως αν έχει έναν πρωταγωνιστή, αυτός δεν είναι ο έφηβος ακόμα Τόνι, αλλά ο θείος του, Ντίκι Μολτισάντι. Ανύπαρκτος χαρακτήρας στη σειρά, αλλά με συχνή αναφορά σε αυτόν ως ο μεγάλος και σεβάσμιος gangster του παρελθόντος, το φιλμ χτίζει την προσωπικότητά του αναδεικνύοντας εν μέρει τις αμφιβολίες που ένιωθε για τον τρόπο ζωής του και την αδυναμία του να ξεφύγει από το «πεπρωμένο» του. Το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή, από αυτό που συμβαίνει με τους άμεσους συνεργάτες του, Τζόνι και Τζούνιορ Σοπράνο, αλλά και τον ίδιο του τον πατέρα, Άλντο, οι οποίοι δείχνουν να διασκεδάζουν αφάνταστα με το γκανγκστεριλίκι. Η «εσωτερική» σύγκρουση του Ντίκι αποτελεί ένα εκ των τυπικών συστατικών πολλών μαφιόζικων φιλμ, με την ευκαιρία για κάποιου είδους λύτρωση, εν προκειμένω, να βρίσκεται γι’ αυτόν στο πρόσωπο του μικρού Τόνι. Άπαξ και ο πατέρας του τελευταίου μπαίνει στη φυλακή, ο Ντίκι γίνεται δεύτερος μπαμπάς του, επιχειρώντας να τον βάλει στον δρόμο από τον οποίο αυτός δεν μπόρεσε να διαφύγει (στην ηλικία του). Χαμένος χρόνος ίσως, αφού όλοι ξέρουμε σε τι μέρος του λόγου εξελίχθηκε ο Τόνι Σοπράνο…

Το τρίτο και τελευταίο παράδοξο των «Αγίων» στέκει (κατά την γνώμη μου) και ως το μεγαλύτερο foul της ταινίας. Επιθυμώντας να συμπλεύσει με το politically correct της εποχής μας, ο Τσέις φτιάχνει μια πολύ μεγάλη σε διάρκεια υποπλοκή, η οποία έχει να κάνει με τις δοσοληψίες του Ντίκι με συμμορίες μαύρων του Νιούαρκ, σε συνδυασμό με τις βίαιες φυλετικές ταραχές που ξέσπασαν στην πόλη το καλοκαίρι του 1967. Το «πρόβλημα» θα ήταν πραγματικά ασήμαντο εάν δεν υπήρχε η… λεπτομέρεια της πλήρους απουσίας οποιουδήποτε μαύρου χαρακτήρα από τους βασικούς ρόλους της τηλεοπτικής σειράς, αφού αυτή κινούνταν σχεδόν αποκλειστικά εντός του ιταλιάνικου μικρόκοσμου. Πρόκειται για ανακολουθία ολκής, ανεπίτρεπτης για εγχείρημα που διαλαλεί πως αποτελεί prequel, πόσω μάλλον όταν η «αρχική» πηγή αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή κομμάτια της σύγχρονης pop κουλτούρας. Η ανακολουθία διογκώνεται από το γεγονός πως η όλη φάση με τις μαύρες συμμορίες διατηρείται στο πενταετές άλμα που κάνει η πλοκή, όταν η δράση μεταφέρεται στα 1972, καθιστώντας την έτσι μέρος της καθημερινότητας της οικογένειας ΝτιΜέο. Υποθέτουμε πως με τα χρόνια το σχετικό και ενίοτε αιματηρό αλισβερίσι έσβησε (έτσι, από μόνο του…) ή, πιο απλά, ουδείς θεώρησε απαραίτητο πριν είκοσι χρόνια, όταν «Sopranos» μεσουρανούσαν στις τηλεοράσεις, να συμπεριλάβει σε μια καθαρόαιμη μαφιόζικη ιστορία… γκανγκστεριλίκια με μαύρους στο Νιου Τζέρζι!

Κατά τα λοιπά, οι φόνοι είναι στην ημερησία διάταξη, με έναν-δύο εξ αυτών να γίνονται με ευφάνταστα βίαιο τρόπο, ενώ κάποιοι από τους αγαπητούς δευτεραγωνιστές της συμμορίας των Σοπράνο καταθέτουν τα (σύντομα) διαπιστευτήρια τους, ισορροπώντας ανάμεσα στον ανδρικό εγωισμό και τον ιδιότυπο, χαβαλεδιάρικο κυνισμό που αρκετοί μαφιόζοι διαθέτουν. Η επιλογή να υποδυθεί τον Τόνι Σοπράνο ο πραγματικός γιος του Μάικλ Γκαντολφίνι προσφέρει το πλεονέκτημα της ανατριχιαστικής ομοιότητας (ειδικά στον τρόπο που ρίχνει το βλέμμα του), ταυτόχρονα όμως εγείρει σημαντικά ηλικιακά ερωτήματα, αφού ως δεκαεξάρης φυσιογνωμικά δεν πείθει ιδιαίτερα (έως καθόλου, θα λέγαμε). Ο διπλός ρόλος του Ρέι Λιότα, από την άλλη, αν και εύστοχος ως σύλληψη, καταδεικνύει το εν τη γενέσει ελάττωμα των «Αγίων της Μαφίας». Οι μαφιόζοι της οικογένειας Σοπράνο, που τόσο καλά μάθαμε από τους τηλεοπτικούς μας δέκτες, θα ήθελαν μια ολόκληρη τηλεοπτική σεζόν για να λειτουργήσουν ολοκληρωμένα (όσοι καταφέρνουν να βγουν ζωντανοί, τέλος πάντων!). Το κινηματογραφικό δίωρο, όσο προσεγμένο και καλογυρισμένο (είναι), αποδεικνύεται ανεπαρκές γι’ αυτούς.