της Κατερίνας Ανδρεάκου

Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Ότο Μπελ είναι σίγουρο στοίχημα συμπάθειας όσο και… ο Μπάμπι το ελαφάκι: δεν υπάρχει περίπτωση να μην γοητευθείς από τα εξωπραγματικά υπέροχα τοπία της Μογγολίας με πλάνα της φύσης στην πιο αρχέγονη μορφή της, που θα ζήλευαν και οι καλύτεροι κινηματογραφιστές του National Geographic ή του βρετανικού «Planet Earth». Επίσης, ανοιχτή πρόκληση να βρεθεί κάποιος που δεν θα λατρέψει τη 13χρονη ηρωίδα, τη μικρή Αϊσολπάν, με τα νεαρά χαρακτηριστικά της ήδη «σημαδεμένα» από τον τρόπο ζωής τής φυλής της, ωστόσο μονίμως χαμογελαστή, στωική, με μια εσωτερική γαλήνη και έμφυτη αισιοδοξία που προκαλεί άμεσο θαυμασμό. Η έφηβη πηγαίνει σχολείο αλλά βοηθά και στις καθημερινές δουλειές της νομαδικής οικογένειάς της, σε μια μίξη της παράδοσης αιώνων με τον πιο μοντέρνο τρόπο ζωής. Φορά τα ρούχα από δέρματα ζώων που έγιναν θήραμα των ανδρών της οικογένειας, αλλά λατρεύει και τις πιο «κοριτσίστικες» λεπτομέρειες, λίγο βερνίκι νυχιών και μια τεράστια κορδέλα στα μαλλιά. Κι όμως, αυτό το κορίτσι προσπαθεί να σπάσει την παράδοση τουλάχιστον δώδεκα γενεών και να γίνει η πρώτη γυναίκα – κυνηγός με τον πατροπαράδοτο τρόπο της φυλής της: μεγαλώνοντας έναν αετό, εκπαιδεύοντάς τον για να γίνει ο ανιχνευτής – θηρευτής της και, επτά χρόνια μετά, ευχαριστώντας τον για τα καλά που έφερε σε εκείνην και την οικογένειά της μέσω της απελευθέρωσής του (η εναρκτήρια σεκάνς, στην οποία παρακολουθούμε τον παππού της να πράττει το ίδιο με τον δικό του αετό είναι, το λιγότερο, βαθιά συγκινητική).

Από εκεί και μετά, η εκτίμηση ή όχι της συγκεκριμένης δουλειάς είναι θέμα του ποια στάση κρατά καθένας μας απέναντι στον βαθμό «αντικειμενικότητας» της κάμερας και του σκηνοθέτη ενός ντοκιμαντέρ (γιατί πλήρως αντικειμενικό ντοκιμαντέρ, de facto, δεν υφίσταται). Διότι, ναι, η Αϊσολπάν και οι λοιποί χαρακτήρες που παρακολουθούμε στη σχεδόν μιάμιση ώρα της ταινίας είναι αληθινά πρόσωπα, Καζάκοι, κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής. Επίσης, ναι, τα γεγονότα που αφηγείται το ντοκιμαντέρ συνέβησαν στην πραγματικότητα. Και, ακόμα πιο σημαντικά, ναι, η μικρή Αϊσολπάν κατάφερε να σπάσει παραδόσεις αιώνων, να επανακαθορίσει την αληθινή έννοια του girl power και να μας διδάξει καναδυό πράγματα σχετικά με την ανθρώπινη θέληση ενάντια στην όποια κοινωνική, συναισθηματική, σωματική και έμφυλη αντιξοότητα. Παρακολουθώντας την αφήγηση, όμως, αισθάνεσαι πως κάτι δεν πάει καλά. Τα «ιστορικά», καθοριστικά γεγονότα που ακολουθούν τη θαρραλέα απόφαση της νεαρής να γίνει κυνηγός, και μάλιστα άμεσα, συμβαίνουν όλα (τι σύμπτωση;) μπροστά στην κάμερα του Μπελ, ο οποίος μάλιστα βρίσκεται φαινομενικά με περισσότερες από μία κάμερες σε επικίνδυνες πλαγιές των ανελέητων βουνών, εκεί όπου η Αϊσολπάν με τον υποστηρικτικό πατέρα της πρώτα πιάνουν και μετά εκπαιδεύουν τον νεαρό αετό της. Η κάμερα είναι επίσης παρούσα στο παρθενικό αποτυχημένο και στο παρθενικό επιτυχημένο κυνήγι της αλλά και στον ετήσιο διαγωνισμό κυνηγών με αετούς της περιοχής, όπου (τι σύμπτωση, και πάλι;) η Αϊσολπάν παίρνει μέρος για πρώτη φορά και, μετά από μια αγωνιώδη σεκάνς, βρίσκεται νικήτρια, μπροστά από έμπειρους κυνηγούς δεκαετιών.

Πέραν της πρώτης, προφανούς ερώτησης του «αν δεν είχαν συμβεί όλα αυτά νωρίτερα, πώς και γιατί η Αϊσολπάν θα ήταν ενδιαφέρον αντικείμενο ενός ντοκιμαντέρ και πώς θα την είχαν ανακαλύψει οι κινηματογραφιστές αν ήταν απλά ένα κορίτσι που ακόμα μόνο ονειρευόταν να γίνει κυνηγός;», η όλη κινηματογράφηση της (πραγματικής, το επαναλαμβάνουμε προς αποφυγή παρεξήγησης) ιστορίας της μοιάζει στην πλειοψηφία της ανακατασκευασμένη, με τους αληθινούς χαρακτήρες και την Αϊσολπάν στο επίκεντρο να «ξαναζούν» τμήματά της (τα greatest hits, θα λέγαμε) για χάρη της ταινίας. Ταυτόχρονα, ο Μπελ χρησιμοποιεί έξυπνα το μοντάζ για να προσθέσει αγωνία αλλά και χιούμορ (οι «σιωπές» των πρεσβυτέρων της φυλής – που αρχικά εναντιώνονται στην ιδέα μιας 13χρονης γυναίκας κυνηγού – όταν το κορίτσι τούς «αποστομώνει» με τα τελικά της κατορθώματα, μάλλον θα κάνουν την πλειοψηφία του κοινού να ξεσπάσει σε δυνατά γέλια «εκδίκησης»).

Σε παγκόσμιο επίπεδο, κριτικοί και θεατές λάτρεψαν την ταινία, είτε αγνοώντας είτε απορρίπτοντας τις «κατηγορίες» περί κινηματογραφικής αναπαράστασης σε βάρος ενός πιο «τίμιου» ντοκιμαντερίστικου ρεαλισμού, με μια μικρότερη μερίδα να την απορρίπτει ως πολύ «στημένη». Τούτη η συζήτηση, όμως, κρατάει από τις πρώτες κιόλας μέρες του ντοκιμαντέρ ως είδους, με τον «Νανούκ του Βορρά» να εξακολουθεί να διχάζει περί του αν πρέπει να χαρακτηρίζεται ντοκιμαντέρ ή όχι… 95 χρόνια μετά τη δημιουργία του. «Η Κυνηγός με τον Αετό» μπαίνει και αυτή – δυστυχώς ή ευτυχώς, αναλόγως τη μελλοντική υστεροφημία της – στην ίδια συζήτηση. Η υπογράφουσα μαγεύτηκε από την κινηματογραφική εμπειρία και την ξεχωριστή παρουσία και προσωπικότητα της κεντρικής ηρωίδας, κι ενώ γνωρίζει καλά πως κάθε ντοκιμαντέρ είναι υποκειμενικά γυρισμένο, «δοκιμάστηκε», ίσως και κάπως κυνικά, από τις τόσο πολλές ερωτήσεις / αμφιβολίες που προέκυψαν από τη μιάμιση ώρα της αφήγησης. Πάντως, το συγκεκριμένο κείμενο – και, εν τέλει, το ίδιο το φιλμ – σας καλεί να κρίνετε από μόνοι σας την τελική, «ρεαλιστική» του αξία.