του Ηλία Φραγκούλη

Ελάχιστες είναι οι πραγματικά ιδιαίτερες ταινίες στη φιλμογραφία του Άλφρεντ Χίτσκοκ. Η «Σωσίβια Λέμβος» (1944) γιατί πάνω σε αυτήν εξελίσσεται ολόκληρη η δράση του φιλμ, ο «Βρόγχος» (1948) για το κόλπο με το «μονοπλάνο» και «Τα Πουλιά» γιατί, κατά βάθος, πρόκειται για τον προπομπό του genre των σαπουνοπερικών ταινιών καταστροφής (πόσω μάλλον με ζώα). Εντελώς ειρωνικά, είναι και το βαθύτερα… ψυχαναλυτικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας, κάνοντας αρχή με τον προφανέστατο συμβολισμό της ταινίας στην οποία πρωταγωνιστούν πολλές γυναίκες και ακόμη περισσότερα… πουλιά!

Στο φιλμ έχουμε τη δεσπόζουσα παρουσία δύο γυναικών. Της μητέρας Φύσης και της μητέρας του Μιτς Μπρένερ, του γοητευτικού εργένη που φιλοδοξούν να κάνουν δικό τους δύο άλλες γυναίκες. Αυτό το θηλυκό «τρίγωνο» είναι ο εκφραστής της θνητής οργής, της ανθρώπινης υπεροψίας και μιας εξουσίας που παραγνωρίζει το γεγονός ότι δεν έχει το πρώτο χέρι πάνω σε τούτο τον πλανήτη. Φυσικά, η Φύση τιμωρεί, χωρίς να χρειάζεται να ρωτήσει κανέναν από εμάς. Το παράδοξο εδώ είναι ότι η τιμωρία κάνει την εμφάνισή της με τον ερχομό της επίδοξης μνηστήρα, λες και η ίδια η Φύση συμπορεύεται με το αίσθημα της σχεδόν ζηλότυπης μάνας, που από την πλευρά της κάνει την επιπλέον υπέρβαση να παραστήσει μια δύναμη ισχυρότερη και από την ίδια την πλάση.

Κατά κάποιον τρόπο, αυτό που τιμωρεί, ακόμη και ο ίδιος ο Χίτσκοκ, φυσικά, είναι ο έρωτας, το σεξ, η πράξη που μας επιτρέπει τη διαιώνιση. Η Μέλανι και ο Μιτς δεν πρέπει να έρθουν κοντά, δεν πρέπει να γίνουν εραστές και, σαφώς, δεν πρέπει να… ολοκληρώσουν!

Τα περιθώρια να ερμηνεύσεις «Τα Πουλιά» είναι αστείρευτα και, ενίοτε, μπορεί να είναι και υπερβολικά ή να ανήκουν στη σφαίρα της πιο αγριεμένης, υποκειμενικής φαντασίας (πρωτίστως της κριτικής και) του θεατή. Πέραν αυτών, ο μετρ έχει φροντίσει να προσφέρει ένα θέαμα που ξεπερνά πολλούς από τους τεχνικούς κανόνες της εποχής στον τομέα των οπτικών εφέ, στήνοντας, πάνω απ’ όλα, ακόμη ένα ύπουλο παιχνίδι ανάμεσα στο σασπένς και τη γνώση του κοινού που προηγείται των δρώμενων στην οθόνη, έτσι ώστε η αγωνία να σε οδηγεί στην άκρη του καθίσματος (αποκορύφωμα η σεκάνς της επίθεσης των πελαργών στο βενζινάδικο, με την μακαβριότητα της λεπτομέρειας του καπνιστή οδηγού).

Το φινάλε προσφέρει μια εφήμερη ηλιαχτίδα για το μέλλον και την πορεία της ανθρωπότητας, όμως, βαθιά μέσα μας, ξέρουμε πως αν ο Χίτσκοκ ήταν ελεύθερος από στουντιακές δεσμεύσεις και περιορισμούς της λογοκρισίας της εποχής, δε θα δίσταζε να μας… αποτελειώσει από προσώπου γης! Χαιρέκακα. Προφανώς.