του Παναγιώτη Μήτσικα

Θα περίμενε κανείς πως, εν έτει 2018, το φιλμικό είδος του γουέστερν θα ήταν κάτι σαν μουσειακό έκθεμα, χαμένο στη λήθη και τα μυαλά των κινηματογραφόφιλων ή οπαδών του genre. Κι όμως, τα πράγματα είναι ολότελα διαφορετικά. Χάρη στη σπουδή και την ανανεωτική ματιά μίας ομάδας δημιουργών, ο 21ος αιώνας έχει ευτυχήσει να διαθέτει μία «αρμάδα» σημαντικών ταινιών του είδους, από το «Αληθινό Θράσος» και το «Τελευταίο Τρένο για τη Γιούμα», μέχρι μερικά sleeper hits όπως τα «Τσεκούρι από Κόκκαλο» και «Slow West». Στην περίπτωση μας, το «Γλυκιά Πατρίδα» του Γουόρικ Θόρντον, έρχεται από έναν τόπο με σπουδαία (παραδόξως) παράδοση στα γουέστερν, χάρη και στην τοπογραφική του ιδιομορφία: την Αυστραλία.

Ο ίδιος ο Θόρντον, καταγόμενος από τη φυλή Κάιτετζ των ιθαγενών της Αυστραλίας, έχει αποδείξει έμπρακτα την ευαισθητοποίησή του για το σινεμά που αφορά τους Αβορίγινες και εν γένει τους αυτόχθονες πληθυσμούς της ηπείρου. Η πρώτη του ταινία, το «Samson & Delilah» του 2009, αφορούσε και πάλι μία κοινότητα στην κεντρική Αυστραλία, μόνο που διαδραματιζόταν στο σήμερα. Το φιλμ βραβεύτηκε με Χρυσή Κάμερα στο Φεστιβάλ Καννών εκείνης της χρονιάς, έλαβε διθυραμβικές κριτικές, αλλά ο Θόρντον επέστρεψε στις μεγάλου μήκους fiction μόλις πέρσι (φεστιβαλικά) με τη «Γλυκιά Πατρίδα», η οποία εντυπωσίασε στη Βενετία, απ’ όπου έφυγε με το βραβείο της Επιτροπής.

Κι ενώ τα αρχέτυπα των γουέστερν διαθέτουν τον καλό και τον κακό, τον ήρωα εναντίον του λήσταρχου και τον καουμπόη εναντίον των outlaws, τα πάντα στη «Γλυκιά Πατρίδα» υπερβαίνουν αυτές τις απλοϊκές συνθήκες. Το φιλμ διέπεται από μία χειμαρρώδη δυναμική, μία λάβα κοινωνικής, φυλετικής και ταξικής αναταραχής που είναι έτοιμη να συμπαρασύρει τα πάντα στο πέρασμά της. Είναι μία απτή απόδειξη της καταστροφικής δύναμης, της αλαζονείας των λευκών απέναντι σε οποιονδήποτε αυτόχθονα πληθυσμό, με το πρόσχημα του εκπολιτισμού, της επιβολής κανόνων, της «οργάνωσης», της τάξης εν γένει, «για να εκπαιδεύσουμε αυτούς τους βαρβάρους». Η μικρή λεπτομέρεια είναι πως οι «βάρβαροι» (και μόνιμα καταπιεσμένοι) είναι οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής, είναι αυτοί που τη σέβονται και, πάνω απ’ όλα, εκείνοι που ποτέ δεν επιτέθηκαν σε κάποιους άλλους επειδή είχαν διαφορετικό χρώμα δέρματος ή επειδή «δεν ταιριάζουν με την αισθητική τους». Όπως οι απανταχού καταπιεσμένοι, όμως, κάποια στιγμή το καζάνι που βράζει θα ξεχειλίσει.

Όλα τα παραπάνω είναι σκέψεις που δημιουργούνται αυθόρμητα στον θεατή με την παρακολούθηση της «Γλυκιάς Πατρίδας», και είναι μια σκέτη ευλογία τα φιλμ που σε κάνουν να θυμώνεις. Δεν είναι μόνο αυτό, όμως. Τούτο το έργο αποτελεί ωδή στον λυρισμό, με τη «βρώμικη», επιτηδευμένα ακατέργαστη φωτογραφία που υπογράφει ο ίδιος ο σκηνοθέτης και τη σχεδόν απούσα μουσική επένδυση, που αφήνει το τοπίο και τα πρόσωπα να μιλήσουν. Και τι πρόσωπα! Ο Χάμιλτον Μόρις στον ρόλο του Σαμ είναι αποκάλυψη στην πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση ever, ενώ, φυσικά, ο Σαμ Νιλ (τον βρίσκουμε σχεδόν σε κάθε παραγωγή που μας έρχεται από την Ωκεανία…) είναι όπως πάντα εξαιρετικός, μία ένεση ποιότητας που γεμίζει την οθόνη. Η «Γλυκιά Πατρίδα», εν συνόλω, είναι μια ταινία ωμή και θυμωμένη. Όπως θα έπρεπε να είναι.