του Νίκου Παλάτου

Υπάρχουν οι καλές ταινίες, οι κακές, οι μέτριες και κάπου ανάμεσα σε όλες αυτές, υπάρχουν και οι αφόρητα πληκτικές. Εκείνες που σε κάνουν να κοιτάζεις ανά λεπτό το ρολόι σου, μετρώντας αντίστροφα τον χρόνο, μέχρι τη στιγμή που θα πέσουν οι τίτλοι τέλους και ξεφυσώντας με ανακούφιση θα μονολογήσεις, «Τελείωσε!». Τέτοια περίπτωση είναι το δεύτερο φιλμ στην καριέρα του Ρωμαίου σκηνοθέτη και σεναριογράφου Βαλέριο Μιέλι, το οποίο έρχεται δέκα ολόκληρα χρόνια μετά το αδιανέμητο στη χώρα μας ντεμπούτο του, «Dieci Inverni» (2009).

Το ζεύγος των κεντρικών ηρώων της ταινίας μένει ανώνυμο σε όλη τη διάρκειά της. Αυτός είναι καταθλιπτικός και μελαγχολικός. Αυτή είναι αισιόδοξη και χαρούμενη. Τα ετερώνυμα ως γνωστόν έλκονται κι έτσι οι δυο τους θα ξεκινήσουν ερωτική σχέση κατόπιν της γνωριμίας τους σε καλοκαιρινό party, η οποία καθ’ όλη τη διάρκειά της θα παλαντζάρει είτε στη μεριά εκείνου προσφέροντας το δάκρυ, είτε στη μεριά εκείνης χαρίζοντας το γέλιο. Ολόκληρο το ερωτικό τους ταξίδι, όμως, μοιάζει καταδικασμένο να φιλτράρεται μέσα από τις αναμνήσεις της ζωής τους, κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα να μην απολαμβάνουν το σήμερα, αλλά να ζουν δέσμιοι του παρελθόντος. Και το παρελθόν, εκτός από αδύνατον να αλλάξει, στην περίπτωσή τους αποδεικνύεται όχι και τόσο ευχάριστο ή ευοίωνο.

Σενάριο με την πλήρη έννοια του όρου δεν υπάρχει σε τούτες τις «Αναμνήσεις». Πρόκειται ουσιαστικά για ένα collage εικόνων, μέσω των οποίων συντίθεται η ζωή εκείνου κι εκείνης. Μνήμες δυσάρεστες ή ντροπιαστικές (το «ατύχημα» στην πισίνα), ευχάριστες ή μελαγχολικές (το κουκλοθέατρο των παιδικών χρόνων) ζωντανεύουν καθώς οι δύο ερωτευμένοι νέοι νοσταλγούν εκείνα τα χρόνια, με τον σκηνοθέτη να οπτικοποιεί τις ονειροπολήσεις τους στο παρελθόν. Έχει κάτι από τον παραμυθένιο κόσμο της «Αμελί» (2001) η προσέγγιση αυτή, χωρίς όμως την ευφυία και την πολύχρωμη έμπνευση που τότε είχε επιδείξει ο Ζαν-Πιερ Ζενέ. Όπως και όλη αυτή η ανασύσταση των θραυσμάτων του παρελθόντος, άνευ συγκεκριμένου χρονικού πλαισίου και ονομάτων, πατάει πάνω στο «Πέρυσι στο Μαριενμπάντ» (1962), χωρίς περαιτέρω σχόλια, καθώς η αναφορά και μόνο του τίτλου της ταινίας του Αλέν Ρενέ πλάι σε τούτες τις «Αναμνήσεις» είναι ντροπιαστική γι’ αυτήν.

Το ερώτημα που σε γενικές γραμμές θέτει το φιλμ είναι το κατά πόσο μπορεί ένα ερωτευμένο ζευγάρι να ατενίσει το μέλλον με αισιοδοξία, όταν το βάρος ενός περισσότερο ή λιγότερο οδυνηρού παρελθόντος βαραίνει στους ώμους του. Σαφής απάντηση δεν δίνεται, μιας και μέσω μιας σειράς τσιτάτων, που θα ζήλευε ακόμη και ο Πάουλο Κοέλιο («εάν ζούσαμε για πάντα, δεν θα είχε νόημα να ξοδεύουμε τον χρόνο μας σε αναμνήσεις»), και αναγωγών στην παιδική ηλικία, που εδώ λειτουργεί ως η ρίζα του κακού (αφού καταδυναστεύει αιώνια το πεπρωμένο), ο Μιέλι αδιαφορεί για την οποιαδήποτε συνοχή της ταινίας του. Αυτό που φαίνεται να τον ενδιαφέρει περισσότερο είναι να γίνει όσο το δυνατόν πιο κατατονικός μπορεί, στοχεύοντας στις κριτικές επιτροπές των ανά τον κόσμο φεστιβάλ, όπου η ταινία του προβλήθηκε με επιτυχία, «γράφοντας» την ίδια ώρα τον απλό θεατή στα παλιά του τα παπούτσια. Τον γράφουμε, λοιπόν, κι εμείς, ευχόμενοι πως στο μέλλον θα γυρίσει κάτι που θα αφορά.