του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Τι μπορεί να ορίσει ένα καλό remake; Το πόσο πιστό είναι στην αρχική έκδοση; Το πόσο νεωτεριστικά προσεγγίζει ένα κλασικό θέμα; Το πόσο καλά «μεταφράζει» την πραγματικότητα του αυθεντικού φιλμ στον κόσμο μιας άλλης εποχής / κοινωνίας; Ή, μήπως, το πόσο οικονομικά προσοδοφόρο καταλήγει να είναι;

Επαναπροσδιορίζοντας την αρχική ερώτηση, πόσο χρήσιμο μπορεί να είναι ακόμα κι ένα καλό (ανάλογα με το πώς το ορίζει, τελικά, κανείς) remake; Τι είναι αυτό που του δίνει νόημα ύπαρξης; Η πρόθεση να κάνει γνωστή την ιστορία σε ένα μεγαλύτερο κοινό, η προσπάθεια να βρεθούν νέες διαστάσεις σε μια καθιερωμένη πλοκή ή η ξαφνική δυνατότητα προς νέους ηθοποιούς να δοκιμαστούν σε εμβληματικούς ρόλους;

Το «Oldboy» του Παρκ Τσαν-Γουκ είναι μια τυπική περίπτωση «ιερής αγελάδας» στο φιλμικό σύμπαν (και δίκαια, καθώς η ταινία αποτελεί μία από τις σημαντικότερες παραγωγές – παγκόσμια – της προηγούμενης δεκαετίας), ακόμα και η είδηση πιθανού remake του οποίου μπορεί να οδηγήσει σε πόλεμο και επιθετικά σχόλια από τους (υπεράριθμους) οπαδούς του. Ο Σπάικ Λι, αρχικά, επεχείρησε να αντεπεξέλθει στις κατηγορίες, υποστηρίζοντας ότι δεν τον ενδιέφερε η ιδέα τού remake αλλά η επανεξέταση του αρχικού υλικού, δηλαδή του manga που διασκεύασε ο Παρκ Τσαν-Γουκ (και το έκανε ακόμα πιο έντονο και τραγικό, αλλάζοντας την κομιξική αιτιολόγηση των γεγονότων). Δυστυχώς, όμως, τα (κατά τα άλλα καλόγουστα) αρχικά credits της ταινίας «αδειάζουν» κανονικότατα το Σπάικ Λι: παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις, το αμερικανικό «Oldboy» είναι «βασισμένο στην κορεάτικη ταινία του Παρκ Τσαν-Γουκ».

Επομένως, επανερχόμενοι στις αρχικές μας ερωτήσεις, ναι, το καινούργιο «Oldboy» είναι απόλυτα πιστό στην αρχική ταινία. Μικρές παραλλαγές υπάρχουν (στον αριθμό των ετών «φυλάκισης», στην ενσωμάτωση της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας στο μοντάζ τού εγκλεισμού, στο επάγγελμα του κύριου γυναικείου χαρακτήρα, στις μικρές τεχνολογικές εξελίξεις που βοηθούν στη διαλεύκανση του μυστηρίου, στη μερική αλλοίωση της αιτίας ολόκληρης της ιστορίας, ίσως για πρόκληση μεγαλύτερου σοκ), αλλά η ουσία παραμένει η ίδια. Η εξέλιξη της ιστορίας ακολουθεί κατά γράμμα τους ίδιους σταθμούς, τις ίδιες ανατροπές, τις ίδιες σεκάνς – σήματα κατατεθέντα. Η κλασική σκηνή όπου ο κεντρικός χαρακτήρας ανοίγει δρόμο με το τσεκούρι του μέσα στο εχθρικό πλήθος σκορπώντας πτώματα είναι ακόμη εδώ (αν και, ειρωνικά, προσπαθεί να «ανέβει» επίπεδο, επεκτείνοντας τη δράση σε περισσότερους ορόφους), η ερωτική σκηνή που είναι το κομβικό σημείο της ιστορίας εξακολουθεί να αποτελεί κομμάτι του menu και η επεξηγηματική λύση του μυστηρίου κινείται απόλυτα στα ίδια θεματικά μονοπάτια. Εκτός από την αυτονόητη αλλαγή της γλώσσας, τίποτα δε μαρτυρά ενδείξεις νεωτερισμού, πρωτοτυπίας ή φρέσκιας προσέγγισης. Αυτό που, αντιθέτως, προσφέρει ο Σπάικ Λι είναι ένα ξαναζεσταμένο θέαμα, ενδεχομένως ικανό – θεματικά – να σοκάρει κάποιον αμύητο. Παραμένει, όμως, μια ανούσια επανάληψη για όποιον έχει και την παραμικρή ιδέα σχετικά με το πρωτότυπο κορεάτικο φιλμ.

Ταυτόχρονα, μαζί με την ταυτότητα των πρωταγωνιστών του, ο Λι «αμερικανοποιεί» και τις συμπεριφορές τους. Αφαιρεί κάθε υπόνοια λεπτότητας από τις αντιδράσεις τους, δυναμώνει την ένταση των κραυγών τους, μεγεθύνει τα ελαττώματά τους, σβήνει τα γκρίζα για να κατηγοριοποιήσει πιο εύκολα τα πράγματα σε λευκό και μαύρο και εστιάζει στη βία, αγνοώντας τη συναισθηματική διάσταση των γεγονότων. Μέσα στην υπερβολική αποτύπωση του δράματος, η ταινία πλησιάζει περισσότερο μια σάτιρα του αρχικού «Oldboy» παρά ένα γνήσιο remake. Ο Τζο του Τζος Μπρόλιν καταλήγει απλά ένας αδικημένος χαρακτήρας σε μια ακόμα ταινία εκδίκησης που μπορούμε να πετύχουμε το βράδυ στο τηλεοπτικό zapping – με την προσθήκη ενός ανατρεπτικού (αλλά ήδη γνωστού) φινάλε. Ενός φινάλε που ακολουθεί μία από τις πιο άβολες επεξηγηματικές σκηνές που έχουμε δει τελευταία στο σινεμά, δείγμα κακού μοντάζ, απλοϊκής προσέγγισης και ανέμπνευστης αποτύπωσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ταινία δεν είναι το πρόβλημα ούτε ο Μπρόλιν ούτε η Ελίζαμπεθ Όλσεν (ικανότατοι ηθοποιοί και οι δύο), αλλά η ανυπαρξία σκηνοθετικού οράματος και σχετικής ικανότητας – και η άγνοια της έλλειψης και των δύο.

Πασχίζω, λοιπόν, να βρω το λόγο που θα δικαιολογούσε την ύπαρξη του αμερικανικού «Oldboy», πέρα από το προφανές σερβίρισμα σε ένα αγνώμον κοινό που απλά επιθυμεί θέαμα, κάτι, όμως, που, ως πρόθεση, καταλήγει απόλυτα υποτιμητική για το ίδιο το κοινό. Γιατί, στην τελική, το φιλμ ούτε επανερμηνεύει προκλητικά τις λεπτομέρειες, ούτε ξεφεύγει από την αναμενόμενη εξέλιξη, ούτε εκπλήσσει το θεατή κάνοντας τα πράγματα έστω «αλλιώς». Η εισπρακτική αποτυχία της ταινίας στο εξωτερικό, ευτυχώς, έδειξε ότι το κοινό δεν την «πατάει» τόσο εύκολα, στερώντας της τη μοναδική ευκαιρία να προσεγγίσει έστω αυτή την παράμετρο τού ορισμού ενός καλού – ή / και χρήσιμου – remake. Τουλάχιστον, σε αυτή την εκδοχή επιβιώνει το χταπόδι. Και είχαμε και Σαρακοστή, φαντάσου.