του Ηλία Φραγκούλη

Δεν θεωρώ τυχαία ή συμπτωματική την ύπαρξη αυτής της jazz αύρας που συνοδεύει το «Ασανσέρ για Δολοφόνους» (1958) του Λουί Μαλ και το «Μαχαίρι στο Νερό» του Ρομάν Πολάνσκι. Επίσης, μιλάμε για δύο κινηματογραφικά ντεμπούτα! Δηλαδή, αυτές είναι οι πρώτες ταινίες που σκηνοθέτησαν ο Μαλ και ο Πολάνσκι, αντίστοιχα! Και καθόμαστε σήμερα και κουβεντιάζουμε για πρωτοεμφανιζόμενους σκηνοθέτες που… θα έπρεπε να παίρνουμε στο κατόπι με πέτρες!

Η σημειολογία της εναρκτήριας σεκάνς είναι ήδη εξαιρετική. Ένας άνδρας και μια γυναίκα μοιράζονται τις μπροστινές θέσεις ενός αμαξιού. Εκείνη οδηγεί. Γίνεται έτσι ο… κινητήριος μοχλός. Δεν ανταλλάσσουν λέξη μεταξύ τους. Δηλαδή, εάν βρίσκονται σε σχέση, τα πράγματα μάλλον δεν πάνε και τόσο καλά. Όταν εκείνος ανοίγει το στόμα του, δεν ακούμε τι λέει, αλλά από το ύφος του φαίνεται πως της κάνει παρατηρήσεις για τον τρόπο που οδηγεί. Μέχρι που βάζει και το χέρι του στο τιμόνι, εκνευρισμένος. Εκείνη πατάει φρένο, βγαίνει από τ’ αμάξι και πηγαίνει να κάτσει στη θέση του συνοδηγού! Ναι, αυτό το ζευγάρι δεν έχει μια αρμονική σχέση…

Τώρα οδηγεί εκείνος κι έχει προστεθεί και ο ήχος από το εσωτερικό του αμαξιού, αλλά κανείς δεν μιλά. Της κάνει μια κίνηση «ερωτική», της σφίγγει το λαιμό με το δεξί του χέρι και της δίνει ένα πεταχτό φιλί, σχεδόν στο σβέρκο. Εκείνη δείχνει ατάραχη. Αδιάφορη. Κοιτάζει μπροστά, μ’ ένα ελαφρύ μειδίαμα. Ένας νεαρός hitchhiker στη μέση του δρόμου τους υποχρεώνει να σταματήσουν, όσο κι αν ο οδηγός του αμαξιού προσπαθεί να τον αποφύγει. Θα τον πάρουν μαζί τους, μέχρι να φτάσουν στο yacht με το οποίο σκοπεύουν να πλεύσουν. Ο άνδρας προτείνει στον άγνωστο νεαρό να τους ακολουθήσει και το jazzy score του Κριστόφ Κομέντα παίρνει πάλι μπρος, επισημαίνοντας την έναρξη του «παιχνιδιού».

Πάνω στη μικρή επιφάνεια του σκάφους, σ’ ένα σχεδόν κλειστοφοβικό «έδαφος», μα τοποθετημένο ειρωνικά σ’ έναν τόσο ανοιχτό ορίζοντα, το σενάριο στήνει ένα τρίγωνο διαρκών, «διακριτικών» αψιμαχιών και κόντρας διαλόγων (καίρια εδώ η συμμετοχή του επίσης σκηνοθέτη και συμπατριώτη του Πολάνσκι, Γέρζι Σκολιμόφσκι), αφήνοντας το θεατή «εκτεθειμένο» στην υπόνοια (ή μη;) ενός πιθανού σχεδίου αμαρτωλών εραστών που ήθελαν να ξεφορτωθούν τον περιττό τρίτο. Ακόμη κι αν δεν είναι έτσι τα πράγματα, όμως, ο Πολάνσκι στέκεται (και) δίπλα στην εκδοχή ενός ρομάντζου που ενδέχεται να δημιουργηθεί, μιας δίκαιης περίπτωσης φυγής για εκείνην, από μια ζωή που μονάχα ταξικά της επιτρέπει ν’ «αναπνέει», δίχως αγάπη και σιγουριά για το μέλλον, καθώς το νεαρότερο της ηλικίας της είναι το κύριο «άλλοθι» για να συνεχίζει να υπάρχει τούτο το αντρόγυνο. Να συνεχίζει αυτή η πορεία ανώφελης συμβίωσης, που πλέει σε τόσο ρηχά κι ατάραχα νερά. Που μόνο να σε πνίξουν (διττή έως και μεταφορική η χρήση της λέξης, προφανώς) μπορούν…