του Ηλία Φραγκούλη

Γνωστή περίπτωση «φεστιβαλοδίαιτου» σκηνοθέτη ο Χου Χσιάο-Χσιέν. Γι’ αυτό και είναι τόσο αγαπητός από μερίδα της κριτικής. Το κοινό, ειδικά στην Ελλάδα, δεν γνωρίζει σχεδόν καθόλου τη δουλειά του και, ειλικρινά, δεν αδικώ κανέναν γι’ αυτό, ούτε καν τη διανομή, η οποία σε ελάχιστες περιπτώσεις υποχρεώθηκε να αγοράσει κάποιους τίτλους της φιλμογραφίας του λόγω εταιρικών «πακέτων». Η «Σιωπηλή Δολοφόνος» έρχεται με τη φήμη της «αδικημένης» ταινίας από το τελευταίο Φεστιβάλ των Καννών, απ’ όπου έφυγε με το βραβείο σκηνοθεσίας. Μετά το τέλος του φιλμ, μπορείς να αισθανθείς έναν κάποιο οίκτο όχι μονάχα για τα έργα που διαγωνίζονται στα μεγάλα ευρωπαϊκά Φεστιβάλ αλλά και για τα «υποχρεωτικά» βραβεία που μοιράζουν ετησίως οι… τυχάρπαστες επιτροπές.

Ξεκινώντας από το background της βασιλικής αυλής των Τανγκ στην Κίνα του 7ου αιώνα, η οποία ίδρυσε φρουρές στα σύνορα της αυτοκρατορίας της για λόγους προστασίας, βρισκόμαστε δύο αιώνες αργότερα και… προσπαθούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη των συνεπειών αυτής της πολιτικής στις στρατιωτικοποιημένες επαρχίες που, πλέον, αντιτίθενται στον έλεγχο του αυτοκράτορα και προχωρούν σε εξεγέρσεις. Για το δυτικό βλέμμα, έχει μεγάλη σημασία η δυσκολία της παρακολούθησης της πλοκής, της απομνημόνευσης των ασιατικών ονομάτων αλλά, κυρίως, και μορφών, χαρακτηριστικών προσώπων των ηρώων που μπερδεύονται από την ομοιομορφία και καθιστούν πραγματικά αδύνατη την όποια συνοχή στα δρώμενα. Το λέω ξεκάθαρα και τίμια αυτό. Όπως συμβαίνει και σε άλλα παρόμοια έργα, σταδιακά, ο θεατής… χάνει τον μπούσουλα! Ποιος είναι ποιος, πού πάει και τι κάνει, τα πάντα βρίσκονται σε τόσο μεγάλη σύγχυση, που αν μη τι άλλο αποστασιοποιείσαι από την εξέλιξη της ιστορίας (για να το πω πιο ευγενικά…).

Επιπλέον, επειδή ο Χου Χσιάο-Χσιέν δεν είναι και ένας «νορμάλ» σκηνοθέτης ο οποίος εδώ επιχειρεί να κάνει μια προσωπική, στιλιστική κατάθεση στο είδος, προσεγγίζοντας τις παραδόσεις και τις θεματικές των έργων πολεμικών τεχνών, η «Σιωπηλή Δολοφόνος» καταδικάζεται από ένα «καλλιτεχνικό όραμα» που «αποστειρώνει» τα wuxia έπη, για να καταλήξει σε ένα αφόρητα πληκτικό αποτέλεσμα με… ωραία τοπία. Slow motion, out of focus πλάνα και στατικές εικόνες «ποίησης» συνθέτουν ένα διόλου απολαυστικό «κάδρο» το οποίο θα μπορούσες να χαζέψεις για λίγα λεπτά, όχι όμως και για τη διάρκεια ολόκληρης ταινίας.

Η κοροϊδία γίνεται σαφώς πιο έντονη με τη χρήση του 1.37:1 academy ratio, το οποίο «τετραγωνίζει» το κάδρο προφανώς για λόγους… «της μοδός» και της διαφορετικότητας (που εκλιπαρεί για προσοχή), χωρίς το φιλμάρισμα να δείχνει να συμμετέχει σε αυτή την απόφαση! Υπάρχουν σκηνές στις οποίες ο φακός αγκομαχάει να παρακολουθήσει τους διαλόγους και τους ήρωες, με διαρκείς κινήσεις αριστερά και δεξιά, που σου θυμίζουν τις εποχές στις οποίες η τηλεόραση «έκοβε» τα widescreen κινηματογραφικά πλάνα και το pan and scan προσπαθούσε να «χωρέσει» τα πάντα στην οθόνη.

Το ότι ο Χου Χσιάο-Χσιέν δεν υπήρξε ποτέ ένας μεγάλος κινηματογραφικός τεχνίτης, το γνωρίζαμε ανέκαθεν. Το ότι ήταν ένας «φεστιβαλικός» απατεώνας (και τίποτε άλλο) σε όλη του την καριέρα, επίσης. Το να επιχειρεί να ιντριγκάρει το ευρύτερο κοινό του ξενόγλωσσου ή του «arthouse» σινεμά απορρίπτοντας τους κώδικες ενός φιλμικού είδους, όπως πράττει εδώ, και σερβίροντάς του ένα δήθεν «μυστηριακό» μεγαλείο εικόνων, δίχως το πάθος, τον ρομαντισμό, την πολεμική οργή και τη χορογραφημένη λεπτοδουλειά που το χαρακτηρίζει, φανερώνει με άσχημο τρόπο την ανικανότητα του «δημιουργού» και όχι ένα προσωπικό ύφος. Το μόνο «δολοφονικό» στοιχείο που διαθέτει τούτο το φιλμ είναι η… υπνωτιστική του σιωπή. Εάν το τολμήσεις, φρόντισε τουλάχιστον να συνοδεύεσαι. Για να έχεις κάποιον να σε ξυπνήσει στο τέλος.