της Ιωάννας Παπαγεωργίου

Αν το σινεμά έκανε τώρα τα πρώτα του βήματα. Αν δεν είχαν προ-υπάρξει, μικρά ή μεγαλύτερα κινηματογραφικά διαμάντια σαν τα «Στον Κύριό μας με Αγάπη», «Ο Κύκλος των Χαμένων Ποιητών», «Ασυμβίβαστη Γενιά», «Τα Παιδιά της Χορωδίας» και «Ανάμεσα στους Τοίχους», τότε, ίσως, αυτή η καναδέζικη, υποψήφια για το ξενόγλωσσο Όσκαρ ταινία όχι μόνο να είχε λόγο ύπαρξης, αλλά και να θεωρούνταν σπουδαία. Επειδή, όμως, βρισκόμαστε εν έτει 2012 και κουβαλάμε στο συλλογικό θυμικό περισσότερα από 100 χρόνια κινηματογραφικής Ιστορίας (ζωή να’ χει), οφείλουμε να είμαστε αυστηροί.

Όχι κυνικοί ή ειρωνικοί, αλλά ακριβοδίκαιοι και ψύχραιμοι. Έτσι, δεν αρνούμαι πως αυτός ο «Κύριος Lazhar», με την καταπληκτική (από κάθε άποψη, σκηνοθετική και σεναριακή) αρχή, χωρίς πολλά λόγια ή τυμπανοκρουσίες διδακτισμού, είναι αδιαμφισβήτητα τρυφερός στο ξεδίπλωμα τής (λυτρωτικής) σχέσης μεταξύ δασκάλου και μαθητών, που υποστηρίζουν αλλήλους και θεραπεύουν ο ένας τις πληγές του άλλου, στη μάχη τους με την απώλεια. Ούτε μπορώ να κλείσω τα μάτια στην εύστοχα λιτή σκηνοθεσία του Φαλαρντό και στις ευαίσθητες ερμηνείες από σύσσωμο το καστ (αλλά ιδιαίτερα – τι έκπληξη! – από τους πιτσιρικάδες), που συνδράμουν τα μέγιστα στο τελικό αποτέλεσμα, οπλίζοντάς το με γόνιμο ρεαλισμό.

Ωστόσο, μου είναι αδύνατον να μην παραπονεθώ για την αποσπασματικότητα της αφήγησης (σε ατάκτως ερριμμένα, βουβά ή μη ιντερλούδια, ενημερωνόμαστε για τις προσωπικές στιγμές του δασκάλου, το τραγικό παρελθόν ή τις ρομαντικές απόπειρες, τη ρουτίνα κάποιων συνεργατών του, καθώς και ψήγματα της εξωσχολικής ζωής των μαθητών), που ξεχαρβαλώνει το σύνολο, στερώντας του επίκεντρο και ειδικό βάρος: τελικά, σε τι γινόμαστε μάρτυρες; Σε ένα δράμα για τη – μόνο φαινομενικά – αθώα σχολική πραγματικότητα ή για την – επίσης μόνο φαινομενικά – συναρπαστική μεταναστευτική πραγματικότητα; Ή μήπως για τα βάσανα των σύγχρονων δασκάλων; Ή για την εξωφρενική δυσλειτουργία του καναδικού κράτους; Ουφ! Αυτή η τελευταία ερώτηση προκαλείται μοιραία από την απίθανη αποκάλυψη – λίγο πριν το (ναι, κι όμως, υπάρχουν και αυτά) προβλέψιμα, εκβιαστικά ατακτοποίητο, ρεαλιστικό και καλά un-happy end – τόσο της αληθινής επαγγελματικής ταυτότητας του κύριου Λαζάρ, όσο και της κατάστασής του ως μη μόνιμου κατοίκου, αν και προσλήφθηκε κανονικά. Αν είναι τόσο εύκολο να πλαστογραφήσεις επίσημα έγγραφα για να πιάσεις δουλειά όπου γουστάρεις στον Καναδά, η Ελλάδα της κρίσης θα είχε αδειάσει μέχρι να πεις «Κύριε, κύριε!».