της Βαρβάρας Κοντονή

Έξι χρόνια μετά το «Απαγορευμένο Ποδήλατο», που έτυχε διθυραμβικής αποδοχής από κοινό και κριτικούς, η Χαΐφαα Αλ-Μανσούρ επανέρχεται με στροφή 180 μοιρών στο προσωπικό της στυλ, αυτή τη φορά σκηνοθετώντας για τη μεγάλη οθόνη ένα biopic για την άκρως ενδιαφέρουσα περίπτωση της Βρετανίδας συγγραφέως Μαίρη Σέλλεϋ, για την οποία (κατά παράδοξο τρόπο) δεν έχουμε ξαναδεί άλλη «σόλο» κινηματογραφική απόπειρα, πέραν από ελάχιστες και αμφιβόλου ουσίας τηλεοπτικές παραγωγές. Με έμφαση στην περίοδο πριν και λίγο μετά τη συγγραφή του βιβλίου της Σέλλεϋ, η Αλ-Μανσούρ επιχειρεί τη σκιαγράφηση ενός μελαγχολικού αλλά ταυτόχρονα δυναμικού (μέσα στην εποχή του) γυναικείου πορτρέτου, που παρά τις όποιες αστοχίες σε επίπεδο σεναρίου και αναπαράστασης των δευτερευόντων (κυρίως) χαρακτήρων, καταφέρνει  να σταθεί αξιοπρεπώς ως μια γοητευτική ταινία εποχής, με επιπλέον ατού την αβανταδόρικη ερμηνεία της Ελ Φάνινγκ.

Λονδίνο, 1814. Η 16χρονη Μαίρη Γουόλστονκραφτ Γκόντουιν (Φάνινγκ) εργάζεται στο βιβλιοπωλείο του πάλαι ποτέ διάσημου συγγραφέα πατέρα της, ο οποίος βρίσκεται πλέον πνιγμένος στα χρέη. Επιδιώκοντας με πάθος την απόδρασή της από την πεζή και βαρετή καθημερινότητα, ξοδεύει τον ελεύθερο χρόνο της (πολλές φορές και αυτόν της δουλειάς της) σκαρώνοντας ιστορίες τρόμου, προκαλώντας έτσι την οργή της μητριάς της που αδυνατεί να κατανοήσει το εφηβικό, επαναστατικό πνεύμα της νεαρής Μαίρη, την οποία και θεωρεί σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για τα οικονομικά προβλήματα της οικογένειας. Σε μια προσπάθεια να εξομαλυνθεί η κατάσταση στο σπίτι, η Μαίρη θα σταλεί μέχρι τη Σκωτία όπου και θα γνωρίσει τον γοητευτικό ποιητή Πέρσι Σέλλεϋ (Μπουθ), με τον οποίο θα ερωτευθούν κεραυνοβόλα. Όταν, τελικά, η ζοφερή πραγματικότητα της εποχής τούς χτυπήσει την πόρτα με μια ανείπωτη τραγωδία, η Μαίρη θα βρει την πολυπόθητη έμπνευση σε μια νυχτερινή πρόσκληση / πρόκληση του Λόρδου Βύρωνα (Στέριτζ), ο οποίος καλεί τους φιλοξενούμενούς του να διαγωνιστούν συγγραφικά στην καλύτερη ιστορία φαντασμάτων. Και το όνομα αυτής, «Φρανκενστάιν ή ο Σύγχρονος Προμηθέας».

Υπάρχει μια κοινή αποδοχή στις ταινίες εποχής που έχει να κάνει τόσο με την ιστορική τους ακρίβεια, όσο και με την αναπαραστατική τους πιστότητα, γεγονός που (θα έπρεπε να) αποτελεί βασικό κομμάτι κάθε κειμένου κριτικής τους, δεδομένης τουλάχιστον της αναμενόμενα ορθής οπτικοποίησης του περιβάλλοντος και της περιόδου που ο εκάστοτε δημιουργός επιχειρεί να μεταφέρει στο κινηματογραφικό πανί. Από την άλλη, υπάρχει και το ενδιαφέρον που απορρέει από την ίδια την παρουσία του κεντρικού χαρακτήρα, από το έργο του, την επιρροή του και τη σχέση του με την εποχή δράσης του. Προσωπικά, ποτέ δεν υπήρξα μεγάλη fan του genre, ίσως επειδή πάντα θεωρούσα πως αν έχεις πετύχει το γενικότερο κλίμα, ε, μετά δεν υπάρχουν και πολλά πράγματα που να μπορούν να πάνε στραβά. Μέγα λάθος. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο φάουλ σε αυτές τις ταινίες από το να σε κάνουν να βαρεθείς. Και, ευτυχώς, στην περίπτωση τούτου του φιλμ, η «Μαίρη Σέλλεϋ» σε κερδίζει στα παραπάνω σημεία, σε πείσμα της δίωρης διάρκειας και των μικρών (αλλά ενίοτε σημαντικών) σεναριακών της ελλείψεων.

Βρήκα κάπως περίεργο το γεγονός πως κανείς στο παρελθόν δεν είχε εστιάσει αποκλειστικά επάνω στη ζωή της Σέλλεϋ, η οποία βιώθηκε τολμηρά, έξω από τα κοινωνικά στεγανά και τους περιορισμούς του φύλου της, ιδιαίτερα σε μια περίοδο στην οποία κάθε γυναίκα που επιχειρούσε να ζήσει διαφορετικά, κατέληγε περιθωριοποιημένη και δακτυλοδεικτούμενη, ως αποτέλεσμα (συνήθως) κάποιου τρομερού, συζυγικού σκανδάλου. Εδώ η προσέγγιση της Σέλλεϋ από την Αλ-Μανσούρ ενέχει μια υποδόρια φεμινιστική διάθεση που όμως ποτέ δεν γίνεται υπερβολική, περιορισμένη μόνο σε μετρημένα ξεσπάσματα και ψυχολογικές διακυμάνσεις, οι οποίες με τη σειρά τους εμφανίζονται ως απόρροια της επαφής της συγγραφέως με την υπέρτατη εμπειρία θανάτου: το χάσιμο της μητέρας της λίγο μετά τη γέννα της. Αυτή ακριβώς η εμπειρία αποτελεί εξάλλου και την κινητήρια δύναμη όχι μόνο της ταινίας, αλλά και του αυθεντικού συγγραφικού έργου του Σέλλεϋ, η οποία «γεννά» τελικά τον Φρανκενστάιν, ένα τέρας καμωμένο από θάνατο, δυστυχία, απελπισία και μοναξιά. Αυτό ενδεχομένως αποτελεί και το βασικό πρόβλημα του φιλμ, το γεγονός ότι το σενάριο της Έμμα Τζένσεν (με μια κάποια βοήθεια από την Χαΐφαα) δεν ασχολείται ιδιαίτερα με τις δυσκολίες που αντιμετώπισε η Σέλλεϋ προκειμένου να δημοσιεύσει το βιβλίο υπό το όνομά της (ποια γυναίκα μπορεί να γράψει μια τόσο σκοτεινή και μακάβρια ιστορία;), ούτε και γενικά με τον απόηχο της δημοσίευσης αυτής. Αν εξαιρέσουμε κάποιες ακόμη αστοχίες, όπως την… «καρναβάλι» απεικόνιση του Λόρδου Βύρωνα και την έλλειψη ενός πιο αναλυτικού πλαισίου όσον αφορά τον τεράστιο αντίκτυπο της μητρικής απουσίας, το «Μαίρη Σέλλεϋ» αποτελεί μια βιογραφική απόπειρα που στέκει με κάποιο ενδιαφέρον δίπλα σε ανάλογες παραγωγές της πρόσφατης κινηματογραφικής εσοδείας.