του Ηλία Φραγκούλη

Ο Ράιαν Τζόνσον είναι ένας εκπληκτικός σεναριογράφος. Δεν είναι αλάνθαστος. Και αυτό είναι ένα από τα ατού του! Το 2005, πήρε το genre του ντετεκτιβίστικου νουάρ των 40’s και, σε ηλικία 32 ετών, γύρισε την πιο ώριμη άσκηση ύφους που έχουμε δει στο είδος εδώ και δεκαετίες, ενσωματώνοντάς της μια contemporary teen movie! Ειδικά στη χώρα μας, ελάχιστοι είδαν ή εκτίμησαν το «Brick». Το «The Brothers Bloom» (2008) που ακολούθησε δεν ήταν το ίδιο πετυχημένο. Ίσως δεν του πηγαίνει η φάρσα. Ίσως δεν έχει χιούμορ. Ίσως δεν έπρεπε να μπλέξει όλα τα είδη μαζί. Σήμερα, επιστρέφει με το «Looper». Και, με λίγα λόγια, βάζει τα γυαλιά σε κάποιον κύριο Κρίστοφερ Νόλαν!

Όσο μπερδεμένη και να είναι μια ιστορία, χρειάζεται να ολοκληρώνεται. Χωρίς ν’ αφήνει σεναριακές τρύπες, χωρίς να «παίζει» με εξυπνακίστικους γρίφους που θέλουν να μας πείσουν πως ο δημιουργός της ταινίας την οποία παρακολουθούμε είναι πιο μάγκας από εμάς (κατάλαβες τώρα το υπονοούμενο για το Νόλαν;). Η μαγκιά βρίσκεται στις απαντήσεις. Και το «Looper» σου τις δίνει όλες. Με τέτοιον τρόπο ώστε, σε δύο τουλάχιστον κρίσιμα σημεία του φιλμ, είχα μείνει με το στόμα ανοιχτό! Το δεύτερο, ειδικά, αφορά σε μια ανατροπή – έκπληξη που είχα υποψιαστεί ως ενδεχόμενο, αλλά δεν έβλεπα τον τρόπο με τον οποίο θα την έκανε να στέκει και δραματουργικά. Περιττό να πω πως το τολμάει – και τα καταφέρνει…

Το σενάριο του «Looper» βρίσκεται κάπου ανάμεσα στο «12 Monkeys» και το «Terminator» (δε θ’ ασχοληθώ με κρούσματα του στιλ «Inception», διότι εδώ μιλάμε για κάτι ολοκληρωμένο και όχι για απάτη που δεν ξέρει πού πατάει και πού βρίσκεται), αλλά θα ήταν άδικο να κριθεί δίπλα σε προγενέστερα φιλμ. Κάθε layer του πλούτου της γραφής του, αποκαλύπτει γνώσεις αριστοτεχνικές επάνω στην αφήγηση, και το ευτύχημα είναι πως ο Τζόνσον τυγχάνει και ικανότατος δημιουργός, που αρκείται στην οικονομία σε κάθε εκφραστικό μέσο για να εξιστορήσει αυτό το υποδειγματικό σενάριο. Πλάνα συχνότερα στατικά που «εκρήγνυνται» ανάλογα με τη δράση, μοντάζ καθαρό και κοφτό, χωρίς πρόθεση εύκολων εντυπωσιασμών. Τα πάντα εναρμονισμένα σε κάτι τόσο μη γραμμικό, αλλά σαφέστατο και εγγυημένα «κλειδωμένο» απέναντι στις υποχρεώσεις του, να οδηγήσει σε μια κατάληξη δίχως κενά.

Είναι τολμηρή η ιστορία. Ο ήρωας του Τζόζεφ Γκόρντον-Λέβιτ (με «πειραγμένα» χαρακτηριστικά προσώπου, ώστε να ταιριάζει με τον μεγαλύτερο σε ηλικία… εαυτό του) πρέπει να σκοτώσει την 30 χρόνια αργότερα εκδοχή του (Μπρους Γουίλις) και να εγκαταλείψει τον κόσμο που ήξερε για τα επόμενα… 30 χρόνια που του απομένουν ή ν’ ακούσει τον εαυτό του και να βγάλουν από τη μέση τον «αόρατο» εχθρό από το μέλλον, με το παρατσούκλι «Rainmaker» και την αποστολή εξολόθρευσης όλων των «Loopers» από το… παρελθόν. Ακούγεται μπερδεμένο, γίνεται ακόμη περισσότερο, αλλά ποτέ δε σε αφήνει να παραπονεθείς για κάτι το άκυρο και ακαταλαβίστικο σαν τροπή!

Όσο η ιστορία ανοίγει τα χαρτιά της, μέσα σε ένα καλοσχεδιασμένο και λιτό (αλλά όχι φτωχό) vintage sci-fi σκηνικό, τόσο ξεδιπλώνονται και οι αρετές του σεναρίου, που δεν παίζει μονάχα με το χρόνο και τα ταξίδια μέσα σε αυτόν, αλλά χτίζει και χαρακτήρες με πληγές που έχει αφήσει πάνω τους ο ίδιος χρόνος. Το «Looper» κρύβει μυστικά που θα σε ταρακουνήσουν, συμπτώσεις που βρίσκουν τα κομμάτια τους πάνω σε ένα τεράστιο puzzle, δυνατές σχέσεις αγάπης που η μνήμη πολεμάει να κρατήσει για πάντα και ψυχαναλυτική λογική που στέκει ρεαλιστικά, καθώς ο ήρωας αφηγείται με χαρακτηριστικό νουαρικό στιλ και σαρκασμό πτυχές της ζωής που ξεπερνούν την όποια έννοια του πεπρωμένου.

Ο Ράιαν Τζόνσον προστίθεται, τελικά, στη λίστα των εκλεκτών που θα μας απασχολήσουν σοβαρά στο μέλλον. Για εμάς που αγαπάμε το σινεμά το οποίο αφηγείται μια ιστορία. Και την αφηγείται… κινηματογραφικά. Αυτό είναι το σινεμά που χρειαζόμαστε. Και ελπίζω,σε 30 χρόνια από τώρα, αυτό το σινεμά να συνεχίζει να… σκοτώνει!