του Άγγελου Μαύρου

Η Παριζιάνα παραλαμβάνει το μουσαφίρη, οσονούπω πρώην άνδρα της από το Ορλύ, τον βάζει στο αμάξι και κάνει όπισθεν στο parking υπό βροχή που δεν της επιτρέπει να δει άλλο όχημα. Φρενάρει και γλιτώνει τη σύγκρουση. Βλέπε: Στη ζωή γυρίζεις και κοιτάζεις πίσω προτού φύγεις μπροστά. Έχεις πλημμελή ορατότητα αλλά το πατάς, ούτως ή άλλως. Εκεί θα αποφύγεις να χτυπήσεις το κεφάλι (το δικό σου και των άλλων); Κι είναι μόνο η αρχή… Ακολουθούν τα λάθη που εκβάλλουν σε άλλα λάθη, το δίκοπο μαχαίρι της αλήθειας (και ποιος το κρατάει, εκ περιτροπής), οι «κρύβε λόγια» διακρατήσεις νευραλγικών πράξεων και στιγμών, οι εκμυστηρεύσεις ή οι εκμαιεύσεις που γεννούν αμφιταλαντεύσεις και κινούν το είναι και τις σχέσεις χιονοστιβαδόν, το από απωθημένο έως γινάτι κατηγοριών και ετυμηγοριών, ο αντίκτυπος της φάρας των ντεσού / των κινήτρων / των ευθυνών ως μουλωχτή καταδυνάστευση του σήμερα απ’ το χθες. Το άπαν, μέσα και δίπλα στο – μη προστατευμένο ή προστατευτικό – κουκούλι των δεσμών αίματος.

Ναι, θεματικά (στη δομή και στη λάου λάου αποκαλυπτική αφήγηση, επίσης) επιμένει ο ηθοαισθητής απ’ το Ισφαχάν, που δεν έχει όμως πλέον το θεσμικό, αξιακό και δογματικό υποπόδιο της «δικής του» Περσίας για να πατήσει, υπαινικτικά ή μη, στηλιτευτικά (αν και παρουσιάζει, απ’ την άλλη, σίγουρα ενδιαφέρον το κοίταγμα, από έναν μεσανατολίτη μπουρζουά, τής μοντέρνας ευρωπαϊκής φαμίλιας: Φραντσέζα φαρμακοποιός διαλύει επίσημα τον δεύτερο γάμο της με Ιρανό για beur ιδιοκτήτη συνοικιακού καθαριστηρίου, άνδρα Γαλλίδας). Κατ’ αρχήν γι’ αυτό επάνω σου επιδρά σε σχέση με… το παρελθόν κάπως αμυδρά με αυτόν τον πρώτο του σινεντουβρουτζά στην ξενιτιά, μία συναισθηματικών «εις τα εξ ων συνετέθησαν» δύο οικογενειών κι απροσδόκητου ξετυλίγματος ως την άκρη της πλέξης δράματος, gabbeh ύφανσης εντασεοεπαφών, diy ψαχτικής μεταβλητής (εκ των υστέρων τραγικού «όλα στη φόρα» και συνειδητοποίησης), που στρώνεται ως whodunit.

Πέρα απ’ το ότι θα βιώσεις ένα περαιτέρω καταστασιακό déjà-vu (οι καβγάδες εστίας, η απόλυση ενός δουλικού – πέτρας σκανδάλου), η ίντριγκα – κινούμενη άμμος, σήμα κατατεθέν του Φαραντί, απλώνεται πια σε ένα μύλο αναδρομικών εύρηκα και ομολογιών που, συχνά παραπλανώντας για το ειδικό βάρος τους, ψάχνουν και βρίσκουν φταίχτες και ελαφρυντικά (η κόρη που πληγωμένη προδίδει τη μάνα, η μάνα που πληγωμένη προς στιγμή την απαρνιέται, η «μαύρη» μεροκαματιάρα που φοβισμένη κάνει γαργάρα ακριβώς ό,τι δεν έπρεπε, το ξεπορτισμένο αρσενικό μιας φαρμακωμένης που οδεύει προς εξιλέωση) σε ενίοτε επί τούτου στιχομυθίες. Πιο τρανταχτό παράδειγμα το «σύρε – έλα» κλου τού αντιπερισπαστικά υποτίθεται μοιραίου e-mail, δραματουργική επιλογή που ένας δυτικός σεναριογράφος, με το επιχείρημα του τετριμμένου, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα έκανε.

Βέβαια, εδώ η τονική και καλλιτεχνική συνεκτικότητα συναντάει για πρώτη φορά – είναι η απελευθέρωση του Ζωροάστρη από τις πάσης φύσης αρχές της πατρίδας του ή το γαλατικό je ne sais quoi στον αέρα; – σε τέτοιο βαθμό τη φυσικότητα χώρων και υποκριτικού ύφους. Εδώ οι αποχρώσεις στα σούξου μούξου μικρών – μεγάλων φαντάζουν πιο διακριτές από ποτέ (με άπαξ, ω της εκπλήξεως, μόντα την πρώτη οιονεί σασπένς φιλμογραφική στιγμή του Φαραντί, στη σκηνή μπαμπά και γιου στο metro) και σκιαγραφούν ακουμπητικά το πάθημα του αθωότερου, πιο αδύναμου κρίκου και αυτών των κοντινότερών μας γονιδιακών θυλάκων σε κρίση. Εδώ το μουγγό pin-up τού «The Artist» ωριμάζει και σου «μιλάει» για το συντελεστή «γυναίκα» στη λούκι εξίσωση, δοσμένο στην τσίτα όπως πρέπει (και τσιμπάει το Φοίνικά του). Εδώ «Ένας Χωρισμός» παίρνεται μάτι σε δύο ταμπλό και στη μη απολυτότητά του (προσέξτε ποιος, αν και σχολασμένος κι άτεκνος, είναι ο πραγματικός σύντροφος και πατέρας της ταινίας, και την ατάκα του αντιζήλου «Από τότε που ήρθε αυτός, δε σε αναγνωρίζω»).

Εδώ, τέλος, η σεζόν απαθανατίζει, σε εκπληκτικού timing μετιέ, ένα δάκρυ στο απόν βωβό πρόσωπο – λυδία λίθο της μυθοπλασίας, στο κρεβάτι τού πόνου τού επιλόγου, σε ένα αλησμόνητο σταθερό long shot, συναρπαστικά ανοιχτό στο μετά του. Αλλά ο Φαραντί υποπίπτει κι εκεί σε ολίσθημα, να «σπάσει» το Φουάντ: από τυπτόμενο, εξ αμελείας ηθικό αυτουργό μιας συμφοράς, σε σύζυγο ΟΚ, οιονεί μεταμελημένο, αλλά και με αφυπνισμένη την αγάπη (!); Για την απιστία του; Για το κακό που εν αγνοία του προκάλεσε; Δύσκολο για μια τέτοια τροπή να σαρκωθεί ή να πείσει στο… αμήν. Και όσο κι αν είναι αξιοπρόσεκτο για έναν auteur να είναι και ανατόμος και μοραλίστας, και «Άραβας» και συνομιλητής της Εσπερίας, και καλή ψυχή και ψυχομέτρης (ναι, ο προαλειφόμενος για ex αλλά καρδιακός Νέστωρ της ταινίας, ο ξένος Αχμάντ είναι το alter ego του), κάτι τέτοιο επιφέρει το τίμημά του. Συμβαίνει όταν, καίτοι artisan, αντί να πηγαίνεις παρακάτω, στα μυαλά ή στη σελιλόζη, σκαλίζεις στανικά «Το Παρελθόν». Και μην πεις «πώς τα φέρνει η ζωή». Εσύ τα έκανες έτσι…