του Ηλία Φραγκούλη

Όσα και να θέλεις να του προσάψεις του κυρίου Σιάμαλαν, την απάντηση, τα επιχειρήματα ή το ταλέντο να σε στριμώξει το ‘χει στην άκρη των χειλιών του. Το έχω ζήσει από πρώτο χέρι, τρεις φορές μέχρι σήμερα. Μπορεί πολλοί (το κοινό, δηλαδή, διότι η κριτική ποτέ δεν τον αγκάλιασε θερμά) να βλέπουν πως η καριέρα του πήρε την κατιούσα μετά την «Έκτη Αίσθηση» (1999), όμως, για μένα παραμένει ένας δημιουργός με ανεξάντλητη φαντασία, παγιωμένος σε μια δική του αντίληψη… οραμάτων. Για τη βιομηχανία του Χόλιγουντ, ο Σιάμαλαν σήμερα θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται ως μύθος (δείτε τι έχουν αποφέρει οι ταινίες του στα ταμεία). Για τους υπόλοιπους, ένας καλλιτέχνης την πένα του οποίου πρέπει να σεβόμαστε γιατί έχει γεννήσει μερικές από τις πιο πρωτότυπες ιστορίες που είδαμε στο σινεμά τις τελευταίες δεκαετίες. Φαντάζομαι πως αν δεν ήξερε που παν’ τα τέσσερα ως κινηματογραφιστής, ο Σιάμαλαν θα αναζητούσε μόνιμο καταφύγιο στη συγγραφή βιβλίων, με έφεση στο φανταστικό. Ή και στο παραμύθι, όπως μας αφηγείται τούτη τη φορά στο πανί.

Η βάση του «Lady in the Water» είναι ένα παραμυθάκι που έγραψε για τις δυο του κόρες. Διαδραματίζεται σε ένα ασαφές σήμερα, γύρω από ένα συγκρότημα πολυκατοικιών, με μια πισίνα να δεσπόζει στη μέση. Μέσα από εκεί εμφανίζεται η… Στόρι, πλάσμα ξένο αν και ανθρωπόμορφο, που ήρθε από τον «Μπλε Κόσμο» μεταφέροντας ένα μήνυμα πιθανότατα σωτήριο για το μέλλον μας. Υπό την προϋπόθεση να βρει ο επιστάτης Κλίβελαντ τους ένοικους που αντιστοιχούν ως ήρωες σε έναν αρχέγονο μύθο και να τον αποκωδικοποιήσουν με τη βοήθεια μιας μεσήλικης κυρίας από την Κορέα!

Συνθέτοντας τη μικρογραφία μιας κανονικής κοινωνίας, ο Σιάμαλαν παίρνει τον κάθε χαρακτήρα του και τον «αφυπνίζει» σταδιακά προς μία κατεύθυνση: την εύρεση του αθώου, παιδικού πνεύματος! Αυτό πρέπει να κατανοήσετε για να μπείτε καλύτερα στο πνεύμα της ταινίας. Αν δεν το καταφέρετε, βουλιάξατε στα ρηχά. Για να μη σας μαρτυρήσω το φινάλε του σαρκαστικού και δύσπιστου Χάρι Φάρμπερ, ο οποίος πιστεύει πως τίποτε αυθεντικό δεν έχει μείνει για να βιώσουμε σ’ αυτόν τον κόσμο. Τι επαγγέλλεται; Κριτικός κινηματογράφου…

Όπως και στις τελευταίες του ταινίες, ο Σιάμαλαν προβληματίζεται πάνω σε ζητήματα Πίστης (με μία μάλλον αθεϊστική διάθεση), προσδίδει αλληγορική σημασία σε οτιδήποτε μπορεί να φανταστεί κανείς, από δήθεν ασήμαντα σύμβολα μέχρι και χαρακτήρες (κρατώντας για τον εαυτό του έναν καίριο ρόλο), κι αφήνει τον παιδιάστικο ενθουσιασμό του να παρασύρει τα πάντα στην ταινία με τρόπο σχεδόν… ανώριμο. Κύριος στόχος, οι πλαστοί προφήτες που καθοδηγούν τη μοίρα όλων των ανθρώπων, αντί οι τελευταίοι να το παλεύουν μόνοι ή ενωμένοι για να βγουν από τα αδιέξοδα που ζει ο πλανήτης Γη. Έντονα ανθρωπιστικά και καλοπρόθετα όλα αυτά, μα κάπου ξενίζει ο συνδυασμός, με τα σαφώς μη απλοϊκά συστατικά να μην ισορροπούν ή να ολοκληρώνουν τη συνταγή. Το χιούμορ περιορίζεται (λανθασμένα) μονάχα στην περίπτωση του κριτικού, το θριλερικό στοιχείο της απειλής δεν προσαρμόζεται χρηστικά μέσα στον κόσμο του παραμυθιού και το φινάλε… πετάει κάπως βιαστικά για να σου ξηγήσει τ’ «όνειρο» καλύτερα.

Παρά τις αντιρρήσεις (που ο χρόνος ίσως τους φερθεί καλύτερα στο μέλλον), η νέα ταινία του Σιάμαλαν δεν παύει να είναι ακόμη ένα «χάσιμο» στο ανεξήγητο, τη φαντασία και την ιδιαιτερότητα ενός τόσο πρωτότυπου (σε σύλληψη ιστορίας και εικόνας) θεάματος. Η υποκειμενική κρίση μάλλον λειτουργεί περισσότερο εδώ, αφού όλα εξαρτώνται από το ερώτημα: πόσο μεγάλα… παιδιά είστε για να δείτε το «Lady in the Water»;