του Ηλία Φραγκούλη

Υπάρχει μια λέξη που χαρακτηρίζει τούτο το φιλμ συνολικά και, μοιραία, αυτή είναι η… υπερβολή. Από μια τέτοια ξεκινά και η ιστορία, που στα λόγια δεν σε προτρέπει καθόλου να παρακολουθήσεις την «Προσβολή». Εξαιτίας των νερών που πέφτουν πάνω του από την υδρορροή ενός μπαλκονιού που δεν τηρεί τους πρέποντες κανονισμούς ώστε να μην καταβρέχονται οι περαστικοί, ο πάντα δίκαιος στη ζωή του Γιάσερ, ο οποίος εργάζεται για οικοδομική εταιρεία σε παράπλευρο κτήριο, παίρνει την πρωτοβουλία να διορθώσει την αιτία του «κακού» και τοποθετεί έναν σωλήνα χωρίς να ζητήσει την άδεια του ιδιοκτήτη του διαμερίσματος, του Τόνι, κατόχου συνεργείου αυτοκινήτων στην ίδια γειτονιά. Ο Τόνι γίνεται έξαλλος, παίρνει ένα σφυρί, σπάει τον σωλήνα, ο Γιάσερ ανταποδίδει με μια βρισιά, δημόσια, από τη μέση του δρόμου, ο Τόνι ζητά από τον προϊστάμενο του Γιάσερ να ζητήσει συγγνώμη, αυτός αρνείται και η κατάσταση παρεκτρέπεται ακόμη περισσότερο.

Ναι, το θέμα είναι υπερβολικό, όπως και τα πάντα στις ζωές αυτών των ανθρώπων που έχουν διαφορετικά βιώματα πολέμου και έχθρας και υποχρεώθηκαν να «συγκατοικήσουν» σε μια χώρα χωρίς να έχουν ξεπεράσει τα εσωτερικά τους τραύματα, νιώθοντας από το παραμικρό στην καθημερινότητά τους την ανάγκη μιας κάποιας δικαίωσης, που πιο συχνά εμφανίζεται μέσω πράξεων εκδικητικότητας. Ο Τόνι είναι ο χριστιανός Λιβανέζος με την έγκυο σύζυγο που του ζητά να γυρίσουν στο μέρος καταγωγής του, αλλά εκείνος δεν θέλει ούτε να σκέφτεται τι βίωσε εκεί σε παιδική ηλικία, πόσω μάλλον να επισκευάσει το πατρικό του. Ο Γιάσερ είναι ο Παλαιστίνιος πρόσφυγας, ένας τίμιος άνθρωπος, παντρεμένος, του μεροκάματου «του τρόμου», καθώς εργάζεται στα όρια της παρανομίας, κι ας ζει στη Βηρυτό εδώ και δεκαετίες.

Ο ανυποχώρητος Τόνι δέχεται και σωματική επίθεση από τον Γιάσερ, σε μια απόπειρα του δεύτερου να ζητήσει συγγνώμη, καθώς η λεκτική τους αντιπαλότητα ανάβει τα αίματα πέρα από κάθε όριο. Με δύο πλευρά σπασμένα, ο Τόνι αρπάζει την ευκαιρία, πηγαίνει την υπόθεση σε μεγάλο δικηγορικό γραφείο, αλλά μέχρι αυτή να εκδικαστεί, η ιστορία έχει πάρει ουκ ολίγες πιο μελοδραματικές τροπές. Ο Λιβανέζος Ζιάντ Ντουεϊρί (γνωστός στο ελληνικό κοινό μονάχα από την ταινία «Η Επίθεση» του 2012) δεν κρύβει τις διαθέσεις του να προκαλεί το συναίσθημα (αρκεί ο θεατής να μπορεί να ταυτιστεί κιόλας με το όλο εμφυλιακό κλίμα που περισσότερο εθνικοπολιτικό είναι παρά προσωπικό) και χρησιμοποιεί την κάθε μικροανατροπή του σεναρίου για να αλλάζει το «ζύγι» στη συνείδηση του κοινού, κινηματογραφώντας με επαγγελματισμό που παραπέμπει μέχρι και σε χολιγουντιανό δράμα (διόλου τυχαία, πρόκειται περί αμερικανοσπουδαγμένου και μαθητευόμενου στην camera δίπλα στον Κουέντιν Ταραντίνο, από τα πρώτα του φιλμ μέχρι και την «Jackie Brown»!). Κατά κάποιον τρόπο, η «Προσβολή» μοιάζει με μια πιο «αμερικανοποιημένη» εκδοχή του σινεμά του Ασγκάρ Φαραντί, με εντονότερη την πολιτική στάση κριτικής για τις αδικίες και τα εγκλήματα που αφορούν το Μεσανατολικό. Με το ένα πόδι στα στερεότυπα του… φεστιβαλικά καταγγελτικού σινεμά και το άλλο στα δραματικά τερτίπια μιας πιο «λαϊκίστικης» αφήγησης, το φιλμ εξέπληξε αρκετούς όταν έφτασε να διεκδικεί μέχρι και το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας εφέτος.

Το δεύτερο μισό του φιλμ αποτελεί ένα ενδιαφέρον δικαστικό δράμα, όπου ο Ντουεϊρί επιχειρεί να παραστήσει (και σεναριακά) τον ακέραιο παρατηρητή, ακολουθώντας την εύκολη πεπατημένη του διδακτισμού, μέχρι το άκουσμα μιας ετυμηγορίας και του (όχι πραγματικά uplifting) φινάλε που μοιάζει να είναι βγαλμένο από νομικίστικη σειρά της αμερικανικής τηλεόρασης, με πομπώδη χρήση του μουσικού score. Νιώθουμε το μάθημα αξιοπρέπειας, έχουμε πάρει και ένα παρόμοιο ιστορικό, όμως οι καλές προθέσεις δεν σε κάνουν να ξεχνάς ότι μπορεί να βρέθηκες εδώ εξαιτίας μιας… υδρορροής. Σαν από ατύχημα, δηλαδή.