του Νίκου Παλάτου

«Δεν ξέρω γιατί ήρθα στη Γαλλία», λέει με παραίτηση ο Σουλεϊμάν, καθώς κοιτάζει τον εαυτό του στον καθρέφτη του κοινόχρηστου μπάνιου του καταφυγίου μεταναστών (όπου βρίσκεται από τότε που έφτασε εκεί από την πατρίδα του τη Γουινέα), περιμένοντας να περάσει από συνέντευξη, προκειμένου να εγκριθεί η αίτηση ασύλου που έχει καταθέσει. Ο νεαρός άνδρας είναι ένας από τους εκατοντάδες μετανάστες που ζουν και εργάζονται υπό ένα καθεστώς ημι-παρανομίας (η οποία αποτελεί για άπαντες τους παροικούντες εν Παρισίοις κοινό μυστικό): αφού δεν κατέχει νόμιμη άδεια εργασίας, «νοικιάζει» τον λογαριασμό ενός delivery app από αετονύχη ομοϊδεάτη του (πλην όμως, έχοντα τα απαραίτητα «χαρτιά»), με αντάλλαγμα ένα μεγάλο μέρος των εισπράξεών του, κάτι που τον αναγκάζει να κάνει πετάλι στους δρόμους της Πόλης του Φωτός για πολλές ώρες, είτε βρέχει είτε όχι, είτε είναι μέρα είτε νύχτα. Καθώς λίγα εικοσιτετράωρα υπολείπονται μέχρι την ημέρα εξέτασης της αίτησης ασύλου, ο Σουλεϊμάν οφείλει να μάθει καλά την «ιστορία του». Άλλωστε, ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος είναι που θα μοστράρει το παραμύθι των πολιτικών διώξεων από το σκληρό καθεστώς της πατρίδας του, προκειμένου να πετύχει τον σκοπό του. Εκτός κι αν η ηθική επικρατήσει, οδηγώντας τον από τη μία στη λύτρωση της αλήθειας και από την άλλη στην αβεβαιότητα μιας πιθανής απέλασης.

Δραματοποιώντας υπερβολικά τις καθημερινές δυσκολίες του κεντρικού ήρωα και μεγαλοποιώντας τα εμπόδια που συναντά κατά τη διάρκεια των λίγων ημερών της πλοκής (ατύχημα με το ποδήλατο, πρόβλημα με μία παράδοση λόγω δύστροπου πελάτη, καθυστέρηση πληρωμής, θύμα απάτης, διαπληκτισμός με εστιάτορα), το φιλμ του Μπορίς Λοζκίν στρέφεται με γοργούς ρυθμούς προς κάτι που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως… «ρεαλιστικός δογματισμός». Υπό το βάρος ενός σερί από αδιανόητες ατυχίες, ο Σουλεϊμάν βλέπει τη ζωή του να εκτυλίσσεται ωσάν κάποια ταινία θρίλερ (από εκείνες που δεν πατάνε ποτέ τους το «pause»), αφήνοντάς τον ξοπίσω, να την κυνηγά αλαφιασμένος, πασχίζοντας να την προφτάσει. Η πολυπλοκότητα της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει μένει στο αφηγηματικό περιθώριο, χάριν μίας σεναριακής προσέγγισης που με λίγα λόγια θα μπορούσε να περιγραφεί μ’ ένα… «κοίτα τον φουκαρά τι έπαθε».

Παρά το γεγονός ότι ο Σουλεϊμάν αποτελεί (εξ ορισμού) το θύμα ενός συστήματος που και τον καταπιέζει και τον εκμεταλλεύεται, ο Γάλλος auteur μοιάζει να έχει κάνει τάμα ώστε να ενισχύσει όσο το δυνατόν περισσότερο τη συναισθηματική ταύτιση του θεατή με τον ήρωα του. Έτσι, αντί να επιχειρήσει το αιχμηρό ξεμπρόστιασμα ενός ολόκληρου συστήματος υποκρισίας που μετατρέπει τον δίχως έγγραφα εργαζόμενο σε υποχείριο (ακόμα και των «βολεμένων» συμπατριωτών του!), «Το Παρίσι του Σουλεϋμάν» μετατρέπει τον έναν και μοναδικό (επί της ουσίας) χαρακτήρα του σε μάρτυρα. Δίχως να ενδιαφέρεται για τις πολιτικές που υποθάλπουν την πραγματικότητα, το στόρι καταλήγει να θέτει τον θεατή στην θέση του κριτή, καλώντας τον να αποφασίσει αυτός για το κατά πόσο η αίτηση χορήγησης ασύλου του Σουλεϊμάν αξίζει να γίνει δεκτή. Το καταφανέστατο σκληρό ψέμα του άτυχου πρόσφυγα παλαντζάρει με την λιγότερο λυπητερή αλήθεια που καθόρισε τη ζωή του από τα παιδικά του χρόνια (κάνοντάς τον να τραπεί σε φυγή από την πατρίδα του), αφήνοντας τα αξιοκρατικά κριτήρια του Γραφείου για την Προστασία Προσφύγων και Απάτριδων να κρέμονται σαν δαμόκλειος σπάθη από πάνω του. Στην πραγματική ζωή, ο καθόλα άξιος από υποκριτικής πλευράς ερασιτέχνης ηθοποιός Αμπού Σανγκαρέ (ο οποίος υποδύεται εδώ μία εκδοχή του εαυτού του), κατάφερε να πάρει τη «χρυσή» άδεια παραμονής, καθώς το βραβείο ερμηνείας που κέρδισε στις Κάννες του άνοιξε τον δρόμο. Κατά έναν παράδοξο τρόπο, στο σινεμά τα πράγματα δείχνουν να είναι λιγότερο ρόδινα γι’ αυτόν.