του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο αριθμός των ταινιών που έχουν γυριστεί για την Παλαιστίνη και τον καθημερινό πόλεμο ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πλευρές είναι πολύ μεγάλος. Και οι παραγωγές, πλέον, δεν περιορίζονται σε φωνές ντόπιων σκηνοθετών που προσπαθούν να γνωστοποιήσουν στον δυτικό κόσμο την κατάσταση αλλά και σε εξωτερικές ματιές σκηνοθετών που παρατηρούν την κατάσταση περισσότερο… τουριστικά ή, στην καλύτερη περίπτωση, ως απόμακροι παρατηρητές.

Στην πρώτη περίπτωση, οι προσωπικές εμπειρίες συνηγορούν τις περισσότερες φορές στη δημιουργία μιας δυνατής ταινίας (αν και αυτό δεν είναι πάντα ο κανόνας). Το μυστικό για να λειτουργήσει η δεύτερη περίπτωση, όμως, είναι να υπάρχει μια δυνατή προσωπική ιστορία στο επίκεντρο της αφήγησης. Το πρόσφατο «Μέσα από τις Φλόγες», αν και δεν ασχολείται με το Παλαιστινιακό ζήτημα (παρουσιάζει μία σχετική κατάσταση σε μια ανώνυμη αλλά παρομοίως ταλαιπωρημένη γεωγραφική ζώνη), κατάφερε να ξεπεράσει την παγίδα του… εξωτερικού παρατηρητή επειδή ενσωμάτωσε στην ιστορία μια κεντρική ηρωίδα, της οποίας η δύναμη ξεπερνούσε αυτή της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης. Το «Μέσα από τις Φλόγες» δεν ήταν μια ταινία για την κατάσταση της περιοχής αλλά ένα φιλμ τού οποίου η ιστορία απλά επηρεαζόταν καθοριστικά από αυτές τις συνθήκες.

Στο «Ανάμεσα…», η κεντρική ηρωίδα που καλείται να κουβαλήσει την ιστορία του φιλμ πέρα από το status quo τού τοπικού ζητήματος είναι μία Καναδή γιατρός, που διχάζεται ανάμεσα στις δύο πλευρές, συναναστρεφόμενη τόσο με Ισραηλινούς πολίτες (η ίδια κατοικεί στην Ιερουσαλήμ και η γειτόνισσα – και φίλη – της είναι ένοπλη συνοριοφύλακας) όσο και με Παλαιστίνιους, καθώς εργάζεται σε μία κλινική για εγκύους στη Ραμάλα. Η ίδια αρνείται να αντιμετωπίσει ξεχωριστά τις δύο πλευρές, όσο κι αν δέχεται τις διακριτικές πιέσεις (ή «καρφιά») και των δύο.

Το πρόβλημα είναι πως αυτή την αναποφασιστικότητά της, τη μοιράζεται και η ίδια η ταινία, χωρίς να μπορεί να καταλήξει στο αν θέλει να είναι μια απλή, γενικόλογη καταγραφή της καθημερινότητας ή μια αφελής αντιμετώπιση της κατάστασης από έναν εξωτερικό παράγοντα, που δεν έχει καν μερίδιο του κινδύνου. Η Κλοέ της Εβελίν Μπροσί παραείναι «ασφαλής» σε όλη τη διάρκεια του φιλμ και ο κίνδυνος ηχεί τόσο μακριά όσο και οι πυροβολισμοί που ακούγονται πέρα από τις γειτονιές ή τους χτιστούς τοίχους. Ακόμα και στο τέλος, η Εβελίν θα βρεθεί προ τετελεσμένων γεγονότων και το φιλμ θα έχει ήδη αποτύχει να δημιουργήσει ένα σαφές πλαίσιο, στο οποίο η παρουσία της πρωταγωνίστριας να προκαλεί το ενδιαφέρον, περιορίζοντας τις εκλάμψεις συμπάθειας προς τους περιφερειακούς χαρακτήρες, οι οποίοι, όμως, δεν ξεφεύγουν από τα στερεοτυπικά πλαίσια που περιμένεις σε μια τέτοια ταινία.

Φυσικά και θα ακούσεις τις κατηγορίες κάθε πλευράς για την αντίπαλη παράταξη, εννοείται πως θα συναντήσεις την αδιαλλαξία (λόγω διαταγών) των στρατιωτών την πιο κρίσιμη στιγμή και σαφώς και θα υπάρξει ένας χαρακτήρας που θα υποστεί αμέτρητες απώλειες μέχρι να φτάσει στο σημείο να λάβει… δραστικά μέτρα. Όλα όσα περιμένεις να δεις, η σκηνοθέτις, δυστυχώς, θα στα σερβίρει εκ του ασφαλούς με επιμέλεια αλλά τόσο τυποποιημένη αισθητική, που πρόκειται να σου θυμίσουν πολλές, προηγούμενες ταινίες ίδιου χωροχρονικού άξονα. Το «Ανάμεσα…» μοιάζει χαμένο… ανάμεσα στις πραγματικές φιλοδοξίες του.

Από όλη τη γενικότητα, ξεχωρίζει μόνο η Άβα της Σιβάν Λεβί, η οποία με το βλέμμα, τη σιωπή της και το όπλο μονίμως στο χέρι λέει πολύ περισσότερα από το δραματικό ύφος και τα δάκρυα της Κλοέ. Αντίστοιχης δυναμικής θα ήταν και η ερμηνεία της Σαμπρίνα Ουαζανί, αν ο ρόλος της Ραντ δεν ήταν τόσο βουτηγμένος στα κλισέ. Στην τελική, όσο η Κλοέ βγαίνει αλώβητη από την ταινία, συνειδητοποιείς ότι όλα όσα παρατηρείς είναι μια φριχτή αλλά μακρινή πραγματικότητα του κόσμου, μία κατάσταση της οποίας καταλαβαίνεις τον τρόμο αλλά βρίσκεται σε επαρκή απόσταση, ώστε εσύ να συνεχίσεις να ζεις στην ασφάλειά σου. Και αυτό είναι το χειρότερο που μπορεί να πει κανείς για ένα έργο που αποτυπώνει τον πόλεμο.