του Παναγιώτη Μήτσικα

Ο βετεράνος σκηνοθέτης Τζιάνι Αμέλιο («Ο Κλέφτης των Παιδιών», «Lamerica») επιστρέφει στη φιλμογραφία με το «Ο Άρχοντας των Μυρμηγκιών», όπου καταπιάνεται με μία πολύκροτη υπόθεση του 1968, η οποία απασχόλησε με ιδιαίτερο τρόπο την Ιταλία. Η πραγματική αυτή ιστορία είχε ως βασικό πρόσωπο τον Άλντο Μπραϊμπάντι, έναν 45αρη (τότε) ποιητή, φιλόσοφο, θεατρικό συγγραφέα και πρώην Παρτιζάνο, ο οποίος ζούσε στη Ρώμη με τον μαθητή του και μετέπειτα σύντροφό του, Τζιοβάνι (Έτορε για τις ανάγκες του φιλμ). Η ιταλική πρωτεύουσα ήταν το τέλειο μέρος για τον νεαρό, ώστε ν’ απομακρυνθεί από την ακραία συντηρητική και θρησκευόμενη οικογένειά του, όμως, ακόμα κι έτσι, πληροφορούμενος τα τεκταινόμενα, ο πατέρας του κάνει επίσημη καταγγελία για τον Άλντο, χρησιμοποιώντας έναν πολύ περίεργο, μα πέρα για πέρα πραγματικό νόμο: την plagia. Δανειζόμενος το όνομα του από το plagiarism (ελληνιστί λογοκλοπή), το πνεύμα του με μεσαιωνικές καταβολές συγκεκριμένου νόμου, ήταν η διαφθορά του μυαλού ενός νεαρότερου από κάποιον μεγαλύτερο, για «απρεπείς, κακόβουλους σκοπούς».

Φυσικά, το LGBTQI θέμα της ταινίας δεν είναι καθόλου αδιάφορο για τον σκηνοθέτη. Πέρα από Ιταλός (και περίπου στην ηλικία του Έτορε, μόλις ξέσπασε η υπόθεση), o Αμέλιο έκανε «coming out» ως gay μόλις το 2014, σε ηλικία 69 ετών, λίγο πριν την πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ του «Happy to Be Different». Εδώ, το κουβάρι του φιλμ αρχίζει να ξετυλίγεται το 1959, από την περίοδο όπου ο Μπραϊμπάντι ζει στην Εμίλια Ρομάνια και η ενασχόλησή του είναι οι Τέχνες, αλλά και η παρατήρηση των κοινωνιών των μυρμηγκιών (απ’ όπου δανείζεται και το όνομα του ο τίτλος του έργου). Εκεί είναι που θα γνωρίσει και τον Έτορε (εξαιρετικός ο Λεονάρντο Μαλτέζε), γιο μίας πολύ καταπιεστικής τοπικής οικογένειας. Ο νεαρός θα μαγευτεί από την καλλιτεχνική φύση του Άλντο και μαζί θα μετακομίσουν στη Ρώμη, διατηρώντας μία πολύ τρυφερή μεταξύ τους σχέση.

Από εκεί κι έπειτα, η ταινία θα μετατραπεί σε δικαστικό δράμα για όλη την υπόλοιπη διάρκειά της, φέρνοντας σε πρώτο πλάνο τον Έλιο, έναν δημοσιογράφο που είναι ο μοναδικός ο οποίος προσπαθεί να υπερασπιστεί τον κατηγορούμενο ποιητή, εν μέσω μιας κοινωνίας που δεν αποδέχεται καν την αναφορά στην ομοφυλοφιλία. Σ’ εκείνο το σημείο, όμως, δηλαδή κυρίως στο δεύτερο μισό του φιλμ, έγκειται και το βασικό πρόβλημα του «Ο Άρχοντας των Μυρμηγκιών», που δεν μπορεί ν’ αποφασίσει ακριβώς τι θέλει να είναι. Δικαστικό δράμα; Art-house πορτρέτο μιας «απαγορευμένης» σχέσης; Σε κάθε περίπτωση, δεν καταφέρνει να δώσει το απαραίτητο βάρος σε κανένα από αυτά τα δύο σκέλη, και αυτό αποτελεί κι ένα πρόβλημα… marketability της ταινίας προς το κοινό, έστω κι αν έχουμε να κάνουμε με ένα σοβαρό και μετρημένο σενάριο που, δυστυχώς, πάσχει από μια κάποια ακαμψία (για να το πω όσο πιο ευγενικά γίνεται…).