FreeCinema

Follow us

Ο ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΟΣ (1952)

(IKIRU)

  • ΕΙΔΟΣ: Δράμα
  • ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Ακίρα Κουροσάουα
  • ΚΑΣΤ: Τακάσι Σιμούρα, Μίκι Ονταγκίρι, Νόμπουο Κανέκο, Νόμπουο Νακαμούρα, Χαρούο Τανάκα
  • ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 143'
  • ΔΙΑΝΟΜΗ: AMA FILMS

Ένας γραφειοκράτης θα προσπαθήσει να βρει το πραγματικό νόημα της ζωής στους ελάχιστους μήνες ζωής που του απομένουν, έπειτα από τη διάγνωσή του με τερματικό καρκίνο.

Για τον ίδιο τον Κουροσάουα, το «Ikiru» (το οποίο παρεμπιπτόντως σημαίνει «Ζήσε») αποτέλεσε την καλύτερη ταινία του. Στριμωγμένη χρονικά ανάμεσα στα δύο έπη του, το «Ρασομόν» (1951) και το «Επτά Σαμουράι» (1954), το «Καταδικασμένος» είναι ένα βραδύκαυστο δράμα και παράλληλα ένα ψυχογράφημα – λεπτοβελονιά χαρακτήρων, που αντλεί τη δύναμή του από το ερμηνευτικό μεγαλείο του τεράστιου Τακάσι Σιμούρα, αλλά και από τη βαθιά ουμανιστική γραφή τού ίδιου του Κουροσάουα και των συν-σεναριογράφων του, Σινόμπου Χασιμότο και Χίντεο Ογκούνι.

Το μεγάλο, κερδισμένο στοίχημα τούτου του φιλμ είναι αναμφίβολα το story του. Αποφεύγοντας με ευκολία τον σκόπελο της δακρύβρεχτης αναπαράστασης, αλλά χρησιμοποιώντας πρωτοποριακές τεχνικές αφήγησης που ο ίδιος είχε καθιερώσει ως προσωπικό στυλ, ο Κουροσάουα διηγείται εδώ μια ιστορία τόσο κλασική και διαχρονική όσο και η ίδια η ζωή, καθιστώντας τον «Καταδικασμένο» μια ταινία μνήμης, αλλά ταυτόχρονα υπόδειγμα σινεματικής αισθητικής και ουσιαστικών, ανθρώπινων χαρακτήρων.

Ο Κάντζι Γουατανάμπε (Σιμούρα) είναι ένας μοναχικός μεσήλικας που δουλεύει αδιάκοπα στο ίδιο βαρετό γραφειοκρατικό πόστο εδώ και περίπου τριάντα χρόνια. Η καθημερινότητά του μοιράζεται μεταξύ γραφείου και σπιτιού, εκεί όπου ζει με τον γιο και τη νύφη του, οι οποίοι όμως μοιάζουν να ενδιαφέρονται περισσότερο για την περιουσία του και τη δική τους οικονομική αποκατάσταση, παρά για τη φροντίδα του ίδιου του Γουατανάμπε. Όταν ξαφνικά μια μέρα λείψει από τη δουλειά, οι συνάδελφοί του θα θορυβηθούν δεδομένου πως όλα αυτά τα χρόνια η θέση στο γραφείο του δεν έμεινε ποτέ άδεια. Οι μέρες θα περάσουν και ο Γουατανάμπε θα παραμείνει εξαφανισμένος από το πόστο του, σε μια απόπειρα να συμβιβαστεί με την ιδέα του επικείμενου θανάτου του από τερματικό καρκίνο του στομάχου. Τις επόμενες μέρες θα αναζητήσει το νόημα της εναπομείνασας ζωής του στις εφήμερες διασκεδάσεις και την παρέα με μια νεαρή, πρώην συνάδελφό του, όμως τελικά ο δρόμος θα τον οδηγήσει και πάλι πίσω στο μονότονο γραφείο του, με τη μόνη διαφορά πως πλέον ο Γουατανάμπε ξέρει ακριβώς τι πρέπει να κάνει προκειμένου να δώσει, την ύστατη ώρα, νόημα στην ύπαρξή του.

Η ταινία ξεκινά με την εικόνα μιας ακτινογραφίας στομάχου και έναν αφηγητή που παρουσιάζει τα ανησυχητικά της ευρήματα, μόνο για να περάσει λίγο μετά στον χαρακτήρα του Σιμούρα, ο οποίος βρίσκεται χωμένος μέσα σε στοίβες από χαρτιά και παμπάλαιους φακέλους, σκυμμένος πάνω από το μικρό του γραφείο, να εκτελεί την ίδια επαναλαμβανόμενη κίνηση σφραγίσματος δημοσίων εγγράφων ξανά και ξανά. Ο Κουροσάουα έχει ήδη παρουσιάσει επαρκώς μέσα στα πρώτα λεπτά τον ήρωά του, που αποδεικνύεται κυριολεκτικά και μεταφορικά «νεκρός», φέρνοντας τον θεατή στη θέση τού παντογνώστη που γνωρίζει ήδη τι επιφυλάσσει το κοντινό μέλλον για τον χαρακτήρα (εκείνος βρίσκεται ακόμη σε πλήρη άγνοια για την κατάστασή του), γεγονός που ταυτόχρονα ενισχύει τη δραματικότητα, αλλά και τη δυναμική της παρουσίας του. Διόλου τυχαία, η γοητεία και η διαχρονική αξία τού «Καταδικασμένου» βρίσκεται στις λεπτές ισορροπίες (και τελικά την αλληλεξάρτηση) ιδεών όπως η θνητότητα και η πνευματικότητα, το επαγγελματικό και προσωπικό καθήκον, η ζωή και ο θάνατος, ιδεολογίες δηλαδή κολοσσιαίας σημασίας για την ιαπωνική παράδοση και κουλτούρα.

Για κάποιους το «Ikiru» αποτελεί μια καθαρά πολιτική ταινία. Με το φιλμ να κυκλοφορεί λίγα χρόνια μετά τη ρίψη των ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, το 1945, και με την Ιαπωνία να βρίσκεται από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 σε πρόγραμμα πλήρους δυτικής αναμόρφωσης, με την Αμερική να αναλαμβάνει τη διοικητική και κοινωνικο-οικονομική αναδιοργάνωση της χώρας, το μοναχικό ταξίδι του Γουατανάμπε προς την ατομική του «ολοκλήρωση» και η συνακόλουθη ρήξη των παραδοσιακών συλλογικών δεσμών (του) με την οικογένεια και το επαγγελματικό περιβάλλον σηματοδοτούν μια πράξη υπέρτατης επανάστασης. Σεναριακά η πράξη αυτή ενισχύεται ακόμη περισσότερο από τη συναναστροφή του ήρωα με χαρακτήρες όπως ο μυθιστοριογράφος που τον συστήνει στην ξέφρενη ζωή της νύχτας και η – υπερβολικά – νέα πρώην συνάδελφος που γίνεται αφορμή για κουτσομπολιό (οι οικείοι του θεωρούν πως ο Γουατανάμπε έχει συνάψει σχέση μαζί της), άνθρωποι και φήμες δηλαδή που βρίσκονται έξω από τον αυστηρά οριοθετημένο κοινωνικό κύκλο ενός Ιάπωνα πολίτη, αλλά που εδώ χρησιμοποιούνται ευφυώς ως διαφορετικές στάσεις στη διαδρομή τού ήρωα προς την αναζήτηση του νοήματος της δικής του ζωής, μια επαναστατική πράξη το δίχως άλλο.

ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;

Χρησιμοποιώντας μη γραμμική εξιστόρηση και σκιαγραφώντας το πορτρέτο του ήρωά του μέσα από μια μονταζιακά υποδειγματική συρραφή αφηγήσεων πολλών διαφορετικών προσώπων (των συναδέλφων του, του γιου του, ενός αστυνομικού κ.λπ.), «Ο Καταδικασμένος» καταφέρνει να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για το πώς ένα (φαινομενικά) απλό σενάριο μπορεί να αποδώσει κινηματογραφικά έννοιες οικουμενικής διάστασης, όπως η υστεροφημία, η ανίκητη δύναμη της γραφειοκρατίας, αλλά και η εύρεση (τελικά) του πραγματικού νοήματος της ζωής στην κατασκευή μιας… παιδικής χαράς. Ένα υπέροχο φιλμ και μια ευκαιρία να το δείτε όπως του αξίζει, με ψηφιακή κόπια στη μεγάλη οθόνη.


MORE REVIEWS

ΑΓΡΙΑ ΦΥΣΗ

Ολιγοήμερο ταξίδι εταιρικού bonding σε απομονωμένο hiking retreat αυστραλέζικου εθνικού πάρκου καταλήγει σε θρίλερ, με την εξαφάνιση μιας γυναίκας η οποία (διόλου συμπτωματικά;) λειτουργούσε ως πληροφοριοδότης για λογαριασμό ομοσπονδιακών πρακτόρων. Υπάρχει χρόνος για να βρεθεί ζωντανή ή μήπως πρόκειται για ένα καλοστημένο σχέδιο δολοφονίας;

ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΔΕΣΜΟΣ

Στο μεγάλο «πουθενά» του Νέου Μεξικού, κάπου στα ‘80s, η Λου, επιστάτρια ενός βουτηγμένου στην τεστοστερόνη γυμναστηρίου, θα ερωτευθεί την Τζάκι, μια bodybuilder περαστική από τα μέρη εκείνα, που δεν έχει στον ήλιο μοίρα, μα ονειρεύεται περισσότερα μούσκουλα και δόξα. Γύρω τους, όμως, συγκεντρώνονται αρκετά… πτώματα και χρέη παλιά κι αλύτρωτα.

ΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ

Όταν έπειτα από έλεγχο αλκοτέστ του αφαιρείται το δίπλωμα οδήγησης, ο Μαρκ οφείλει να περάσει από μια σειρά ιατρικών και ψυχολογικών σεμιναρίων αξιολόγησης, εάν επιθυμεί να το πάρει ξανά πίσω. Το αληθινό πρόβλημα του Μαρκ, όμως, δεν είναι η προσωρινή απώλεια του διπλώματός του, αλλά η μη συνειδητοποίηση της κατάστασης την οποία βιώνει ως… αλκοολικός.

ΕΓΩ, ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ

Δύο έφηβα αγόρια ξεκινούν από το Ντακάρ της Σενεγάλης κυνηγώντας το όνειρο της καλύτερης ζωής στην Ευρώπη. Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιταλία, να εύχεσαι να μην είναι μακρύς ο δρόμος.

ΣΤΟ ΠΟΤΑΜΟΠΛΟΙΟ

Η καθημερινότητα στο πλωτό κέντρο φροντίδας πασχόντων από ψυχικές διαταραχές «Adamant», το οποίο βρίσκεται δεμένο σε προβλήτα του Σηκουάνα στο Παρίσι.