του Νίκου Παλάτου

Όπως και με τα «Συνώνυμα» (2019), το φιλμ με το οποίο συστήθηκε προ μερικών ετών στο ντόπιο κοινό ο Ισραηλινός σκηνοθέτης Ναντάβ Λαπίντ, έτσι και με τούτο το «Γόνατο της Αχέντ» (που δεν το αποκαλώ καινούργιο του, μιας κι έχουν περάσει… τρία γεμάτα χρόνια από την κυκλοφορία του στο εξωτερικό!) επιμένει στην κατάθεση μιας (υπαρξιακού τύπου στην προκειμένη) αγωνίας περί αποκήρυξης του τόπου του.

Ο Γιοντ, σκηνοθέτης με έδρα το Τελ Αβίβ, κάνει ένα διάλειμμα από το γύρισμα της νέας του ταινίας για να πετάξει στη μικρή πόλη της Αράβα, μιας αραιοκατοικημένης περιοχής καταμεσής της ερήμου, προκειμένου να παρουσιάσει μια προηγούμενή του δουλειά. Η εκδήλωση έχει οργανωθεί από μία τοπική υπάλληλο του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία διακρίνεται για τα νιάτα της, τις φιλοδοξίες και την τσαχπινιά της. Όταν τον ενημερώνει πως τα θέματα που έχει τη δυνατότητα ν’ αναλύσει με το κοινό στη συζήτηση που θα ακολουθήσει της προβολής είναι αυστηρώς προκαθορισμένα, το πράγμα εξαρχής δείχνει να στραβώνει. Διότι ναι μεν η εβραϊκή διασπορά και το Ολοκαύτωμα έχουν πάρει το πράσινο κυβερνητικό φως ώστε να δύνανται να συζητηθούν σε μία πολιτιστική εκδήλωση σαν κι αυτή, αλλά η κατοχή παλαιστινιακών εδαφών ή η σύγκρουση με τον αραβόφωνο κόσμο έχουν ασυζητητί απορριφθεί.

Ο περίεργος τίτλος της ταινίας αποτελεί ευθεία αναφορά όχι στον… Ερίκ Ρομέρ, αλλά στην περίπτωση της νεαρής Παλαιστίνιας ακτιβίστριας Αχέντ Ταμίμι, η οποία έγινε σύμβολο του αγώνα του λαού της για ελευθερία όταν το 2017 και σε ηλικία δεκαέξι ετών χαστούκισε Ισραηλινό στρατιώτη που προηγουμένως είχε πυροβολήσει με πλαστική σφαίρα έναν ξάδελφό της. Έκτοτε, μπαινόβγαινε στις ισραηλινές φυλακές, με την πλέον πρόσφατη απελευθέρωση της να συμβαίνει πέρσι (τέτοιο καιρό), στο πλαίσιο της ανταλλαγής ομήρων που ακολούθησε το τρομοκρατικό χτύπημα της Χαμάς, στις 7 Οκτωβρίου. Η αναφορά στο γόνατό της έχει να κάνει με τη δήλωση ενός Ισραηλινού βουλευτή κατά την περίοδο του πρώτου εγκλεισμού της, ο οποίος είχε απαιτήσει να πυροβοληθεί στο γόνατο για παραδειγματισμό προς τους πιθανούς όμοιούς της!

Αντλώντας έμπνευση από γεγονότα τόσο πραγματικά όσο και αυτοβιογραφικά, ο Λαπίντ ξεγελά αρχικά, δείχνοντας πως θα καταπιαστεί με το φλέγον ζήτημα Ισραήλ και Παλαιστίνης, ασκώντας ευθεία κριτική στους συμπατριώτες του για τη στάση τους. Δεν το κάνει, όμως, μέσω κάποιας συγκεκριμένης αφηγηματικής γραμμής ή του υποτιθέμενου φιλμ που ο ήρωάς του γυρίζει για τη ζωή της Αχέντ Ταμίμι, αλλά γενικότερα μέσω της προσωπικότητας του σκηνοθέτη Γιοντ (ο οποίος δρα ως alter ego του) και των ενίοτε καυστικών σχολίων του. Από το μέσο και μετά του έργου, όμως, το πάνω χέρι στο φιλμ παίρνει το γράμμα μνήμης και αγάπης του Λαπίντ προς την εκλιπούσα μητέρα του (η οποία, συν τοις άλλοις, ήταν και συνεργάτης του, δουλεύοντας ως μοντέρ των ταινιών του), με αποτέλεσμα το φιλμ να εκτρέπεται σε κάτι που αφορά πρωτίστως τον Ισραηλινό auteur και ελάχιστα το κοινό. Τα μουσικοχορευτικά ιντερλούδια με γνωστές pop επιτυχίες λειτουργούν περισσότερο ως ευχάριστα διαλείμματα από την περιπλάνηση στην έρημο και τα ενίοτε καταιγιστικά διαλογικά μέρη, ενώ το υπερβολικά δραματικό φινάλε μόνο ως βεβιασμένο και άστοχο μπορεί να χαρακτηριστεί.