του Ηλία Φραγκούλη

Υπάρχει ένας βαθύς κυνισμός πίσω από αυτό το έργο. Ταυτίζεται με ιδέες όπως η απάτη του κινηματογράφου, η συντήρηση του μύθου (πόσω μάλλον του χολιγουντιανού), ο χαμένος χρόνος. Παρακολουθώντας το φιλμ σήμερα, αισθάνεσαι κάτι το αληθινά στενάχωρο. Και δεν είναι μονάχα εξαιτίας της δίχως ίχνος λάμψης περιόδου των τελών των 70’s (διόλου τυχαία, η δεκαετία που έριξε την ταφόπλακα σε κάθε έννοια του πανίσχυρου studio system, αντικαθιστώντας τους stars και το glamour τού παρελθόντος με πιο καθημερινές φάτσες ηθοποιών και ιστορίες βιωμένου ρεαλισμού, χωρίς τη διάθεση να σε «παραμυθιάσουν» όπως τον… παλιό, καλό καιρό). Η «Fedora» δεν είναι μια κανονική ταινία, αλλά ένα μνημόσυνο του θεάματος, του στιλ, της δόξας του Χόλιγουντ που αποσύρθηκε άδοξα σα μια γερασμένη μόδα η οποία δε σήκωνε άλλο «φτιασίδωμα».

Το πιο τρωτό σημείο της ταινίας, βέβαια, είναι η αναπόφευκτη σύγκρισή της με το κλασικό αριστούργημα του Μπίλι Γουάιλντερ από το 1950, το «Sunset Boulevard», που είχε (ίσως όχι συμπτωματικά) ξανά ως πρωταγωνιστή το Γουίλιαμ Χόλντεν. Και οι δύο ταινίες αποτίνουν έναν σημειολογικό «φόρο τιμής» στην περίπτωση της Γκρέτα Γκάρμπο, της απόλυτης star η οποία έβαλε ένα τέλος στην κινηματογραφική της καριέρα καθώς πλησίαζε την ηλικία των 40 χρόνων (ένα σοβαρό taboo που «καταδίκαζε» τις περισσότερες γυναίκες ηθοποιούς στο Χόλιγουντ και εξακολουθεί να τις καταπιέζει ως μια μορφή «δικτατορίας» της νιότης και της ομορφιάς, ακόμη και σήμερα, με το… νυστέρι να επιχειρεί να δώσει την όποια παράταση) και τήρησε με σεβάσμια σιωπή αυτή της την απόφαση. Επίσης, η αυτοαναφορική ειρωνεία τής παρουσίας της Γκλόρια Σουάνσον στο φιλμ του ’50 απέχει έτη φωτός από το… δύσμοιρο καστ τής «Fedora», που περισσότερο τονίζει τη μη αίγλη των 70’s ή την αδυναμία τής υποκριτικής να αναπαραστήσει το larger than life του παλιού Χόλιγουντ. Γενικά, παντού είναι ορατά τα προβλήματα. Και το πέρασμα του χρόνου, ειδικά σε τούτο το φιλμ, δεν τους έχει φερθεί καθόλου καλά…

Το μυστήριο της ομορφιάς της ανέλπιστα φρέσκιας και γοητευτικής (για τα 67 της!) Φεντόρα είναι κάτι που υποψιάζεσαι και λύνεις από μόνος σου πολύ πριν από την «αποκάλυψη» της πλοκής, όμως, το γλυκόπικρο σχόλιο του Γουάιλντερ και η τραγικότητα των καταστάσεων σε φέρνουν κοντά στο υπόγειο συναίσθημα της ταινίας, που στα χέρια ενός άλλου σκηνοθέτη θα έμοιαζε με ολοκληρωτικό φιάσκο. Η ψυχή υπήρχε. Η μαγεία είχε χαθεί. Ατυχώς, έμελλε να είναι το προτελευταίο φιλμ του Γουάιλντερ. Αστοχία κι εκεί.