του Ηλία Φραγκούλη

Αν και τα credits αναγράφουν πως αυτό είναι ένα φιλμ του Banksy, κανείς δεν υπογράφει πραγματικά το «Exit Through the Gift Shop». Ο δημιουργός της ταινίας μπορεί να είναι ο διαβόητος Βρετανός street artist ή… ένας κακομοίρης Γάλλος που θέλει να προφέρει το όνομά του αγγλιστί (Τέρι Γκουέτα) και η «δουλειά» του είναι να γδέρνει τα πορτοφόλια των fashion freaks του L.A. πουλώντας «vintage» τσίτια σε εξωφρενικά φουσκωμένες τιμές.

Η ταινία, αρχικά, αποτελεί ένα video ημερολόγιο του κυρίου Γκουέτα, ο οποίος έχει ψύχωση με τις κάμερες και τραβάει ό,τι βλέπει αυτό το… τρίτο του μάτι μέσα από την καθημερινότητά του. Οικογενειακές στιγμές, αδιάκριτα στιγμιότυπα, περάσματα από celebrities που συναντά στο δρόμο, τον ίδιο ενώ κάνει… την ανάγκη του στην τουαλέτα. Τα πάντα! Ο γραφικός κύριος Γκουέτα αγαπά τον εαυτό του σαν persona που αναζητά μια άλλη ταυτότητα. Είναι ο πρωταγωνιστής της ζωής του, αλλά δεν έχει βρει ακόμη το ρόλο που ταιριάζει στο ego του.

Με αφορμή τη συνάντησή του με τον επίσης Γάλλο και εξάδελφό του (Space) Invader, ο κύριος Γκουέτα μπαίνει στο απόλυτο τώρα της street art και, με το Σέπαρντ Φέαρι (μετέπειτα θρύλος για την «Hope» αφίσα του Ομπάμα) να έχει προστεθεί στην παρέα τους, βιντεοσκοπεί άθελά του ένα συναρπαστικό ντοκουμέντο της εξάπλωσης μιας μορφής Τέχνης που από την παρανομία των δημόσιων τοίχων και χώρων θα εισβάλλει στις γκαλερί και τις συλλογές ματσωμένων «φιλότεχνων». Ο ήρωάς μας θα βάλει σκοπό της ζωής του να βρει μέχρι και τον Banksy, για να γίνει κι αυτός μέρος ενός φιλμ, πλέον, το οποίο υποτίθεται πως έχει μορφή ντοκιμαντέρ. Μέχρι τη στιγμή που το βλέπει μονταρισμένο ο Βρετανός και… θέλει να πάρει τα όρη!

Από εκείνο το σημείο, ο Banksy τουμπάρει όλο το υλικό και μετατρέπει σε κυρίως θέμα της ταινίας τον κύριο Γκουέτα, παροτρύνοντάς τον, μάλιστα, ν’ απελευθερώσει την υστεροβουλία του και να δημιουργήσει, ακολουθώντας τα χνάρια των ειδώλων του. Το αποτέλεσμα είναι ένα αυτοσαρκαστικό έπος (από την πλευρά του Banksy) που μοιάζει με φάρσα, πιο σκληρή και από το hype του δήθεν art crowd ή τα c(λ)opyright τερτίπια του κάθε μαλάκα εικαστικού, από την εποχή του Γουόρχολ μέχρι σήμερα.

Το «Exit Through the Gift Shop» είναι ένας παραμορφωτικός καθρέφτης όπου η Τέχνη και τα όποια σύμβολά της μπορούν να αυτοθαυμάζονται, δίχως ν’ αντιλαμβάνονται την ειρωνεία και την ασχήμια της εικόνας που εκθέτουν δημόσια. Η προστασία των κολάκων που την περιτριγυρίζουν, η φήμη και το χρήμα, όλα μαζί συντελούν στο να ξεχνάμε το αστείο της υπόθεσης και να παρατηρούμε με δέος την εκατοστή τόση παραλλαγή της κονσέρβας της σούπας Campbell’s σαν αποθέωση της pop art και όχι σαν πραγματικό κακέκτυπο μιας σαχλαμάρας που κάποιος είχε το θράσος να μας «πουλήσει» για Δημιουργία. Παίρνοντας τις αποστάσεις που πρέπει για να… δεις καθαρά, ο Banksy σου παρουσιάζει έναν κόσμο απόλυτης κενότητας που ανακυκλώνεται διαρκώς γύρω από τον εαυτό του, σε μια μόνιμη αναζήτηση επαναπροσδιορισμού των συνόρων – ορίων των Καλών Τεχνών. Η ετυμηγορία είναι σκληρή. Γιατί θα σε κάνει να γελάσεις. Και το γέλιο εξουδετερώνει την κριτική. Ελπίζω να το γνωρίζεις.