του Νίκου Παλάτου

Δύο είναι τα πράγματα που ο Γάλλος auteur Ρομπέρ Γκεντιγκιάν αγαπά (μάλλον) περισσότερο στη ζωή του: τη γενέτειρά του – πόλη της Μασσαλίας και την ηθοποιό Αριάν Ασκαρίντ. Στην πρώτη έχει γυρίσει τη συντριπτική πλειονότητα των είκοσι τριών του ταινιών, ενώ η δεύτερη πρωταγωνιστεί στις δεκαοκτώ από αυτές! Διόλου παράξενο, λοιπόν, που έπειτα από τη χλιαρή υποδοχή της αφρικανικής περιπλάνησης του «Twist à Bamako» (2021), επέστρεψε σ’ αυτό που γνωρίζει κι αγαπά. Όπως, όμως, είχε φανεί από τις δύο (τουλάχιστον) ταινίες του που προηγήθηκαν τούτης («Το Σπίτι Δίπλα στη Θάλασσα» και «Η Ελπίδα του Κόσμου»), η εποχή του θαυμάσιου «Τα Χιόνια του Κιλιμάντζαρο» (2011) έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί για τον μεσιέ Γκεντιγκιάν, όση Μασσαλία και όση… Ασκαρίντ κι αν ρίξει στη συνταγή.

Στις 5 Νοεμβρίου του 2018, δύο ερειπωμένα κτίρια που βρίσκονταν στο κέντρο της Μασσαλίας κατέρρευσαν, παρασύροντας στον θάνατο οκτώ άτομα. Οι δημοτικές εκλογές οι οποίες διεξήχθησαν την άνοιξη του 2020 είχαν στο επίκεντρο της τοπικής αντιπαράθεσης το εν λόγω συμβάν. Ο Γάλλος σκηνοθέτης αντλεί έμπνευση από αυτά τα δύο πρόσφατα γεγονότα, κρατώντας το πρώτο αυτούσιο ως απαρχή της πλοκής, ενώ για το δεύτερο συστήνει την αρμενικής καταγωγής νοσοκόμα Ροζά, η οποία ως χαρακτήρας έχει βαθύτατη επιρροή από την Μισέλ Ρουμπιρολά, την αληθινή νικήτρια των εκλογών εκείνων και διατελέσασα Δήμαρχο Μασσαλίας για μία ολιγόμηνη περίοδο (πριν παραιτηθεί από τη θέση για λόγους υγείας).

Το συγκεκριμένο συνδυαστικό δίπολο πραγματικότητας και μυθοπλασίας, εν τούτοις, δεν είναι παρά το ελάχιστο απ’ όσα αφορούν το στόρι. Ασχολούμενος μ’ ένα σωρό ζητήματα, ο Γάλλος auteur αποτίει φόρο τιμής στα θύματα της 5ης Νοεμβρίου, καυτηριάζει την ενδοοικογενειακή βία, ξεμπροστιάζει τη διάλυση του δημόσιου συστήματος υγείας, κριτικάρει την εκπαιδευτική ένδεια, προβληματίζεται για την καταρρέουσα αριστερά, λέει δυο κουβέντες για το φλέγον ζήτημα της υπογεννητικότητας και (φυσικά) κρατά ψηλά τη σημαία της Αρμενίας, υπογραμμίζοντας συνεχώς την υπερηφάνεια του ίδιου και των ηρώων του για τη χώρα καταγωγής τους.

Για να πετύχει το ταίριασμα όλων των προαναφερθέντων, ο Γκεντιγκιάν καταφεύγει (όπως συνηθίζει) στη λύση του πολυπληθούς καστ (οι περισσότεροι ηθοποιοί που εμφανίζονται, άλλωστε, είναι τακτικοί θαμώνες των ταινιών του), αδυνατώντας, όμως, να ενορχηστρώσει κατάλληλα τα όσα (πολλά) διαδραματίζονται, ώστε να μοιάζουν με συνθέσεις από… την ίδια παρτιτούρα. Αρκούμενος στην ειδυλλιακή θέα της Μασσαλίας, απέχει από κάθε κοινωνική ή πολιτική πολυπλοκότητα, μοιάζοντας να προσφέρει (σε ό,τι αφορά το πεδίο πολιτικών ζυμώσεων της ταινίας του) ένα παρηγορητικό παραμύθι για τη μερίδα εκείνη του κοινού που πάσχει από… υπογλυκαιμία ουμανιστικών αξιών. Οι προπαρασκευαστικές συναντήσεις της υποψήφιας Δημάρχου Ροζά θυμίζουν μαζώξεις σε συνοικιακό καφενείο, ο δε ακτιβισμός για το σκάνδαλο των ακατάλληλων κτηρίων κλιμακώνεται σε κάτι που μπλέκει τον Όμηρο, τη θεατρικότητα και τη λαϊκή οργή, το μήνυμα του οποίου ναι μεν δεν μπορείς να το προσπεράσεις, πλην όμως, το ίδιο ισχύει και για τη γραφικότητα που αποπνέει ως έμπνευση.

Τα ακόμα χειρότερα προκύπτουν από την αισθηματική παράμετρο της πλοκής. Ο δεσμός που συνάπτει η Ροζά με τον (περαστικό από την πόλη) μελλοντικό… συμπέθερό της (ο γιος της και η κόρη του είναι να παντρευτούν), αντιμετωπίζεται ως κάτι το απόλυτα συνηθισμένο, μιας και ως συνθήκη (όπως φαίνεται) δεν προβληματίζει κανέναν. Δεν περίμενα, φυσικά, από τον Γκεντιγκιάν να «την κάνει» γυριστή σε screwball comedy (το υλικό προσφερόταν!), ούτε και περίμενα να βρεθώ αντιμέτωπος με δείγμα από intellectuel… telenovela, όπου η μάνα εκμυστηρεύεται στον (άλλο της) γιο τις ερωτικές της περιπτύξεις, λαμβάνοντας την πλήρη κατανόηση του συνομιλητή της! Ο ρεαλισμός των διαλόγων, η αληθοφάνεια των καταστάσεων και η συνοχή της αφήγησης εκτροχιάζονται από πολύ νωρίς, με τον Γκεντιγκιάν να πασχίζει να ενώσει όσα… πολύ δύσκολα ενώνονται. Πάντως, η ατάκα που ξεστομίζει ο ορκισμένος κομμουνιστής αδελφός της Ροζά, σχετικά με τα αναντίρρητα… δημοκρατικά πιστεύω των πολιτών της Μασσαλίας, δείχνει πως (τουλάχιστον) ένα κάποιο επίπεδο σαρκασμού ο Γάλλος auteur μπορεί να διαθέτει ακόμα.