της Βαρβάρας Κοντονή

Τρία χρόνια μετά το «Ο Νόμος της Αγοράς», ο Στεφάν Μπριζέ επιστρέφει με ένα ακόμα φιλμ κοινωνικοπολιτικών και οικονομικών προεκτάσεων, σε ένα ομολογουμένως φανταστικό timing που θέλει την ταινία του να διανέμεται σε πρώτη φάση στη Γαλλία λίγους μόνο μήνες πριν από το σαρωτικό πολιτικό κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, το οποίο εμφανίστηκε στα τέλη του 2018 με βασική διεκδίκηση την απόδοση οικονομικής δικαιοσύνης για τα χαμηλά και μεσαία κοινωνικά στρώματα της χώρας. Αυτή η διαβολική σύμπτωση (ή ίσως όχι και τόσο διαβολική, δεδομένης της προοδευτικά καλλιεργούμενης έκρυθμης κατάστασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση) αποτελεί ουσιαστικά και το μοναδικό, έστω αφηρημένα ελκυστικό στοιχείο τούτης της παράφωνης απόπειρας του Μπριζέ για μια ρεαλιστική απόδοση των κυρίαρχων εργασιακών συνθηκών στην εποχή της παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης, που ακόμα και στην κινηματογραφική του απόδοση δεν αποχωρίζεται (εσκεμμένα μεν, αποτυχημένα δε) τη δυσάρεστη «τηλεοπτικίλα» του.

Το εργοστάσιο Περέν στη Νότια Γαλλία κλείνει, κατόπιν εντολών των Γερμανών (χα!) ιδιοκτητών του. 1.100 εργαζόμενοι βρίσκονται αυτόματα στον δρόμο, παρά τις διαβεβαιώσεις της Διευθύνσεως προ διετίας πως οι θέσεις όλων θα παραμείνουν εξασφαλισμένες για τουλάχιστον πέντε χρόνια. Εν μέσω γενικού αναβρασμού και μαζικών αντιδράσεων, οι εργαζόμενοι θα απαιτήσουν την τήρηση των δεσμεύσεων της Διεύθυνσης, με βασικό τους εκπρόσωπο τον Λοράν Αμεντέο (Λαντόν), έναν δυναμικό εργάτη που θα κάνει ό,τι περνά από το χέρι του προκειμένου να εξασφαλίσει επαρκή κάλυψη των αγώνων από τα τηλεοπτικά δίκτυα, σε μια προσπάθεια να φέρει στο τραπέζι των συζητήσεων τα ακριβοθώρητα αφεντικά τού γερμανικού κολοσσού. Η επί μακρόν κωλυσιεργία των κυβερνητικών αξιωματούχων και των Γερμανών εκπροσώπων θα επιφέρουν τριγμούς στους συνασπισμένους εργάτες, οι οποίοι θα δουν σταδιακά την ομάδα τους να διαλύεται υπό το βάρος των προσωπικών αντιδικιών και της κόπωσης που αναπόφευκτα έχει επιφέρει η μακροπρόθεσμη αποχή από τα εργασιακά τους καθήκοντα.

Υπάρχουν φορές που διερωτάσαι εάν αξίζει τον κόπο το σινεμά να μιμείται την πραγματική ζωή, από την άποψη πως δεν είναι όλα κομμένα και ραμμένα για μια πιστή αναπαράσταση στη μεγάλη οθόνη. Στην περίπτωση της νέας ταινίας του Μπριζέ, η απάντηση στην παραπάνω διερώτηση δίνεται από τα πρώτα κιόλας λεπτά: όχι, δεν αξίζει. Δεδομένης της εύπλαστης και διαρκώς συγκρουσιακής κατάστασης που επικρατεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και χρόνια, θα περίμενε κανείς πως ένας δημιουργός που θα επιθυμούσε να χρησιμοποιήσει τα κακώς οικονομικά και κοινωνικοπολιτικά κείμενα της Γηραιάς Ηπείρου ως πρόσφορο έδαφος για το φιλμ του, θα είχε τουλάχιστον την καλλιτεχνική τσίπα να παραδώσει ένα αποτέλεσμα κινηματογραφικά σοβαρό και αφηγηματικά ενδιαφέρον, στον αντίποδα της κυρίαρχης τάσης που απαιτεί μια διαρκώς λαϊκίστικη τηλεοπτική προσέγγιση των όσων συμβαίνουν, σε βαθμό (ενίοτε) επικίνδυνα «κίτρινο». Όπως δείχνουν τα πράγματα, μάλλον θα συνεχίσουμε να… περιμένουμε, αφού το «Σε Πόλεμο» δεν αποτελεί μόνο το πιο πρόσφατο παράδειγμα ενός μη «στρατευμένου» και υπερβολικά φλύαρου πολιτικού (και καλά) σινεμά, αλλά και ένα φιλμ που άθελά του (;) αλλοιώνει την ίδια την ουσία της πλοκής του, εν προκειμένω αυτή των εργατικών αγώνων, ιδωμένη ως κοινωνικό συμβάν μέσα από τηλεοπτικούς δέκτες και όχι με όχημα την προσωποκεντρική κινηματογραφική κάμερα.

Η ντοκιμαντερίστικης οπτικής κινηματογράφηση και η διαρκής χρήση ειδησεογραφικών αποσπασμάτων με τη λογική των «επικαίρων» αποπροσανατολίζουν το φιλμ από την απόλαυση μιας καθαρά κινηματογραφικής εμπειρίας, κάτι που «κλωτσάει» εξαιρετικά άτσαλα αφού είτε παρακολουθείς τις ειδήσεις των οκτώ, είτε τούτο εδώ το φιλμ, είναι ακριβώς το ίδιο. Ο υπερβάλλων λαϊκισμός που χαρακτηρίζει αυτή την ταινία εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, από το casting του CEO του εργοστασίου που μοιάζει με δίδυμο αδελφό του Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ (γιατί, ξέρεις, συμβολισμός…), μέχρι και το ντροπιαστικά νιχιλιστικό τέλος του, όμοιο με αυτά που θα έβλεπες να αναπαράγονται στις χειρότερες φυλλάδες των περιπτέρων. Την κατάσταση δεν βοηθά διόλου η σκηνοθεσία του Μπριζέ, που καταγράφει όλον αυτόν τον… ρεαλισμό με καδραρίσματα γεμάτα από μισούς ώμους και κεφάλια εργαζομένων, σε μια απόπειρα να προσδώσει στην ταινία του μια ατμόσφαιρα ενότητας και μαζικής συσπείρωσης των υπαλλήλων, υπακούοντας για ακόμη μια φορά σε μια ρεπορταζιακά τηλεοπτικίζουσα αφηγηματική γραμμή που καταλήγει να κουράζει τρομερά (σχεδόν θες να χώσεις το χέρι σου μέσα στο πλάνο και να φωνάξεις, «πάνε πιο πέρα, ρε παιδί μου!») καθ’ όλη την αβάσταχτη σχεδόν δίωρη διάρκειά της. Καλύτερα να μπαίνεις κάθε Σάββατο στο YouTube και να βλέπεις σε ζωντανή αναμετάδοση τους αγώνες των Κίτρινων Γιλέκων από το Παρίσι.