του Ηλία Φραγκούλη

Στα 1944, ο Ισπανικός Εμφύλιος έχει κλείσει σχεδόν τη σελίδα του στην Ιστορία, ο Καπιτάν Βιντάλ όμως προσπαθεί ακόμη να κατατροπώσει τους αντάρτες στα δάση, αναζητώντας ουσιαστικά το λυτρωμό από το φάντασμα του ακόμη πιο αυταρχικού γαλονά πατέρα του που πέθανε στο μέτωπο. Αναμένοντας το διάδοχο, προσκαλεί την έγκυο σύζυγό του μαζί με την θετή του κόρη σε μια επαρχιακή άκρη του πουθενά, ιδανικό τόπο φυγής για τη μικρή Οφηλία, η οποία θ’ ανακαλύψει έναν μυστικό «κάτω κόσμο» στο κέντρο ενός μισοερειπωμένου λαβύρινθου. Ο τερατόμορφος φύλακάς του θα της πει μια ιστορία για μια πριγκίπισσα που χάθηκε στον κόσμο των θνητών μια φορά κι έναν καιρό. Μπορεί η Οφηλία να είναι η μετενσάρκωσή της; Τρεις σκληρές δοκιμασίες θα μας βοηθήσουν να βγάλουμε την ετυμηγορία ως το τέλος του παραμυθιού.

Στην πιο δημιουργική φάση της καριέρας του, ο Μεξικανός Γκιγιέρμο ντελ Τόρο υπογράφει ένα παραμύθι φαντασίας γυρισμένο από την ανάποδη, με την πραγματικότητα να τρομάζει ακόμη περισσότερο κι από τα τέρατα που μπορούν να μας επισκέπτονται τη νύχτα στα όνειρά μας, καταλήγοντας σ’ έναν επίλογο τόσο τραυματικό που μόνο ενήλικες θεατές θ’ αντέξουν. Ο «Λαβύρινθος του Πάνα» δικαιώνει την φαντασία της παιδικής ψυχής που ζει εγκλωβισμένη στα πιο ώριμα μυαλά, τυλίγεται μέσα σ’ ένα πέπλο νοσηρότητας, πεσιμισμού και γοτθικού τρόμου και δίνει νέα υπόσταση στον φόβο για το άγνωστο που λέγεται ανθρώπινη ψυχή. Αν είχε μυρωδιά, θα σε πήγαινε πίσω στις εποχές που έβρεχες το κρεβάτι σου, πιστεύοντας πως οτιδήποτε ηχηρό γύρω σου συνωμοτούσε εναντίον σου στο σκοτάδι. Κι αν ελπίζεις ακόμη να δεις λίγες αχτίδες φωτός να μπαίνουν στο δωμάτιο, λυπάμαι, μα ο ντελ Τόρο δεν θα σταθεί στο προσκεφάλι σου με τέτοιο σκοπό. Ούτε χώρες των θαυμάτων, ούτε δρόμοι χτισμένοι από χρυσαφένια, κίτρινα τούβλα. Η Αλίκη δε μένει πια εδώ κι η Ντόροθι δεν γλιτώνει από τα χέρια της κακιάς μάγισσας της Δύσης… Το τέλος της Οφηλίας είναι προδιαγεγραμμένο αιώνες πριν. Μπορεί να σου φανεί στενάχωρο αλλά, πάλι, μονάχα το παιδί μέσα σου μπορεί να το κρίνει αυτό.

Η αλήθεια είναι πως η μαστοριά του ντελ Τόρο ως αφηγητής – σεναριογράφος ενίοτε σκαλώνει, κυρίως στην ψυχογράφηση των ενήλικων χαρακτήρων της αληθινής ζωής, με ελλείψεις γύρω από το παρελθόν του Βιντάλ και τη σχέση του με το μακαρίτη πατέρα του. Γενικότερα, οι γονικές φιγούρες ισορροπούν πάνω σε εύκολα στερεότυπα, ενώ το φασιστικό ιδεώδες στο background υποστηρίζει μια περισσότερο γκροτέσκα οπτική παρά μια πολιτική τοποθέτηση. Εκεί που υποκλίνεσαι, φυσικά, είναι στο κάθε πέρασμα προς το φανταστικό, είτε αυτό είναι ο κορμός ενός δέντρου είτε το αψεγάδιαστα παραμυθένιο σύμπαν ενός παράλληλου κόσμου στον οποίο δείχνει να ανήκει η Οφηλία. Σε αυτές τις στιγμές, βουλιάζεις στο κάθισμά σου και, απλά, ζηλεύεις που εσύ βρίσκεσαι στην άλλη πλευρά…

Με έξι υποψηφιότητες για Όσκαρ, την παγκόσμια αποδοχή από την κριτική και με τους θεατές να μένουν ακίνητοι, πνιγμένοι στα δάκρυα, μπροστά στο αφάνταστα λυρικό φινάλε, ο «Λαβύρινθος του Πάνα» προσφέρει στην Οφηλία μια θέση στην αιωνιότητα. Πιάστε της το χέρι κι ακολουθήστε την. Το αξίζει.