της Κατερίνας Ανδρεάκου

Μια νέα ταινία της βρετανικής εταιρείας animation Aardman αποτελεί υπέροχο νέο για τους απανταχού λάτρεις της δουλειάς τους. Από τις (οσκαρικές) ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους με ήρωες τους Γουάλας και Γκρόμιτ μέχρι τις περιπέτειες του Σον του Προβάτου, αλλά και τον κινηματογραφικό θρίαμβο του «Οι Κότες το ’Σκασαν», η Aardman συνήθως δεν «κρεμάει» ούτε μικρούς ούτε μεγάλους θεατές. Είναι, λοιπόν, κάπως απογοητευτικό το ότι το πιο πρόσφατο δημιούργημά τους είναι συγκριτικά μέτριο.

Η ιστορία ακολουθεί τον καλόψυχο και αισιόδοξο Νταγκ, έναν νεαρό της Νεολιθικής περιόδου που ζει αρμονικά με την κοινότητά του σε καταπράσινη κοιλάδα (εν μέσω μιας ηφαιστειακής κόλασης έξω από τα φυσικά τους σύνορα!), μέχρι τη στιγμή που οι επεκτατιστές (βλέπε και καπιταλιστές) της νέας εποχής του Χαλκού, με αρχηγό τον «κακό» Λόρδο Νουθ, απειλούν την κοινότητα με εξόντωση ή σκλαβιά στα ορυχεία χαλκού που σκοπεύουν να φτιάξουν στην περιοχή. Οι νεολιθικοί κάτοικοι θα εξοριστούν από τη γη τους, καθώς ο κόσμος τους απειλείται με εξαφάνιση. Ο Νταγκ, όμως, θα βάλει ένα παράτολμο στοίχημα με τον Νουθ: αν κερδίσουν έναν αγώνα ποδοσφαίρου, κρατούν τη γη τους, αν χάσουν, θα δουλεύουν μια ζωή στα ορυχεία. Μόνο που υπάρχει ένα κάποιο προβληματάκι στη συμφωνία: οι άνθρωποι του Χαλκού είναι οι καλύτεροι στο άθλημα, ενώ εκείνοι του Λίθου δεν έχουν ξαναδεί μπάλα στη ζωή τους!

Η εναρκτήρια σεκάνς υπόσχεται πως η ταινία θα είναι κλασικής ποιότητας Aardman: με μια σκηνή – άμεσο φόρο τιμής στους δεινόσαυρους του Ρέι Χαριχάουζεν από το «1.000.000 Χρόνια π.Χ.» (1966), η οποία ακολουθείται από μια ξεκαρδιστική επεξήγηση του πώς οι πρόγονοι των νεολιθικών ανθρώπων ανακάλυψαν (εντελώς τυχαία) το ποδόσφαιρο. Ωστόσο, τα επόμενα λεπτά της ταινίας δεν καταφέρνουν ποτέ να ξεπεράσουν αυτή την εισαγωγή, με μια στοιχειώδη, υπερβολικά αφελή αφήγηση και πλειοψηφικά «παιδικό» χιούμορ, που θα απολαύσουν οι ηλικίες δημοτικού αλλά θα κάνουν τους ενήλικες, ίσως για πρώτη φορά στην κινηματογραφική ιστορία της εταιρείας, να κοιτούν τα ρολόγια τους.

Διότι, ναι, πρόκειται για animation που έχει εμφανές στόχο τον ανήλικο θεατή. Η Aardman, όμως, μας έχει συνηθίσει έως τώρα σε δουλειές που μπορεί να φαίνονται «παιδικές», αλλά έχουν τέτοιο βάθος συναισθημάτων που τις κάνουν εξαιρετικά αγαπητές και στο ενήλικο κοινό. Αν συγκρίνουμε την προηγούμενη παραγωγή τους, το «Σον το Πρόβατο: Η Ταινία» με τον «Άνθρωπο των Σπηλαίων», εκείνη η «παιδική» ταινιούλα χωρίς διάλογο και με βασικούς ήρωες τα ζώα τής φάρμας και τον ιδιοκτήτη τους που χάνεται στη μεγαλούπολη, ήταν μια υπέροχα, απρόσμενα ψυχαγωγική (με όλη τη σημασία της λέξης), συγκινητική, ξεκαρδιστική και αφηγηματικά περίπλοκη ιστορία. Η φετινή τους δουλειά, λοιπόν, με τον πυκνό διάλογο και το πιο «μεγαλίστικο» (συγκριτικά, πάντα) θέμα και ύφος, μοιάζει σχετικά φτωχή και αναπάντεχα ανέμπνευστη, με ένα διεκπεραιωτικό φινάλε που σε κάνει να αναρωτιέσαι «αυτό ήταν;» και μια απλοϊκή, σχηματική σεναριακή εξέλιξη και τα αναμενόμενα «μηνύματα» και ηθικά διδάγματα: ο ανθρωπάκος που βρίσκει τη φωνή και το θάρρος του, η νικητήρια δύναμη που βρίσκεται σε μια δεμένη ομάδα σε αντίθεση με τον ατομικιστικό ναρκισσισμό, και η αγάπη που πρέπει να έρχεται πάντοτε πάνω από το οικονομικό κέρδος. Η αλήθεια είναι πως οι βασικοί χαρακτήρες είναι λίγο άχρωμοι και όχι ιδιαίτερα αξιομνημόνευτοι, ενώ οι δευτερεύοντες (τα περισσότερα μέλη τής έτσι κι αλλιώς ολιγάριθμης φυλής) ίσα που υπάρχουν τόσο ώστε να συμπληρώσουν τον αριθμό της ποδοσφαιρικής ομάδας, χωρίς να τους δίνεται η ευκαιρία να αναπτυχθούν ποτέ.

Ασφαλώς, μιας και πρόκειται για την Aardman, το έξυπνο βρετανικό χιούμορ με τις «αναιδείς» πολιτιστικές αναφορές υπάρχει διάσπαρτο και γενναιόδωρο (το ποδόσφαιρο, άλλωστε, αποτελεί πάθος αλλά και ευαίσθητο σημείο για τους Βρετανούς, οπότε οι αιχμές και τα inside jokes βρίσκονται σε πληθώρα – ακόμη δε και με την ελληνική μεταγλώττιση ελάχιστα από αυτά έχουν χαθεί), και φυσικά υπάρχουν οπτικά αστεία αλλά και λογοπαίγνια που θα κάνουν τους ενήλικες να γελάσουν (κάποιες φορές) περισσότερο από τους ανήλικους «συνοδούς» τους. Ταυτόχρονα, αυτό που μένει διαχρονικά σταθερό (ευτυχώς) είναι η σπουδαία, πρωτοκλασάτη δουλειά των δημιουργών στο stop-motion animation, στο οποίο η Aardman διατηρεί τα πρωτεία εδώ και ολίγες δεκαετίες, εδώ ενισχυμένο από VFX όσο κι όταν πρέπει, κυρίως στη θεαματική κρίσιμη αναμέτρηση που θα ενθουσιάσει τους φίλους των γηπέδων.

Δυστυχώς, «Ο Άνθρωπος των Σπηλαίων» δεν κάνει αρκετά ώστε να γραφτεί στην Ιστορία τόσο ένδοξα όσο οι περισσότεροι…πρόγονοι της εταιρείας, ωστόσο, ακόμα και στα πιο μέτριά της, μια δημιουργία της Aardman είναι κλάσεις ανώτερη από τον σωρό των προχειροφτιαγμένων αρπαχτών που κατακλύζουν τα τελευταία χρόνια τον κόσμο του animation.