του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Κάθε πρώτη σκηνοθετική δουλειά ενός νέου ηθοποιού είναι επικίνδυνη υπόθεση. Πόσω μάλλον όταν ο ίδιος ηθοποιός διατηρεί την ερμηνευτική του ιδιότητα στην ταινία, κατέχοντας και τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο να ακολουθείς αυστηρές οδηγίες και στο να τις δίνεις ο ίδιος και, ακριβώς γιʼ αυτόν το λόγο, η μετάβαση από την πρώτη στη δεύτερη κατάσταση δεν είναι πάντα ομαλή. Ευτυχώς, η τελευταία τρανταχτή περίπτωση του… Μπεν Άφλεκ αποδεικνύει ότι τίποτα δεν είναι αδύνατο. Αντιθέτως, δίνει την ελπίδα ότι μερικοί μέτριοι ηθοποιοί ίσως απλά να μην έχουν βρει ακόμα την ιδιότητα που τους ταιριάζει περισσότερο στην κινηματογραφική βιομηχανία! Ο Τζόζεφ Γκόρντον-Λέβιτ σίγουρα δεν ήταν ο μέσος αδιάφορος ηθοποιός και η καριέρα του έχει ήδη να επιδείξει μερικές αξιοσημείωτες ταινίες. Γιʼ αυτόν το λόγο, και μόνο η ιδέα της πρώτης του σκηνοθετικής απόπειρας ήταν αρκετή για να τραβήξει το ενδιαφέρον.

Ο πρωτάρης σκηνοθέτης ξεκινά σπινταριστά το «Δον Ζουάν» του (ας κάνουμε εδώ ένα γρήγορο αλλά καίριο σχόλιο για την… υπεραπλούστευση στα όρια τής φτήνιας τού πρωτότυπου τίτλου στην ελληνική του απόδοση), συστήνοντάς μας αμέσως τόσο τον κεντρικό ήρωα της ταινίας του όσο και την καθημερινότητά του. Ο Τζον Μαρτέλο δεν είναι ο άνδρας που οι φίλοι του αποκαλούν «Δον Τζον» χωρίς λόγο. Γέννημα θρέμμα της ανατολικής ακτής, συνδυάζει την άστατη εργένικη ζωή με μια βαθιά πίστη και συχνές επισκέψεις στην εκκλησία, από τις οποίες αποκομίζει εντολές μετάνοιας που ποσοτικοποιούνται στον αριθμό των «Πάτερ Ημών» που έχει να απαγγείλει. Ταυτόχρονα, συνδυάζει τη βαθιά πίστη με μια έντονη σεξουαλική ζωή. Από το κρεβάτι του περνάνε μόνο όσες βαθμολογούνται με υψηλό score και σίγουρα κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει ότι είναι στερημένος από το σεξ. Ο Τζον, όμως, ήδη από την αρχή που μας συστήνεται, μας εξηγεί γιατί προτιμά το πορνό από το αληθινό σεξ. Ο άνθρωπος έχει πραγματικά επιχειρήματα. Αλήθεια!

Ήδη από τα πρώτα λεπτά ο Τζόζεφ Γκόρντον-Λέβιτ καταφέρνει να τραβήξει την προσοχή του κοινού. Επαναλαμβανόμενες σκηνές, γρήγορες εναλλαγές, πετυχημένο κωμικό timing και μια γενικότερη ειρωνική αλλά καλοπροαίρετη διάθεση προς το χαρακτήρα τού Τζον συμβάλλουν στη δημιουργία ενός κόσμου που επιθυμούμε να γνωρίσουμε. Ο Τζον είναι αρκετά συμπαθής για να κρατήσει το κοινό, έχει επαρκή ελαττώματα για να προκαλέσει τη ροή της ιστορίας και στο επίκεντρο παρουσιάζει κι ένα σκανδαλιστικό θέμα που κάνει ακόμα πιο πικάντικα τα πράγματα. Ο εθισμός στο πορνό και οι συνέπειές του πάνω στον Τζον προφανώς και δε λαμβάνουν δραματικές διαστάσεις (μπορείς να σταματήσεις, δηλαδή, τις συγκρίσεις με το «Shame», μια άλλη ταινία γύρω από ένα παρόμοιο είδος εθισμού), ούτε ο Λέβιτ προσπαθεί να κάνει βαρυσήμαντες δηλώσεις σχετικά με το θέμα. Ο «Δον Ζουάν» δεν είναι μια ταινία που θα ασκήσει κοινωνική κριτική αλλά μια ανάλαφρη, διασκεδαστική ιστορία, που κάνει την ώρα να περνάει αβίαστα, διασκεδάζει το θεατή χωρίς τύψεις και προσφέρει μερικές στιγμές ξεκαρδιστικού γέλιου.

Καθοριστικής σημασίας σε αυτό είναι η παρουσία της Σκάρλετ Τζοχάνσον. Είναι προφανές ότι η ηθοποιός διανύει μια καταπληκτική χρονιά που της επιτρέπει να αναδείξει πολύπλευρα το ταλέντο της, είτε πρόκειται για την κωμική της πλευρά, όπως εδώ, είτε για τις πιο πειραματικές διαθέσεις της, όπως είδαμε (και ενθουσιαστήκαμε) στο βενετσιάνικο «Under the Skin». Η Μπάρμπαρα τής Τζοχάνσον είναι μία σύγχρονη… Barbie, κομπλέ με τα ψηλά τακούνια, τις προκλητικές καμπύλες, τους γιγάντιους κρίκους στα αυτιά και τη μόνιμη τσίχλα στο στόμα. Σε μια πλήρως ακομπλεξάριστη ερμηνεία, η ηθοποιός παίζει τη χαζογκόμενα της διπλανής πόρτας, συγκεκριμένων στόχων στη ζωή (που περιλαμβάνουν μια βέρα και μερικά παιδιά) και αποφασισμένης να τυραννήσει τον Τζον όσο μπορεί μέχρι να ξαπλώσει στο κρεβάτι του. Η Τζοχάνσον φαίνεται να το διασκεδάζει πραγματικά και είναι η αδιαφιλονίκητη νικήτρια της όλης προσπάθειας.

Στο δεύτερο μισό, όμως, η ταινία μοιάζει να χάνει κάπως την ορμή της. Η είσοδος της Τζουλιάν Μουρ στην ιστορία οδηγεί τις εξελίξεις σε πιο πεπατημένες οδούς και η ταινία αρχίζει να χάνει τη φρεσκάδα της, κάνοντας εμφανές το γεγονός ότι όλο αυτό γίνεται ώστε να προκληθεί η μεταστροφή του Τζον. Το αναγκαστικό ερωτικό τρίγωνο (που τηλεγραφείται και από την αφίσα) αλλά και οι ξεκάθαρα μελό συμβάσεις αλλάζουν το κλίμα, παίρνουν τον ασφαλή το δρόμο και φέρνουν το φιλμ πολύ κοντά στον… εκτροχιασμό. Ευτυχώς, ο Λέβιτ έχει προλάβει ήδη να δημιουργήσει έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα και εκεί έγκειται η επιτυχία της ταινίας. Ακόμα κι όταν τα κλισέ αρχίζουν προς το τέλος να πολλαπλασιάζονται, δε μας πειράζει ιδιαίτερα γιατί νοιαζόμαστε για τον Τζον (και εξακολουθούμε να θαυμάζουμε την Τζοχάνσον).

Στην τελική, ο «Δον Ζουάν» προσφέρει μία πνοή ανανέωσης στο είδος της νεανικής κωμωδίας, δε διστάζει να τολμήσει και, όταν αποτυγχάνει, δεν καταστρέφει με πάταγο ό,τι έχει ήδη χτίσει. Παρεμπιπτόντως, η ταινία όντως περιέχει πολλά αποσπάσματα από ταινίες πορνό. Οι εν λόγω πρωταγωνιστές και πρωταγωνίστριες, μάλιστα, αναφέρονται και στους τίτλους τέλους! (Το μοντάζ, βέβαια, έχει γίνει με τέτοιο τρόπο που τελικά νομίζεις ότι βλέπεις περισσότερα από… όσα πραγματικά βλέπεις). Τελική ετυμηγορία; Καθόλου άσχημα για αρχή, κύριε Γκόρντον-Λέβιτ!