του Ηλία Φραγκούλη

Στο πλαίσιο της ελληνικής κινηματογραφίας, ο Πάνος Χ. Κούτρας είναι ο μικρός μας… Mad Hatter, ένας σκηνοθέτης που θέλει να πιστεύει πως μέσα στο «μαγικό» του καπέλο κρύβει ανεξάντλητη τρέλα και φιλμικά ευρήματα, τα οποία επιδιώκει να μας σερβίρει σε μορφή «παραμυθιού», φλερτάροντας πάντοτε και με το ρεαλιστικό, όμως. Τούτη τη φορά, τραβά μέσα από το καπέλο του ένα ολοκαίνουργιο «trick», το «Dodo», αλλά στην πραγματικότητα αυτό που θα δουν (ειδικά) εκείνοι οι οποίοι γνωρίζουν το σύνολο της φιλμογραφίας του είναι ένα κανονικό déjà vu από στοιχεία των προηγούμενων δουλειών του. Που δεν δένουν μεταξύ τους, διότι ο σκελετός της ιστορίας είναι πάρα πολύ ισχνός για να συγκρατήσει ολόκληρο έργο (πόσω μάλλον και τέτοιας διάρκειας…).

Το μεγαλοαστικό background της «Αληθινής Ζωής» (2004), μια transsexual ηρωίδα σαν «δάνειο» από τη «Στρέλλα» (2009) κι εκείνη η αντι-ρεαλιστική πτυχή της ύπαρξης ενός παραμυθένιου ζώου (με «γαρνιτούρα» προσφυγικομεταναστευτικού) από το «Xenia» (2014), μπαίνουν κάπως αναγκαστικά στο mixer του storytelling, λες και παρακολουθούμε ένα αυτοαναφορικό, updated «trip» των όσων μας έχει αφηγηθεί μέχρι σήμερα ο Κούτρας (εάν στο τραπέζι του γάμου σέρβιραν και μουσακά, θα ήμασταν «κομπλέ»!), όμως, όλα μαζί είναι τόσο ετερόκλητα και (κυρίως) αδυνατούν να λειτουργήσουν ιντριγκαδόρικα για τον θεατή, που από κάποια στιγμή του φιλμ κι έπειτα (για μένα ήταν η νυχτερινή σεκάνς των εξομολογήσεων / αποκαλύψεων, με σχεδόν σύσσωμο το καστ στον κήπο της villa) θα αισθανθεί πως τα τεκταινόμενα δεν τον αφορούν καθόλου.

Οι προθέσεις είναι καλές, εννοείται. Και ο Κούτρας επιδεικνύει με μεγαλύτερη σιγουριά από ποτέ ότι έχει ωριμάσει ως κινηματογραφιστής. Αλλά δεν είναι σε θέση να παραδεχθεί πως ένα μάτσο από υποπλοκές δεν αρκούν για να στήσουν ένα έργο με αρχή, μέση και τέλος. Και, στην τελική, η εστίαση στην ελληνική κοινωνική κατρακύλα της τελευταίας δεκαετίας που επιχειρεί να ειρωνευτεί και να σαρκάσει, ίσως και ο ίδιος αισθάνεται πως είναι σχετικά επιδερμική σε σημειολογίες κι αναφορές, οπότε έχει προσθέσει σε ρόλο «υπέρβασης» αυτό το φανταστικό πουλί του τίτλου, φλερτάροντας με το σουρεαλιστικό (σαν «σανίδα σωτηρίας»). Η «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» είναι το πλέον προφανές, αλλά εδώ ο (αντίστοιχος;) χαρακτήρας / ρόλος της Σοφίας ποτέ δεν γίνεται ουσιαστικά πρωταγωνιστικός, καθώς χάνεται ανάμεσα στο όλο μπούγιο που πηγαινοέρχεται ελαφρώς άσκοπα και άστοχα υστερικά (με δικαιολογία το εξωτικό πτηνό).

Καθώς προχωρούσε η «δράση» του «Dodo» σκεφτόμουν πως ο Κούτρας είχε στο βάθος του μυαλού του τον Λουίς Μπουνιουέλ και μια κουστωδία μεγαλοαστών που παγιδεύονται στους «τέσσερις τοίχους» ενός dinner party. Ατυχώς, αυτό που καταφέρνει μοιάζει περισσότερο με… Φρανσουά Οζόν κι ένα ποντικάκι το οποίο ανακάτωνε τα πάντα στα θεμέλια μιας οικογένειας. Με τη διαφορά ότι, αναλογικά συγκρίνοντάς τα, το πουλί του Κούτρα δεν επιδρά με σημαίνοντα τρόπο στις ζωές των ηρώων του, δεν είναι αυτό που αφυπνίζει «μαγικά» τους χαρακτήρες του «Dodo». Απλά, στέκει σε μια γωνία και, αν είχε γλώσσα, μπορεί και να το ακούγαμε να φωνάζει: «Που έμπλεξα; Σε ελληνική ταινία;»!

Δεν ξέρω αν ένα διαφορετικό μοντάζ θα έσωζε κάτι παραπάνω από αυτό που είναι σήμερα το «Dodo». Υπάρχουν, όμως, κάποια ονόματα στην ταινία που σώζουν… εαυτούς. Η Σοφία της Νατάσας Εξηνταβελώνη είναι μία σαφής απόδειξη ότι η νεαρή ηθοποιός μπορεί να υποστηρίξει (πλέον) κάτι πιο απαιτητικό σε ρόλο, η Εύα δηλώνει ξεκάθαρα πως το πιο μαγικό (και χαρισματικό) πλάσμα τούτου του φιλμ είναι η Τζεφ Μοντάνα και η dp Oλυμπία Μυτιληναίου βγάζει ασπροπρόσωπη την εικόνα που ήθελε να βγάλει ο Κούτρας (και προς τις ξένες αγορές). Την επόμενη φορά, θεωρώ πως πρέπει να βάλει πολύ βαθιά το χέρι μέσα στο καπέλο του, διότι όσο και να θέλει να μας πείσει για το αντίθετο, έχει ήδη ξεμείνει από «κόλπα». Ή σεναριογράφους, για να λέμε και του στραβού το δίκιο…