της Βικτωρίας Μιχαήλ

Η διαλεκτική κινεί την Ιστορία. Κάνοντας συνειδητά πράξη το θεώρημα του Μαρξ, το οποίο και τον οποίο έτσι κι αλλιώς είχε εικόνισμα το εν προκειμένω υποκείμενό του, ούτως πως ένας από τους κατεξοχήν πιο ειδολογικά ρέμπελους κινηματογραφιτζήδες των καιρών μας βρόντησε με τον τρόπο του το ντουφέκι και στα genre τού ιστορικού & του πολεμικού φιλμ πριν από 10 χρόνια. (Κυριολεκτικά, με διεξοδική έρευνα – χιονοστιβάδα σε μια γκάμα από τις κάθε είδους σχετικές γραπτές πηγές μέχρι επιζώντες αυτόπτες μάρτυρες) μελέτη… επταετίας για το team της παραγωγής με συμμέτοχο τον πρωταγωνιστή, υπερπιεστικό όρντινο 78 ημερών εν πολλοίς σε δασώδη ύπαιθρο σε Πουέρτο Ρίκο και Μεξικό, μια με τη μορφή της ενιαίας ταινίας διχαστικής κριτικής υποδοχής προβολή κι ένας Φοίνικας ανδρικής ερμηνείας στις Κάννες, τελικό κόστος 60 εκατομμυρίων δολαρίων κι η εμπορική πανωλεθρία στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό (εκεί παίχτηκε ως double feature) έμειναν στα χρονικά ίσως περισσότερο κι απ’ ό,τι η αξιοσημείωτη αντι-δραματοποίηση της ηγετικής φτιάξης και του βιολογικού τέλους τού πλέον άφθαρτου απ’ τα εξεγερσιακά totem της νεολαίας ανά την υφήλιο, με επίκεντρο τις δύο αντιδιαμετρικές ένοπλα (αλλά όχι μόνο) αγωνιστικές περιόδους του και ομοίως απέναντι αφηγηματικά μέσα. Μετά τα «Ημερολόγια Μοτοσικλέτας» και μια πλειάδα κυρίως τηλεοπτικών ντοκιμαντέρ πάνω στη «μορφή» του, ήγγικεν η ώρα να ακουστεί ο αχός της και στην Ελλάδα στο πανί, στο πρέπον 4Κ διαμέτρημα. Αυτό το Episode I ψυχή βαθιά δεν έχει. Αλλά και μούσι (ή αφίσα) δεν πουλάει, δικαιώνοντας την έστω ετεροχρονισμένη μεταλαμπάδευση, παρότι η μια κι έξω longform εκδοχή νομίζω ότι φωτίζει πιο απρόσκοπτα το σκόπευτρο των δημιουργών.

Ποιο είναι αυτό; Να ορίσουν όχι μυθοποιητικά μεν παλαιοδιφικά δε, με σεβασμό αν όχι πιστότητα στο πρόσωπο και στα πραγματικά γεγονότα τους κόμβους της αυτοεκπλήρωσης ενός απαθανατιστικά τραγικού πεπρωμένου ατόμου – κι αυτό σε σημαντικό βαθμό τραυματίζει τις προσδοκίες τόσο για έναν ανδριάντα πολύπτυχης σφαιρικότητας (κάτι που, πάντως, σπάνια βλέπουμε στην οθόνη) όσο και για ανατρεπτικό ή bigger than life σινεμά. Παίρνοντας γραμμή από το εκδοτικό απομνημόνευμα «Η Επανάσταση στην Κούβα», με αυτούσια μικρά χωρία να επιστρατεύονται σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση off, ο σεναρίστας των «Eragon» και «Jurassic Park III» (εδώ γελάνε) Πίτερ Μπάκμαν σκιαγραφεί με προσθαφαιρέσεις τον με ουτοπικές βλέψεις για μια αριστερίστικα ξεσηκωμένη Ιβηρική Αμερική compañero απ’ τον Νότο, τον με αρχηγικές αναστολές έμπιστο και θεωρητικό τού Κάστρο, τον ασθματικό αλτρουιστικό γιατρό στο αντάρτικο, τον με πυγμή και λίγα και σταράτα λόγια ινστρούχτορα των αμόρφωτων επαρχιωτών κατά του Μπατίστα, τον πλατωνικό προστάτη της Αλέιδα Μαρτς, τον ικανό στην πρώτη γραμμή εξίσου του πυρός και της διπλωματίας Comandante κι Υπουργό Βιομηχανίας, το poster boy της latin αριστεράς στα διεθνή fora. Αν ο Μπάκμαν δεν κιοτεύει αλλά κατά βάση βαράει προσοχές, η λόγχη τού μοντάζ αναλαμβάνει με τη σειρά της να φυλάξει σκοπιά απρόβλεπτα εκ περιτροπής στο πρώτο κονέ με τον Κάστρο σε μάζωξη ομοϊδεατών εκτός χώρας, την αρχή της διετούς εκστρατείας προς τα δυτικά με στόχο την κατάληψη της νευραλγικής περιφέρειας Σιέρα Μαέστρα, μια τηλεοπτική συνέντευξη με ξένη δημοσιογράφο, την προβεβλημένη στον Τύπο και στους εκεί προοδευτικούς κύκλους επίσκεψη στη Νέα Υόρκη και την πλήρη αυτοπεποίθησης θρυλική ομιλία στο βήμα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, την καθοριστική μάχη Δαυίδ εναντίον Γολιάθ στη Σάντα Κλάρα.

Το πολιτικό από-τη-θεωρία-στην-πράξη τού hombre συλληφθέν γειωμένα, comprende? Αυτό στέκεται το στρατήγημα του και dp Σόντερμπεργκ, που shoot-άρει α λα Στόουν «ειδησεογραφικά» κουνημένα σε Α/Μ 16άρι τα διεθνούς ακτινοβολίας καθέκαστα της ακμής του ρητορεύοντος «καπετάνιου» και με συνήθως σταθερή την ψηφιακή κάμερα RED (η πρώτη ever θητεία της σε μεγάλου μήκους γύρισμα) σε πανοραμικά και συγκρατημένα traveling, σαν leftist Τζον Φορντ στην ηπειρωτική Καραϊβική, τα συχνά μη δραστικά πεπραγμένα που αναπαριστά «Η Λεπτή Κόκκινη Γραμμή» του – όχι τυχαία ο Τέρενς Μάλικ ήταν ο πρώτος ενδιαφερόμενος για το project. Η διαλεκτική στο… απόσπασμα, είπαμε. Το αποτέλεσμα, δυνάμενο να ιδωθεί και ως αντανακλαστική μεταφορά της πεισματικής ατομικής και συλλογικής πάλης για τον «σκοπό» της Έβδομης Τέχνης (αυτό άλλωστε υπήρξε το πρώτο μικροέπος με το οποίο αναμετρήθηκε μαζοχιστικά ο Σόντερμπεργκ, πριν το πιο εσωτερικών χώρων «Contagion» του 2011), είναι μια real life βιωματικών ντιρεκτίβων προτομή που σηκώνει την παντιέρα μιας διττής χωροχρονοκάψουλας. Σ’ αυτήν απ’ τη μια το άκαπνο της ζωής εν πολέμω τυφεκιοφέρει για λογαριασμό ενός οιονεί εγχειριδίου επιβίωσης από το διοικείν/-είσθαι (και διαπλάθειν/-εσθαι σ)τις αγροτικές επάλξεις του ψυχωμένου εμμένοντος που υπερισχύει του υπερόπτη δυνάστη του – τιμή και δόξη για τον Τσε, πλείστα γραπτά του οποίου μπορούν να αναγνωστούν ως DIY οδηγοί αντιστασιακού ακτιβισμού. Απ’ την άλλη το σοσιαλιστικής διεθνούς γόητρο πυροβολεί διανοητικά για τα δόγματα και την πραγματικότητα της νέας εποχής της νήσου που μπροστάρισσα μετακένωσε την ιδεολογία των «κόκκινων» στην αμερικανική ήπειρο, ανίδεο για το ετερόμορφα απολυταρχικό μέλλον του.

Ο Mr. «Schizopolis» βγαίνει ζωντανός ακόμη και έρποντας (#diplhs, σε εσωτερικό ρυθμό κυρίως) μεταξύ των δύο χαρακωμάτων. Στο ένα, μετά την παράταξη του ημιαφλογιστίας shuffled χρονικού της συνύπαρξης με κομιτατζήδες, χωριάτες κι ενίοτε τον προϊστάμενο El Loco στα βουνά, κρατώντας τον Γκεβάρα μακριά απ’ το λοκάρισμα της διόπτρας του φακού και συνάμα το ντιβάνι της ανάλυσης χαρακτήρα (ο άνθρωπός μας πλάθεται, δεν είναι ακόμα ο ήρωας που άφησε εποχή), και καθηλώνοντάς σε με το αστικό set piece της καθοριστικής επίθεσης εναντίον των κυβερνητικών, εκεί όπου μια σφαίρα στο δόξα πατρί, μια χειρωνακτική πολυκατεδάφιση – ριφιφί, ο όχι CGI εκτροχιασμός ενός τρένου και μια διαπραγμάτευση παράδοσης μπορούν κόντρα αισθηματολογικά, κόντρα θεαματικά να ταΐσουν χώμα κάθε Μπέι ή Μπεργκ. Στο άλλο, αποσείοντας μεταξύ τυρού και αχλαδίου τη ρετσινιά του αφελούς, επιτελούς προς υπεράσπιση του ιδεώδους της revolución cubana filmer, αφήνοντας στη θαλάμη προς ηχηρή εκπυρσοκρότηση το περίφημο ρηθέν υπό του Τσε εις επήκοον της πιο-θεσμικά-δεν-γίνεται ουμανιστικής κοινότητας «Ναι, εκτελέσαμε. Εκτελούμε, και θα συνεχίσουμε να εκτελούμε» (με μυθοπλαστικό είδωλο ένα τιμωρητικό προδοσίας του λαού χακί επεισόδιο). Προτού εκείνο το «Ο αγώνας μας είναι ένας αγώνας μέχρι θανάτου» σου την μπουμπουνίσει επαρκώς, δίκην οιωνού για το από κάθε άποψη αλλιώτικο (σε τόνους, φόρμα, περιεχόμενο – διαλεκτική, είπαμε…) «continuará» και την τελική έκβαση. Για εκεί (απ’ τη θεωρία στην πράξη, επίσης είπαμε…) τη φυλάμε και στο εδώ απλώς καλοστεκούμενο παλικάρι των δύο «Sicario». Hasta la proxima. Hasta la victoria siempre?