του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Η Χαρά Νικολάου της Αμαλίας Μουτούση ανεβαίνει τα σκαλιά τής μαιευτικής κλινικής και μπαίνει στο θάλαμο με τα νεογνά. Ύστερα από λίγο δευτερόλεπτα, εξέρχεται με ένα χαμόγελο στα χείλη κι ένα μωρό στην αγκαλιά. Ταΐζει το μωρό, το φροντίζει, του εκδηλώνει αγάπη. Το βάζει στο αυτοκίνητο για να πάνε μια βόλτα και ανοίγει το ραδιόφωνο. Η φωνή τού ραδιοφώνου προειδοποιεί ότι «η αδίστακτη γυναίκα που έκλεψε το νεογνό παραμένει ελεύθερη». Η Χαρά κλείνει ανέκφραστα το ραδιόφωνο, βάζει ένα CD με μουσική να παίζει και γυρίζει να κοιτάξει το μωρό. Του χαμογελάει στοργικά.

Ήδη από τα πρώτα (ασπρόμαυρα) λεπτά της, η «Χαρά» του Ηλία Γιαννακάκη έχει δείξει τις προθέσεις της. Κατά πρώτον, επιθυμεί να αφηγηθεί τα γεγονότα ελλειπτικά και αφαιρετικά, μεταδίδοντας στο θεατή τις απολύτως απαραίτητες πληροφορίες για την κατανόηση της ιστορίας. Κατά δεύτερον, το μόνο που, ουσιαστικά, την ενδιαφέρει είναι η οπτική τής Χαράς. Από την πρώτη σκηνή στο νοσοκομείο και τις μικρές, καθημερινές σκηνές με το «παιδί της» μέχρι την καθημερινότητά της στη φυλακή και τις σκηνές στο δικαστήριο, ο χαρακτήρας της και η οπτική της παραμένουν σε πρώτο πλάνο, διαγράφοντας μια και καλή οποιαδήποτε προοπτική αντικειμενικής παρατήρησης. Ο φακός του Ηλία Γιαννακάκη μπορεί να μην αγιοποιεί τη Χαρά, όμως, σίγουρα, είναι ένας μεροληπτικός παρατηρητής, που προσπαθεί να κατανοήσει τον εύθραυστο ψυχισμό μιας γυναίκας (παρά το γεγονός ότι η «Χαρά» είναι προγενέστερη, θεματικά συγγενεύει πολύ με το «September», το οποίο διανεμήθηκε νωρίτερα μέσα στην τρέχουσα σεζόν), χωρίς, όμως, να μπορεί να οδηγηθεί σε κάποιο τελικό συμπέρασμα.

Δίκαια, βέβαια, λόγω αυτής της προσέγγισης, τα πάντα βασίζονται πάνω στην ίδια τη Μουτούση. Στο πρώτο μέρος, που αναπτύσσει τη σχέση της Χαράς με το μωρό και εμβαθύνει στην προσωπικότητά της είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την ηθοποιό να δημιουργήσει ανατριχιαστικά ένα χαρακτήρα που προκαλεί την οργή της κοινωνίας, αλλά μέσα στο παράξενο μυαλό της διακατέχεται από αγάπη, φροντίδα και στοργή. Οι solo σκηνές τής Μουτούση μεταδίδουν μια σπαρακτική απελπισία, το βλέμμα της διαπερνά την οθόνη και οι ανεπαίσθητοι σπασμοί του προσώπου της δημιουργούν έναν άνθρωπο πολυσχιδή και απρόβλεπτο. Η Χαρά είναι ταυτόχρονα ο άνθρωπος που θα καθίσει σιωπηλός και ακίνητος για ώρα και, ξαφνικά, θα οδηγηθεί ακόμα και στο φόνο για να υποστηρίξει την ιδιόμορφη «οικογένεια», που ο ίδιος δημιούργησε.

Στο δεύτερο μέρος της ταινίας, η Χαρά έχει φυλακιστεί, η ταινία αλλάζει θεματική και μεταβάλλεται σε δικαστικό δράμα, με σαφείς αναφορές στις ασπρόμαυρες ταινίες της δεκαετίας του 1950. Σε αυτό το σημείο είναι που το φιλμ αρχίζει να χάνει τον έλεγχο και αφέλειες ή απλοϊκές προσεγγίσεις αρχίζουν να υπεισέρχονται, τόσο στους διαλόγους όσο και στην υποκριτική γραμμή. Οι ατάκες του δικαστηρίου είναι κακογραμμένες και οι ερμηνείες όχι απόλυτα πειστικές (εκτός αν αποτελούν ενσυνείδητα παρωδία των ελληνικών ταινιών τέτοιου «είδους» από το παρελθόν). Το ιδιότυπο δράμα της αρχής μετατρέπεται σε παρωδία και η αλλαγή ταυτότητας δημιουργεί, το λιγότερο, σύγχυση. Ευτυχώς, στο επίκεντρο εξακολουθεί να παραμένει η οπτική της Χαράς. Ό,τι μαθαίνουμε είναι όσα αφήνει η Χαρά να ακούσουμε από το περιβάλλον της, ακόμα και τις κατηγορίες που της προσάπτουν. Δε μαθαίνουμε ποτέ όλες τις λεπτομέρειες της ζωής της. Δε μαθαίνουμε ποτέ τα πραγματικά της κίνητρα. Δε μαθαίνουμε ποτέ γιατί κατέληξε μόνη – παρά μόνο αφηνόμαστε στις αντιδράσεις της και στα στωικά χαμόγελα, που ίσως μαρτυρούν έναν μεγαλύτερο πόνο μέσα στην ψυχή της από όσο θέλει να δείξει.

Αυτή η τακτική δημιουργεί, τελικά, ένα ανομοιογενές μείγμα, που άλλοτε εκπλήσσει θετικά και άλλοτε προκαλεί το αμήχανο γέλιο. Από τη μια, υπάρχει μια διακριτή σκηνοθετική ταυτότητα και, από την άλλη, μια λαϊκίστικη στροφή στην πορεία, που, σχεδόν, αναιρεί την πρωτοτυπία τής αρχής. Όσο, όμως, το μάτι του θεατή παραμένει καρφωμένο στο πρόσωπο της Μουτούση, τα ντεφό της ταινίας εξασθενούν, οδηγώντας μας άλλη μια φορά στη διαπίστωση ότι δε λείπουν ικανοί ηθοποιοί από τον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο αλλά περισσότερο συνεπή σενάρια.