του Ηλία Φραγκούλη

Από τα πρώτα πλάνα (ανήλικα που τρέχουν, παίζουν πόλεμο, τα σπάνε και καπνίζουν σε χαμόσπιτα) των opening credits, με drones και slow motion, αντιλαμβάνεσαι ότι το θέμα του φιλμ θα είναι βουτηγμένο στην πιο άθλια μιζέρια και το άγριο δράμα, αλλά με την «εικαστικότητα» ενός πανάκριβου διαφημιστικού spot που σου πουλάει… πονετικό συναίσθημα σε προϊόν ethnic δυστυχίας για τον Δυτικό θεατή, με επιπλέον περγαμηνές φεστιβάλ και βραβείων (είναι και υποψήφιο στην οσκαρική πεντάδα της καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας). Μιλάμε για κάτι σαν την «καλλιτεχνική» ωρίμανση του σινεμά του Βασιλάκη Καΐλα…

Ειλικρινά, στο πρώτο τέταρτο ήδη «κλωτσούσα». Σκηνές δρόμου και βιοπάλης… όσο πιο σκληρής γίνεται, ανθρώπινη εξαθλίωση με το «volume» να ανεβαίνει διαρκώς προς το αποπνικτικό, φυλακές, παρανομία, οίκτος, εναλλαγές flashback με σκηνές του δικαστηρίου όπου ο πατέρας καταριέται μέχρι και τη μέρα που παντρεύτηκε, ζητώντας τον λόγο από τους δικαστές επειδή κι εκείνος δεν έζησε καλύτερη ζωή. Αποσπασματικά όλα αυτά στην αφήγηση, σαν μια συρραφή τυχαίων σκηνών στις οποίες η μοίρα έχει πάρει διαζύγιο από την πραγματικότητα και οτιδήποτε φωτεινό ή θετικό. Ακόμη και στη στιγμή «φυγής» στον τροχό του luna-park, ο πιτσιρικάς πρωταγωνιστής χαζεύει από ψηλά το τοπίο με γκριμάτσα που αντιδρά σε ατάκα τύπου «Μικρέ, δεν θα σε ταΐσουμε καθόλου σήμερα», ενώ από κάτω παίζουνε βιολιά. Ειδικά με αυτό το background, η «Καπερναούμ» διαθέτει εικόνες που τραβάνε το βλέμμα, όμως κάθε υποψία προσέγγισης προς κάτι το όμορφο χτυπάει κατακούτελα με την αθλιότητα της διαβίωσης και της εκεί κοινωνίας, ενώ την ίδια στιγμή το σύνολο του καστ ερμηνεύει με συνοφρύωση ανακοίνωσης εθνικού πένθους.

Ο ανήλικος Ζέιν θα γραπωθεί (σε αναζήτηση μιας κάποια ασφάλειας) από την «ποδιά» μιας επίσης ταλαιπωρημένης λαθρομετανάστριας από την Αιθιοπία, η οποία εργάζεται σαν καθαρίστρια στο luna-park για να έχει κάτι να τρώει το… ενός έτους παιδάκι της (καταλαβαίνεις…). Και ενώ εκείνη προσπαθεί να βγάλει (έστω πλαστά) χαρτιά που θα της εξασφαλίσουν μια μονιμότητα σε αυτόν τον θλιβερό τόπο, εξαφανίζεται στα ξαφνικά, αφήνοντας τον Ζέιν μονάχο με ένα μωρό υπό την προστασία του! Δεν περιγράφω άλλο!

Η κρίση του μεταναστευτικού, το trafficking, οι αγοραπωλησίες ανήλικων παιδιών, μέχρι και η παιδεραστία, είναι μερικά από τα θέματα που χειρίζεται εδώ η Ναντίν Λαμπάκι, για να μετατρέψει την παρακολούθηση του φιλμ της σε έναν άθλο αντοχής, καθώς το ανθρώπινο exploitation φτάνει στα άκρα για να δημιουργήσει εντυπώσεις, με τα… βιολιά να βαράνε ακόμη πιο ενοχλητικά σε κάμποσες κορυφώσεις. Τα κάνει με αρκούντως επαγγελματικό τρόπο όλα αυτά, όμως παρά την παρουσία ερασιτεχνών ηθοποιών (που ενδέχεται να «υποδύονται» μέχρι και προσωπικά βιώματα), η «Καπερναούμ» δεν καταλήγει ποτέ να μοιάσει με ένα απολογητικό έργο βαθύτερου ουμανισμού για την κατάντια της ασημαντότητας της ανθρώπινης ύπαρξης (σίγουρα σε πολλά μέρη) ανά τον πλανήτη σήμερα. Για το μέλλον, θα πρότεινα στη Λαμπάκι να ζητά λαμπερούς stars και καλύτερο budget σε ένα άλλο φιλμικό είδος, πιο glossy και «διαφημιστικής» αισθητικής, διαφορετικά να κάτσει να δει έναν Βιτόριο Ντε Σίκα, να ξεστραβωθεί.