του Ηλία Φραγκούλη

Επί δύο λεπτά, ο φακός της κάμερας παρακολουθεί ένα ζευγάρι που γαμιέται, σε μονοπλάνο. Ο χρόνος φαινόταν πολλαπλάσιος στην εποχή που η «Μπέτυ Μπλου» προβλήθηκε για πρώτη φορά στους ελληνικούς κινηματογράφους, προκαλώντας την εύλογη αμηχανία μπροστά από την οθόνη κι έναν τεράστιο ντόρο έξω από τις αίθουσες. Η τρίτη σκηνοθετική δουλειά του Ζαν-Ζακ Μπενέξ, μετά την θρυλική «Diva» (1981) και το οικονομικά δραματικό φιάσκο του «Φεγγαριού στον Υπόνομο» (1983), έμελλε ν’ αναστήσει την καριέρα του παγκοσμίως, να τον φτάσει μέχρι την πεντάδα του Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και να μετατρέψει σε poster girl την (κατόπιν όλο και πιο εκκεντρική) Μπεατρίς Νταλ. Στην Αθήνα, οι ουρές έξω από την ΑΑΒΟΡΑ της Ιπποκράτους χανόντουσαν στο μέτρημα των εβδομάδων και των μηνών…

Ξαναβλέποντας το φιλμ σήμερα, ξαφνιάστηκα. Και συγκινήθηκα μαζί. Δεν έχει χάσει τίποτα από τη δυναμική του, τη γοητεία του, την απόγνωσή του… Η μυθιστορηματική αφήγησή του, μέσω της φωνής off που μεταφέρει ατόφιες τις λέξεις του Φιλίπ Τζιάν (από το βιβλίο του «37°2 le Matin»), προμηνύει εξαρχής τον ερχομό μιας καταιγίδας, που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πόσο καταστροφική θα είναι για τους δύο κεντρικούς ήρωες της ταινίας. Οι νότες της μουσικής του Γκαμπριέλ Γιαρέντ αποκτούν από νωρίς πρωταγωνιστικό ρόλο και επιδρούν ουσιαστικά πάνω στην ψυχολογία του έργου και του ζευγαριού, με ένα κυρίως όργανο να ορίζει τον τόνο του συναισθήματος με το ηχόχρωμά του, από μια κιθάρα μέχρι ένα σαξόφωνο, από τη ρομαντική μελωδία του «Betty et Zorg» στο νινοροτικό και τσιρκολάνικο «Maudits Manèges». Σπάνια περίπτωση υποδειγματικής σχέσης μουσικής και φιλμ. Και όλα δεμένα γύρω από τη ζεστασιά των χρωμάτων του dp Ζαν-Φρανσουά Ρομπέν, που δεν επιτρέπει σχεδόν ποτέ να σκοτεινιάσει η ψυχή, η ερωτική έκρηξη αυτών των δύο νέων ανθρώπων, η αφελής αισιοδοξία ότι όλα θα πάνε καλά, χωρίς εμπόδια, χωρίς το «κτήνος» της πραγματικότητας και της μοίρας, που δεν έχει γράψει ένα αίσιο τέλος για το ταίριασμα της Μπετί και του Ζοργκ.

Με μια φυσικότητα ρεαλιστική που σε κάνει να ξεχνάς ότι παρακολουθείς ένα αγόρι κι ένα κορίτσι ερωτευμένα… στο ψέμα του σινεμά, η «Μπέτυ Μπλου» τονίζει λεπτομέρειες που εναντιώνονται στην κινηματογραφική σεμνοτυφία (κάθε περιόδου), υμνώντας το γυμνό και την ελευθερία του σώματος. Ο Ζαν-Ιγκ Ανγκλάντ και η Νταλ κάνουν έρωτα, πηδιούνται ή γεύονται τα σεξουαλικά τους όργανα χωρίς δεύτερη σκέψη, χωρίς την ανησυχία ότι ο φακός θα παρουσιάσει κάτι το «τολμηρό». Ακόμη και ο τρόπος που κυκλοφορούν ολόγυμνοι στο έργο, ούτε επιδιώκει να ερεθίσει, ούτε προκαλεί το ηδονοβλεπτικό βλέμμα του θεατή. Το γυμνό του Μπενέξ είναι… το σώμα (μας). Τελεία.

Καθώς η ζωή στουκάρει μετωπικά και βίαια πάνω στα όνειρα της Μπετί και του Ζοργκ, ο Μπενέξ βυθίζει τους ήρωές του σ’ ένα ψυχόδραμα χωρίς διεξόδους, που τραγικοποιεί αναπάντεχα επώδυνα το καταστασιακό του φιλμ, αναζητώντας μια μάταιη λύτρωση. Από τον έρωτα μένει πια μονάχα η τρέλα, μια εφιαλτική κατρακύλα που δεν έχει γυρισμό για κανέναν από τους δύο. Μέχρι τα πλήκτρα του πιάνου να απαλύνουν την ψυχή του Ζοργκ με την γυμνή τους μελωδία. Να του επιτρέψουν ν’ αναζητήσει τη θαλπωρή στις αναμνήσεις. Να σκεφτεί και, ίσως, ν’ αρχίσει να ξαναγράφει. Για την Μπετί…