του Ηλία Φραγκούλη

Τον περασμένο Νοέμβριο, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ήμουν παρών σε κάμποσες παραγωγικές κουβέντες με ανθρώπους της ελληνικής κινηματογραφίας που εκτιμώ και ξεχωρίζω. Ένα από τα κυριότερα θέματα που μας απασχόλησαν ήταν η (αμφισβητούμενη) κατάσταση της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου και η επιβεβλημένη ανάγκη να αυξηθούν τα μέλη της, ώστε να σταματήσουμε να βλέπουμε τερατουργήματα αδικιών και βραβεύσεων από… παρεάκια (και μόνο). Αντιλήφθηκα πως υπήρχε ουσιαστικό ενδιαφέρον για να προστατευθεί τούτος ο (wannabe, ας μην γελιόμαστε) θεσμός. Ώσπου έγινα και μέλος (#the_humanity)!

Η διαδικασία, μέχρι να καταλήξουμε στη λίστα των τελικών υποψηφιοτήτων, είχε σταθμούς που δικαίωναν σε σχετικά μεγάλο ποσοστό τις ανησυχίες μου. Παρά το γεγονός ότι φέτος τα εγγεγραμμένα μέλη αυξήθηκαν (δίχως να υπάρχει κάποια ενημέρωση ή διαφάνεια στο πόσα είναι, πλέον, για να αφήσω απ’ έξω το μέγα μυστήριο του πόσοι από αυτούς ψήφισαν κιόλας…), εξακολουθούσε να υφίσταται ένα κάποιο σασπένς για τα κριτήρια με τα οποία θα ψηφιστούν τα φετινά βραβεία. Υπήρξαν «ύποπτες» απώλειες στις υποψηφιότητες (παρακάτω θα σχολιαστεί η πλέον εξόφθαλμη), ενώ ήταν ορατά και κάποια ρεύματα υποστήριξης συγκεκριμένων σκηνοθετών οι οποίοι έχουν δημιουργήσει τις «κλίκες» τους (ναι, τι;).

Σήμερα, με τον κορονοϊό να μας υποχρεώνει να «Μένουμε Σπίτι», τουλάχιστον γλιτώσαμε από τον μπελά της πολύωρης τελετής απονομής των βραβείων Ίρις, πόσω μάλλον και από τα fake χαμόγελα και τις χαιρετούρες που από πίσω στάζουν αίμα, αλλά… «είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα». Το YouTube channel του Onassis Foundation φιλοξένησε για λιγότερο από μία ώρα το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, η οποία ανακήρυξε σε θριαμβευτή της χρονιάς την «Ευτυχία» του Άγγελου Φραντζή, με οκτώ βραβεία (μεταξύ των οποίων και για καλύτερη ταινία μυθοπλασίας). Οι παρατηρήσεις που ακολουθούν δεν είναι προσωπικές ή υποκειμενικές. Είναι κραυγαλέες.

Ως κριτικός κινηματογράφου, εδώ και μερικές δεκαετίες, θεωρώ πως έχω μία σοβαρή και στοιχειώδη αντίληψη του τι παρακολουθώ σε ένα φιλμ καλλιτεχνικά. Και υπάρχουν πράγματα τα οποία υποστηρίζουν τον σκελετό μιας κινηματογραφικής ταινίας, όπως (hello?) το σενάριο. Κατανοώ πως το να παρέχονται μονάχα τρείς θέσεις υποψηφίων σε τούτη την κατηγορία κάνει τα πράγματα ιδιαίτερα δύσκολα, αλλά πως γίνεται μία απόλυτα ολοκληρωμένη δουλειά όπως εκείνη της «Ευτυχίας» να μην διαθέτει υποψηφιότητα καλύτερου σεναρίου; Μήπως πρέπει τα μέλη / ψηφοφόροι της Ακαδημίας να περάσουν και από κάποια… σεμινάρια (ευκαιρία θα ήταν τώρα με τα voucher επαγγελματικής κατάρτισης!), πριν καταλήξουν στο να ψηφίζουν… εαυτούς και φίλους; Και πες ότι ο ανταγωνισμός ήταν τρομακτικά σκληρός και δεν χωρούσε να προταθεί εφέτος η Κατερίνα Μπέη. Είναι δυνατόν η ταινία που σαρώνει τα Ίρις του 2020 να φεύγει χωρίς και το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας; Είμαστε σοβαροί; Τιμάμε το έργο (μάλλον για να μην γίνουμε ρεζίλι) και στις υπόλοιπες κατηγορίες ο τελικός αποδέκτης του βραβείου είναι αποτέλεσμα… ισορροπιών μεταξύ «κλικών»; Έλεος, πια!

Υπήρξαν κι άλλα παραδείγματα που κυριολεκτικά προκαλούν. Αλλά δεν θα κατονομάσω, ούτε θα δείξω «με το δάχτυλο» σε ποιες κατηγορίες θα ήθελα να αναφερθώ, διότι δεν έχω προσωπικά προβλήματα με (τους) ανθρώπους. Απλά, με αυστηρά καλλιτεχνικά κριτήρια, περάσανε και πάλι διάφορες «ατζέντες» οι οποίες αδικούν κατάφορα κάποιες εξαιρετικές δουλειές που είδαμε πέρσι στον ελληνικό κινηματογράφο. Και, ξέρετε, ακόμη κι αν δεν είναι χρηματικά τα βραβεία (εκεί θα είχαμε ανθρώπινες απώλειες…), έχει μία γαμημένη σημασία να επιβραβεύεται από συναδέλφους σου και επαγγελματίες του χώρου κάτι που έκανες πραγματικά δημιουργικά και σωστά. Βραβείο είναι, όχι κέρασμα ποτού σε φίλο στο πλησιέστερο μπαράκι!

Ειλικρινά, αν κατέληγε αλλού το βραβείο καλύτερης ταινίας φέτος, ο τίτλος αυτού του άρθρου θα περιείχε και την λέξη «μπουρδέλο» (γιατί μπορώ). Αλλά υπήρξε ένα ίχνος τσίπας, στην τελική. Και αν θέλει η Ελληνική Ακαδημία να υπάρχει κι ένα κάποιο μέλλον σε όλη αυτή την ιστορία, αντί… κινηματογραφικών σεμιναρίων, ας προχωρήσει πολύ πιο επιθετικά στην αύξηση του αριθμού των μελών της. Μπας και δούμε και νόημα και δίκαιες βραβεύσεις. Για να προλάβω κάποιους «καλοθελητές», δε, δεν περίμενα εφέτος να έπαιρνε τα πάντα η «Ευτυχία» (κι εγώ δεν την είχα ψηφίσει σε κάθε κατηγορία), ούτε και πρέπει να γίνουν τα Ίρις… βραβεία κοινού. Αλλά, επιτέλους, ψηφίστε με λογική δουλειάς και όχι ταυτότητας συντελεστή. Κι ας πείτε στους φίλους σας ψέματα, ότι εσείς τους είχατε ψηφίσει. Δεν νομίζω να γίνεται και ηλεκτρονικό «φακέλωμα», πια!

Last but not least, για μένα η πιο ενδιαφέρουσα κατηγορία φέτος ήταν εκείνη των μικρού μήκους ταινιών μυθοπλασίας. Είχε κάμποσα μπάζα, είχε μερικά άτεχνα και βαρετά φιλμ, αλλά είχε και ωραίες ιδέες (σε σενάρια και σκηνοθεσία), όσο και λαμπερά παραδείγματα καινούργιας γραφής που με έκαναν (απίστευτο και όμως αληθινό!) να αισιοδοξώ. Για τα Ίρις, κρατάω σοβαρές επιφυλάξεις. Δέκα χρόνια ύπαρξης γι’ αυτό το… κωλοχώρι στο οποίο ζούμε, είναι ελάχιστα. Θέλει μόχθο για να προστατευτεί ένας θεσμός. Διαφορετικά, ας γίνει μία ετήσια συνεστίαση με μερικές ροτόντες σε ballroom ξενοδοχείου. Για το σινεμά που έχουμε καταντήσει να έχουμε, ουδείς θα παραπονεθεί. Αρκεί να παίζει τζάμπα ποτάκι…

Ακολουθούν οι νικητές των βραβείων Ίρις 2020 (με σειρά ανακοίνωσης):

Ειδικά εφέ: «Cosmic Candy» (Γιώργος & Ρούλης Αλαχούζος, Γιάννης Αγελαδόπουλος, Ανδρέας Χέλμης, Γιώργος Φουκαράκης)

Μακιγιάζ: «Ευτυχία» (Δήμητρα Γιατράκου)

Ήχος: «Ευτυχία» (Νίκος Μπουγιούκος, Κώστας Βαρυμποπιώτης, Άρης Λουζιώτης)

Κοστούμια: «Ευτυχία» (Ιουλία Σταυρίδου)

Σκηνικά: «Ευτυχία» (Μιχάλης Σαμιώτης, Γιάννης Παπαδόπουλος)

Πρωτότυπη μουσική: «Winona» (Δεσποινίς Τρίχρωμη, The Boy)

Μοντάζ: «Winona» (Νίκος Πάστρας)

Φωτογραφία: «Zizotek» (Χριστίνα Μουμούρη)

Δεύτερος γυναικείος ρόλος: «Ευτυχία» (Κάτια Γκουλιώνη)

Δεύτερος ανδρικός ρόλος: «Ευτυχία» (Θάνος Τοκάκης)

Πρώτος γυναικείος ρόλος: «Το Θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών» (Αγγελική Παπούλια)

Πρώτος ανδρικός ρόλος: «Ευτυχία» (Πυγμαλίων Δαδακαρίδης)

Σενάριο: «Απόστρατος» (Ζαχαρίας Μαυροειδής)

Πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης: «Cosmic Candy» (Ρηνιώ Δραγασάκη)

Σκηνοθεσία: «Το Θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών» (Σύλλας Τζουμέρκας)

Μικρού μήκους ταινία animation: «Heatwave» (Φωκίων Ξένος)

Μικρού μήκους ντοκιμαντέρ: «Ο Χειροπαλαιστής» (Γιώργος Γούσης)

Μικρού μήκους ταινία μυθοπλασίας: «Electric Swan» (Κωνσταντίνα Κοτζαμάνη)

Μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ: «Όταν ο Βάγκνερ Συνάντησε τις Ντομάτες» (Σπύρος Μαυρογένης, Ρέα Αποστολίδη, Γιούρι Αβέρωφ, Μαριάννα Οικονόμου)

Μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας: «Ευτυχία» (Διονύσης Σαμιώτης)