του Ηλία Φραγκούλη

Παγκόσμια πρεμιέρα χθες το βράδυ για το «Xenia» του Πάνου Χ. Κούτρα στις Κάννες και, αρχικά, ας αποφύγουμε κάθε είδους συγκρίσεις με την πορεία που είχε στο Un Certain Regard προ ετών μια… κάποια άλλη ελληνική ταινία. Μένουμε στον φιλμικό κόσμο του Κούτρα και το πιο ευχάριστο εδώ είναι η εξέλιξη του ιδίου ως σκηνοθέτη. Το «Xenia» δεν είναι καλύτερο από τη «Στρέλλα» (για να απαντήσω στο πλέον προφανές και πρώτο ερώτημα που θα έθετε κανείς για το φιλμ), όμως, ο Κούτρας ωριμάζει καλά στην τέχνη του και δείχνει πιο ικανός για τη συνέχεια της καριέρας του. Φέρνοντας εις πέρας κάτι που θα μπορούσε να έχει καταποντιστεί από τις λάθος δόσεις μελοδράματος και camp υπερβολής. Είναι στοιχεία που κατέχει, τα αγαπά και, πλέον, τα ελέγχει σε ιδανικές δόσεις.

Η ιστορία φλερτάρει με το over the top, αλλά δεν ενοχλεί ούτε και σε κάνει να «κλωτσάς» στο μεγαλύτερο μέρος του «Xenia», με εξαίρεση τη… μη κλιμάκωση του τελευταίου μέρους, που, απλά, σε αφήνει με μια θετική κι ανάλαφρη γεύση βγαίνοντας από την αίθουσα. Οι λογαριασμοί του φιλμ και των ηρώων δεν ολοκληρώνονται ουσιαστικά, με το σενάριο να χάνει το παιχνίδι άπαξ και τα δύο αδέλφια καταφθάνουν στη Θεσσαλονίκη για να συναντήσουν τον πιθανό (;) βιολογικό τους πατέρα. Τα 128 λεπτά της ταινίας δεν ενοχλούν, όμως, δίχως κάποιας μορφής εξιλέωση ή το νεύρο και το ρυθμό που χαρακτηρίζει το υπόλοιπο έργο, το εύρημα στη σκηνή του περιπτέρου δεν το λες και δυνατό για κατάληξη…

Περισσότερο σαν παραμύθι ενηλικίωσης για τον μικρότερο αδελφό (αποκάλυψη ο πρωτοεμφανιζόμενος Κώστας Νικούλι), το «Xenia» ξεχειλίζει από συναίσθημα καθώς ξετυλίγει την πλοκή και την πορεία τού Ντάνι, ο οποίος δε σταματά να ονειροπολεί, έχοντας μόλις βιώσει το θάνατο της μητέρας του και αναζητώντας τον σχεδόν 18χρονο Όντι (Νίκος Γκέλια), αδελφό, πατρική φιγούρα έως και αντικείμενο λανθάνουσας ερωτικής έλξης (έτσι κι αλλιώς, ο Ντάνι δείχνει περισσότερο «πούστης» παρά μισός Αλβανός, όπως λέει και ο Όντι για να τον προστατεύσει στους δρόμους μιας εξαιρετικά ρατσιστικής και ξενοφοβικής Αθήνας). Τα… φαντασιακά ευρήματα που συνοδεύουν το χαρακτήρα του Ντάνι είναι θαυμάσια και καλοδουλεμένα, ενώ η νυχτερινή σκηνή στο ποτάμι μπορεί άνετα να χαρακτηριστεί ως το ομορφότερο και πιο συγκινητικό homage στην αντίστοιχη της «Νύχτας του Κυνηγού» (1955) του Τσαρλς Λότον!

Πέραν από τις σεναριακές «ατασθαλίες» τού τελευταίου μέρους τής ταινίας, οι αναφορές στη σημερινή κοινωνική κατάσταση της Ελλάδας, με τις ενδείξεις βίας και το νεο-φασισμό, δεν ξεφεύγουν από τα στερεότυπα της απεικόνισης «καταγγελίας» και περνάνε φευγαλέα ως ένα εμβόλιμο πολιτικό σχόλιο που «έπρεπε» να βγει προς τα έξω. Παραδόξως, το αντίστοιχο statement λειτουργεί καλύτερα στις σκηνές της επαρχίας.

Το pop στοιχείο αποθεώνεται στη σύνδεση με τα τραγούδια της Πάτι Πράβο, με το «Sentimento» να καίει καρδιές («την είχαμε ακούσει» με αυτό στο «SuperLux» της Αποστολίας Παπαδαμάκη, το 2006 στο θέατρο Θησείον, και είναι απίθανη σύμπτωση η παρουσία της και σε τούτο το φιλμ ως χορογράφου!), ενώ το «Rumore» της Ραφαέλα Καρά θα ακούγεται παντού το ερχόμενο φθινόπωρο, όταν το «Xenia» κάνει πρεμιέρα στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες (από 9 Οκτωβρίου, σε διανομή της εταιρείας Feelgood).

Να επαναλάβω πως το μεγάλο ευχάριστο νέο που συνοδεύει τούτο το φιλμ είναι η επιστροφή του Πάνου Χ. Κούτρα. Ο ίδιος είναι, πλέον, ένας πιο ώριμος και ικανότερος σκηνοθέτης. Ο τρόπος που αγγίζει τους χαρακτήρες που αγαπά και τον ενδιαφέρουν, όμως, παραμένει εφηβικά φρέσκος και γνήσια συναισθηματικός, με μια αίσθηση «περιπέτειας» και αναζήτησης που δεν έχει όμοιο στο ελληνικό σινεμά. Ας ελπίσουμε η επόμενη ταινία να έρθει πιο σύντομα…

UPDATE [28/07/14]: Αν ζούσες με την απορία ν’ ακούσεις το trailer της ταινίας… μεταγλωττισμένο στα ιταλικά, για την εκεί διανομή του (ως «Pazza Idea»), πάτα play στη video gallery και θα το ζήσεις… κυριολεκτικά! Επικό!