του Νίκου Παλάτου

Πριν πέσουν οι τίτλοι αρχής, ο σκηνοθέτης Γουίλιαμ Κασλ εμφανίζεται με ένα σοβαρό α λα «Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ Παρουσιάζει» ύφος, συμβουλεύοντας το κοινό του να μην διστάσει να… ουρλιάξει με όση δύναμη έχει όταν νιώσει το φόβο να τον κυριεύει εξαιτίας αυτού που βλέπει. Μιλάει πειστικότατα για κάτι παραπάνω από ένα λεπτό, σε σημείο που εάν κάποιος δεν γνωρίζει περί τίνος πρόκειται, μπορεί και να πάρει τοις μετρητοίς τα λεγόμενά του, υποβάλλοντας τον εαυτό του στην προετοιμασία μιας τρομακτικής εμπειρίας που όμοια της δεν θα έχει ξανανιώσει.

Μετά από το σκηνοθετικό λογύδριο (που αρχίζει να γίνεται πλήρως κατανοητό λίγο πριν φτάσει το φιλμ στο φινάλε του), έρχεται η εναρκτήρια σκηνή που συστήνει τον δόκτωρ Γουόρεν Τσέιπιν, ο οποίος διενεργεί αυτοψία στο πτώμα ενός θανατοποινίτη που μόλις έχει εκτελεστεί στην ηλεκτρική καρεκλά. Ο γιατρός εξηγεί με το νι και με το σίγμα στον κουνιάδο του μακαρίτη (που για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο του έχει επιτραπεί να βρίσκεται εκεί) τις μεθόδους που ακολουθεί, δεχόμενος μάλιστα με άνεση τα εύστοχα σχόλια του άλλου που δείχνει να γνωρίζει καλά (ίσως καλύτερα… κι από τον ίδιο το γιατρό!) την ιατροδικαστική τέχνη! Παρατηρεί πως η σπονδυλική στήλη του νεκρού είναι σχεδόν διαλυμένη, κάτι που είναι πεπεισμένος πως έχει να κάνει με την υπερβολική δόση… φόβου που είχε κατακλύσει το σώμα του πριν επέλθει το μοιραίο χτύπημα των 2.000 βολτ. Αυτό είναι κάτι που ο Τσέιπιν παραδέχεται πως έχει δει πολλές φορές στο παρελθόν και τον έχει προβληματίσει τόσο πολύ ώστε να έχει αφιερώσει την ζωή του όλη στην ενδελεχή μελέτη του φαινομένου. Έχει καταλήξει στο αναπόδεικτο (ακόμα…) συμπέρασμα πως σε κάθε άνθρωπο ζει ένα παράσιτο που εκείνος από τούδε θα ονομάζει «tingler», το οποίο τρέφεται από το φόβο και που μόνο με το ουρλιαχτό μπορεί να αντιμετωπιστεί! Πρόκειται ίσως για την πιο κουλή ιατροδικαστική εξέταση που έχει γίνει ποτέ στα κινηματογραφικά χρονικά, η οποία βρίθει μεν σοβαρότητας, αφήνει όμως σαφείς ενδείξεις για το «γλέντι» που θα ακολουθήσει.

Σε ό,τι έχει να κάνει με το cult της υπόθεσης, μια ταινία που αφορά έναν κάπως εξεζητημένο επιστήμονα, είναι ένας μάλλον εύκολος στόχος. Πόσω μάλλον όταν τον υποδύεται ο Βίνσεντ Πράις, με τον απίθανα γλαφυρό τρόπο που τον χαρακτήριζε και την χαρακτηριστικότατη εκφορά του λόγου που διέθετε (προσωπικά, με τρελαίνει τόσο που θα ήμουν διατεθειμένος να τον ακούω να απαγγέλλει ακόμα και τα διανυκτερεύοντα φαρμακεία). Ο Κασλ εδώ δεν στέκεται μόνο στο fun factor της υπόθεσης, αλλά παραδίδει μία ταινία γεμάτη από ιδέες, που κρύβει μια σημαντικότατη επίδραση για τις μεταγενέστερες του είδους (και όχι μόνον). Η χρησιμοποίηση (λόγου χάρη) του ανθρώπινου σώματος ως ξενιστή ενός πλάσματος που μεγαλώνει μέσα του, εμφανίζεται εδώ είκοσι ολόκληρα χρόνια πριν το «Alien» (1979), με τη μικρή διαφορά να είναι πως στην προκειμένη περίπτωση το παράσιτο ζει ήδη εντός του οργανισμού χωρίς να απαιτείται κάποια εξωγήινη παρέμβαση.

Το πιο καταπληκτικό για τον σύγχρονο θεατή, όμως, είναι πως θα αντιληφθεί ότι από εδώ (μάλλον) ξεσήκωσε ο Γκιγέρμο ντελ Τόρο την ιδέα της μουγκής γυναίκας το σπίτι της οποίας βρίσκεται πάνω από κινηματογραφική αίθουσα για το οσκαρικό παραμύθι του «H Μορφή του Νερού» (2017)! Οι περισσότεροι πιθανότατα γνωρίζουν τις προφανείς ομοιότητές του με τον «Τρόμο της Γαλάζιας Λίμνης» (1954), σε τούτο εδώ όμως υπάρχει κωφάλαλη γυναίκα η οποία μαζί με τον σύζυγο της (τον… αυτόκλητο επισκέπτη της εναρκτήριας αυτοψίας) διαχειρίζονται σινεμά που προβάλει αποκλειστικά βουβές ταινίες, με το διαμέρισμά τους να βρίσκεται άνωθεν της επιχείρησής τους. Συνταρακτική αναμφίβολα η ομοιότητα. Σε ένα σχόλιο για την πορεία της κινηματογραφικής βιομηχανίας της εποχής, ο Κασλ παρουσιάζει την ενασχόληση με τον χώρο του θεάματος σαν μία όχι και τόσο ευχάριστη και επικερδή δουλειά, με την άτυχη γυναίκα να κινεί άμεσα το ενδιαφέρον του επίμονου Τσέιπιν εξαιτίας της εκ γενετής βουβαμάρας της που δεν της επιτρέπει να… ουρλιάξει ακόμη κι όταν έχει τρομάξει όσο δεν πάει. Αυτή η ιδιαιτερότητά της θα βάλει σε διάφορες σκέψεις το γιατρό, ο οποίος έχει φαγωθεί να επιβεβαιώσει την θεωρία του.

Ο Κασλ φτιάχνει εδώ ένα αληθινό πανηγύρι διαδραστικής ψυχαγωγίας, που δυστυχώς χάνει στην κατ’ οίκον προβολή, μόνο όμως ουρλιαχτά ευθυμίας (και όχι φόβου!) μπορεί να φέρει σε όποιον μπορεί να φανταστεί τις συνθήκες που (λογικά) επικρατούσαν στα σινεμά, όταν το μαραφέτι του τίτλου έκανε την εμφάνισή του. Ο πρωτοπόρος σκηνοθέτης (σίγουρα σε ό,τι αφορά τον τομέα προώθησης μιας ταινίας) είχε προσαρμόσει σε μερικά από τα καθίσματα των αιθουσών που πρόβαλαν το φιλμ συσκευή η οποία διοχέτευε ρεύμα στην πλάτη του θεατή, ώστε να δημιουργήσει μία ενόχληση ικανή να τον κάνει να τσιρίξει όταν το «τρομακτικό» πλάσμα έβγαινε παγανιά. Ταυτόχρονα, είχε προσλάβει καλοθελητές οι οποίοι παρακινούσαν τον κόσμο να ξεκινήσει τα ουρλιαχτά, με την σχετική σεκάνς που ενώνει την εναρκτήρια ομιλία του Κασλ με το σινεμά της κωφάλαλης γυναίκας και την… μεγάλη ανακάλυψη του δόκτωρ Τσέιπιν, να αποτελεί ένα cult σημείο αναφοράς από μόνη της. Παράλληλα με το subplot της κρίσης του γάμου του γιατρού εξαιτίας του πάθους του για τη δουλειά του και των αναπόφευκτων ερωτικών ατασθαλιών της συζύγου του, δίνει μία νότα σαπουνόπερας στον λανθάνοντα τρόμο, με τις σχετικές καταστάσεις και τους διαλόγους να είναι τέτοιοι που θα τους ζήλευε ακόμα και η οικογένεια Κάρινγκτον της «Δυναστείας».

Εάν, πάντως, σε όλα αυτά υπάρχει κάποιο βαθύ φροϋδικό υπόβαθρο το οποίο έχει να κάνει με τον υποσυνείδητο φόβο που γεννάται μέσα μας ή κάποια αλληγορία τύπου «Δόκτωρ Τζέκιλ και κύριος Χάιντ» για το «τέρας» που υπάρχει εντός του καθενός ή, ακόμα καλύτερα, εάν το «Tingler» συνδέεται κατά έναν μαγικό τρόπο με τη δημοφιλή στις αρχές της δεκαετίας του ’70 ψυχοθεραπευτική μέθοδο καταπολέμησης των παιδικών καταπιεσμένων τραυμάτων, τότε ο δόκτωρ Γουόρεν Τσέιπιν ήταν ένας γίγαντας της ιατρικής επιστήμης, το όνομα του οποίου θα έπρεπε να μνημονεύεται εις τους αιώνες των αιώνων!