FreeCinema

Follow us

Τι είναι μια cult ταινία; Πόσο σκουπίδι μπορεί ή πρέπει να είναι; Από ποιον πλανήτη έρχεται και γιατί χρειάζεται να τη λατρέψεις; Μια στήλη που… εγκληματεί, για να σου δώσει τις καλύτερες απαντήσεις γύρω από κινηματογραφικά αξιοπερίεργα και τίτλους που αξίζει να μάθεις πως υπάρχουν. Αρκετά συχνότερα… για τους λάθος λόγους!

ΟΙ 10 ΥΠΟΠΤΟΙ (1959)

(SAPPHIRE)

  • ΕΙΔΟΣ: Αστυνομικό Δράμα Μυστηρίου
  • ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Μπέιζιλ Ντίαρντεν
  • ΚΑΣΤ: Νάιτζελ Πάτρικ, Ιβόν Μίτσελ, Μάικλ Κρεγκ, Πολ Μάσι, Μπέρναρντ Μάιλς, Όλγκα Λίντο, Ερλ Κάμερον

Πτώμα άγνωστης λευκής κοπέλας ανακαλύπτεται στο πάρκο του Χάμστεντ Χιθ στο Λονδίνο. Ο επιθεωρητής Χάζαρντ που σπεύδει στον τόπο του εγκλήματος για να επιληφθεί της υπόθεσης, δεν δυσκολεύεται να ταυτοποιήσει με γρήγορες κινήσεις το όνομα της άτυχης γυναίκας, αναζητώντας την στους φοιτητικούς κύκλους της πόλης. Δεν του προκαλεί έκπληξη πως η άτυχη Σάφαϊρ είχε εξαφανιστεί τις προηγούμενες δύο μέρες, ούτε και ότι τα ερωτήματα που θέτει στον φίλο και συμφοιτητή τής δολοφονηθείσας δεν παίρνουν πειστικές απαντήσεις. Μένει, όμως, με το στόμα ανοιχτό όταν μπαίνει στο γραφείο του ο αδελφός της νεαρής, με τον επιθεωρητή να αντικρίζει μπροστά του έναν καθόλα αξιότιμο, πλην όμως εντελώς… μαύρο κύριο. Αντιλαμβάνεται τότε πως η υπόθεση μπορεί και να μην είναι τόσο απλή, καθώς η Σάφαϊρ είχε πάρει μεν το λευκό δέρμα του πατέρα της, στις φλέβες της όμως κυλούσε «μαύρο αίμα», κληρονομιά από τη μεριά της μάνας της. Το Λονδίνο της δεκαετίας του ’50, επίσης, δεν έμοιαζε να είναι και τόσο ανοιχτόμυαλο σε τέτοιου είδους φυλετικά ζητήματα.

Μπορεί στις μέρες μας στη Μεγάλη Βρετανία να γίνονται ακόμα και βασιλικοί διαφυλετικοί γάμοι, εξήντα χρόνια πριν, όμως, κάτι τέτοιο δεν αντιμετωπιζόταν με την ίδια ανεκτικότητα. Όχι ότι σήμερα ο ρατσισμός έχει εκλείψει (κάθε άλλο θα έλεγε κανείς), έστω κάποια βήματα προόδου όμως έχουν γίνει. Στο Λονδίνο συγκεκριμένα, που μας αφορά εδώ, έναν μόλις χρόνο πριν από την έξοδο της ταινίας στις κινηματογραφικές αίθουσες είχαν σημειωθεί άγρια φυλετικών καταβολών επεισόδια στην περιοχή του Νότινγκ Χιλ. Επί μία ολόκληρη εβδομάδα, στα τέλη του καλοκαιριού του 1958, με αφορμή τη ρατσιστική επίθεση νεαρών λευκών σε γυναίκα σουηδικής καταγωγής, ο σύζυγος της οποίας τύχαινε να είναι Τζαμαϊκανός, ξέσπασαν ταραχές άνευ προηγουμένου, με το ξύλο κάθε βράδυ να πέφτει ανελέητο. Ο (αδίκως παραγνωρισμένος) Άγγλος σκηνοθέτης Μπέιζιλ Ντίαρντεν, που με τις ταινίες του κατάφερνε να πιάνει τον σφυγμό της εποχής (τυχεροί όσοι είδαν το απρόβλητο στη χώρα μας «All Night Long» στο ΞΑΦΝΙΚΑ ΦΕΤΟΣ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ του περασμένου Ιουλίου), στήνει εδώ μία ιστορία αστυνομικού μυστηρίου, βουτώντας στα νερά τού απροκάλυπτου ρατσισμού που υπήρχε στην ατμόσφαιρα της αγγλικής πρωτεύουσας. Οι ταραχές του Νότινγκ Χιλ δεν παίζουν, φυσικά, απολύτως κανέναν ρόλο στην υπόθεση του φιλμ (έπαιξαν μερικές δεκαετίες αργότερα, στους γοητευτικά αποτυχημένους «Αρχάριους» του 1986), το κλίμα όμως του καιρού εκείνου ήταν δεδομένο.

Ο Ντίαρντεν φροντίζει να ξεκαθαρίσει πως η μισαλλοδοξία και οι φυλετικές διακρίσεις δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο των μεν ή των δε, ούτε έχουν να κάνουν με το κοινωνικό status του καθενός. Ενώ ο έμπειρος Χάζαρντ παρουσιάζει καλά στοιχειοθετημένες απόψεις για την υπόθεση, ο παρορμητικός νεαρός βοηθός του εκφράζει απροκάλυπτα ρατσιστικές και σεξιστικές θέσεις, αποδεικνύοντας πως η προκατάληψη δεν διεκδικεί κάποιου είδους αποκλειστικότητα, εμφανιζόμενη ακόμη και στους ίδιους τους υπηρέτες του νόμου και της τάξης. Το γεγονός αυτό παίζει ενίοτε ρόλο και στην αντιμετώπιση των διαφόρων υπόπτων, καθώς ο μοναδικός εξ αυτών που απειλείται με αστυνομική βία είναι κατά σύμπτωση… μαύρος, ενώ οι ανάλογοι λευκοί γίνονται δέκτες μιας πιο διακριτικής στάσης, πολιτική που ελάχιστα έχει διαφοροποιηθεί στις μέρες μας.

Πέραν των κοινωνικών ανησυχιών και καταγγελιών, το «Sapphire» κρύβει μια άψογη whodunit πλοκή, καθώς ο επιθεωρητής Χάζαρντ ξετυλίγει σιγά-σιγά το κουβάρι της υπόθεσης. Μέσω των δεκάδων ερωτήσεων στους πολλούς γνωστούς και φίλους της Σάφαϊρ σε κάθε γειτονιά του Λονδίνου, από τις λαϊκές συνοικίες μέχρι τα υπόγεια nightclubs, η αστυνομία παλεύει να φτιάξει το προφίλ του θύματος, προσπαθώντας ταυτόχρονα να βρει το κλειδί τού γρίφου. Ο κύκλος των υπόπτων ανοίγει σταδιακά, όμως δεν υπάρχει τίποτα χειροπιαστό που θα μπορούσε να βοηθήσει στα σύλληψη του δράστη. Το jazz αποχρώσεων μουσικό score, εκτελεσμένο από την ορχήστρα του Τζόνι Ντάνκγουορθ, δίνει έναν έντονο νουάρ χαρακτήρα στις αστυνομικές έρευνες, ενώ μαζί με την ασυνήθιστη για τέτοιου είδους βρετανική παραγωγή έγχρωμη φωτογραφία του Χάρι Γουάξμαν πετυχαίνουν αμφότερα να δώσουν μια σπάνια απεικόνιση του Λονδίνου της περιόδου εκείνης. Ο Ντίαρντεν παίρνει ουσιαστικά τη θέση ενός τολμηρού σχολιαστή, ξεμπροστιάζοντας την υποκρισία και την έχθρα που συχνά κρύβεται κάτω από τον μανδύα της κοινωνικής ευγένειας. Μέχρις ότου αποκαλύψει την άβολη αλήθεια για την ταυτότητα και τα κίνητρα του δολοφόνου, έχει καταφέρει να παρουσιάσει μια ρηξικέλευθη για την εποχή της ταινία, που η ουσία της έχει μείνει (δυστυχώς) αναλλοίωτη στον χρόνο.

TRIVIA

  • Το φιλμ ήταν υποψήφιο για τέσσερα βραβεία BAFTA, για να κερδίσει τελικά αυτό της καλύτερης ταινίας της χρονιάς, το 1960.
  • Η Ιβόν Μπάκινγχαμ, που υποδύεται τη Σάφαϊρ του τίτλου, εμφανίζεται στην ταινία μόνο μέσα από φωτογραφίες, ως… πτώμα.
  • Ο Άγγλος σαξοφωνίστας Τζόνι Ντάνκγουορθ, που εδώ κλήθηκε να εκτελέσει το original score του Φίλιπ Γκριν, αργότερα ασχολήθηκε και ο ίδιος με τη σύνθεση κινηματογραφικής μουσικής. Μεταξύ άλλων, το όνομά του βρίσκεται στους τίτλους δύο εκ των πιο χαρακτηριστικών αγγλικών ταινιών της δεκαετίας του ’60: του «Υπηρέτη» (1963) του Τζόζεφ Λόουζι και του «Darling» (1965) του Τζον Σλέσιντζερ.
  • Ο Χάρι Γουάξμαν, του οποίου η δουλειά εδώ βραβεύτηκε από την British Society of Cinematographers, μας απασχόλησε και στην ταινία «The Day the Earth Caught Fire» (1961), που έχουμε παρουσιάσει στο παρελθόν από τη στήλη. Το 1973 εργάστηκε και σε ένα από τα πιο κλασικά βρετανικά θρίλερ μυστηρίου, «Το Καταραμένο Σκιάχτρο».
  • Uncredited σύντομη εμφάνιση για την Μπάρμπαρα Στιλ. Η μετέπειτα scream queen του γοτθικού τρόμου εμφανίζεται σε ρόλο φοιτήτριας στη σκηνή του café, λίγο μετά το ξεκίνημα του φιλμ.
  • Στην πιο διάσημη ταινία του, το «Victim» (1961), με πρωταγωνιστή τον Ντερκ Μπόγκαρντ, ο Μπέιζιλ Ντίαρντεν καταπιάστηκε με ακόμη ένα θέμα taboo για τη βρετανική κοινωνία του καιρού εκείνου: την ομοφυλοφιλία. Αναφορές στο θέμα υπάρχουν και εδώ, ενώ, παραδόξως, ο Μπόγκαρντ είχε προσκληθεί να παίξει και σε τούτη την ταινία, η επιτυχία τής οποίας οδήγησε την Τζάνετ Γκριν στο να γράψει το σενάριο του… «Victim»!

MORE CULT

Ο ΚΙΤΡΙΝΟΣ ΠΡΑΚΤΩΡ ΤΟΥ ΧΟΝΓΚ ΚΟΝΓΚ

«Their deadly mission: to crack the forbidden island of Han!»

Ο ΚΟΛΟΣΣΟΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ

«A monster statue of bronze and stone twenty stories tall guarded their secret!»

Ο ΑΡΧΙΚΑΤΑΣΚΟΠΟΣ

«NOT A WORD IS SPOKEN! Excitement beyond words!»

ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΟΥ ΠΙΣΤΟΛΙΟΥ

«She'd do anything for a thrill... Including kill!»