του Νίκου Παλάτου

Το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον. Το τόνισαν οι αρχαίοι μας τραγωδοί, το επαναλάμβαναν αιώνες αργότερα οι γραφιάδες των νουάρ ταινιών του Χόλιγουντ. Το «Στιγματισμένο Πρόσωπο» που εμπνεύστηκε ο σεναριογράφος Ντάνιελ Φουκς, βασισμένος σε μυθιστόρημα του συγγραφέα Μάρεϊ Φορμπς, πηγαίνει το εν λόγω συμπέρασμα σε τέτοια επίπεδα μοιραίας τραγικής ειρωνείας, που δεν αποκλείεται να το ζήλευε ακόμη και ο… Σοφοκλής ο ίδιος.

Άρτι αποφυλακισθείς κακοποιός ονόματι Τζον Μούλερ, δεν λέει να μπει στον ίσιο δρόμο. Με το που βγαίνει έξω βάζει αμέσως μπροστά τη νέα του δουλειά, σχεδιάζοντας με τη βοήθεια φίλων από τα παλιά να ληστέψουν το παράνομη χαρτοπαικτική λέσχη Νεοϋορκέζου gangster. Το κόλπο, που παραδόξως μοιάζει ιδιαιτέρως εύκολο, δεν πηγαίνει όσο καλά θα ήθελαν, ο Τζον όμως καταφέρνει να ξεφύγει με κάποια από τα μετρητά της λείας. Δυστυχώς, γνωρίζει πως τα «καλά παιδιά» του αφεντικού της λέσχης ξέρουν ποιος κρύβεται πίσω από τη ληστεία και γνωρίζει ακόμη καλύτερα πως δεν θα κάτσουν φρόνιμα εάν δεν τον καθαρίσουν. Την κοπανάει για το Λος Άντζελες, θεωρώντας πως εκεί δεν κινδυνεύει, πλανάται όμως πλάνην οικτράν. Χάρη σε τυχαία σύμπτωση, αντιλαμβάνεται πως στην περιοχή στην οποία έχει βρει καταφύγιο κυκλοφορεί διακεκριμένος ψυχολόγος γιατρός που… του μοιάζει τρομακτικά! Η μόνη διαφορά είναι πως ο doc έχει μία ουλή στο πρόσωπό του. Ο Τζον ξεσκονίζει τις από τα αθώα φοιτητικά χρόνια ιατρικές του γνώσεις (σπούδαζε πριν τον κερδίσει το έγκλημα), κάνει μια μικρή έρευνα περί του «σωσία» του και ετοιμάζεται να πράξει αυτό που θα τον γλιτώσει μια και καλή από τους διώκτες του: να δολοφονήσει τον δόκτορα Μπάρτοκ και εν συνεχεία να πάρει τη θέση του.

Αυτό που κάνει τούτο το νουάρ να ξεχωρίζει δεν είναι τόσο το α λα… «Αδίστακτα Πρόσωπα» (1997) εύρημα της αλλαγής ταυτότητας, όσο η ειρωνεία από την οποία ξεχειλίζει, άπαξ της άφιξης του Τζον στην Δυτική Ακτή. Η σεναριακή ιδέα είναι ομολογουμένως παρανοϊκή, γεννώντας παράλληλα εύλογα ερωτήματα σχετικά με τις πιθανότητες επιτυχίας, αλλά και βιωσιμότητας του όλου πλάνου. Ο σκηνοθέτης Στιβ Σέκελι, όμως, δεν αφήνει τίποτα στην τύχη, βοηθούμενος τα μάλα εδώ από την καταπληκτική φωτογραφία του Τζον Άλτον (ειδικά στις νυχτερινές λήψεις κάνει παπάδες). Σχολιάζει με σαρκασμό την αποξενωμένη τυπικότητα των ανθρωπίνων σχέσεων, αναρωτιέται το κατά πόσο γνωρίζουμε στ’ αλήθεια τον πλησίον μας, δίνει όσο το δυνατόν πιο πειστικές απαντήσεις σχετικά με την αβίαστη προσαρμογή του Τζον από Μούλερ σε Μπάρτοκ και, κυρίως, διανθίζει την πλοκή με δυο-τρία twist, φτιαγμένα έτσι ώστε να σκορπίσουν πολλά συγκαταβατικά… χαμόγελα.

Ο Πολ Χένριντ (ο Βίκτορ Λάζλο της «Casablanca», για όσους τυχόν αναρωτιούνται) είναι άψογος, εμφανιζόμενος σε κόντρα διπλό ρόλο, αντιστρέφοντας εν πολλοίς την τυπική νουάρ θεματολογία της «μοιραίας γυναίκας». Ο «μοιραίος» σε τούτο είναι ο ίδιος, μιας και ο Μούλερ / Μπάρτοκ του είναι ένας υπερφιλόδοξος δολοπλόκος τύπος, ο οποίος συν τοις άλλοις βάζει στο μάτι την αθώα γραμματέα του αληθινού Μπάρτοκ (συνήθως συνέβαινε το ανάποδο). Η Τζόαν Μπένετ (που στο παρελθόν είχε διακριθεί σε ρόλους femme fatale) υποδύεται εδώ μια γυναίκα με τρυφερό και συνειδητοποιημένο χαρακτήρα, η οποία επιπροσθέτως είναι εκείνη που βγάζει χρήματα από κανονική δουλειά και δεν φαίνεται να έχει ανάγκη από κομπίνες και λοβιτούρες. Ο έρωτας, όμως, είναι μυστήριος ή όπως η ίδια σε κάποια στιγμή ξεστομίζει, «είναι ένας πικρόχολος κόσμος γεμάτος δυσάρεστες εκπλήξεις, και δεν μπορείς να ζεις αφήνοντας τους ανθρώπους να σε πληγώνουν» . Ατάκα ανθολογίας από ένα cult διαμάντι του αμερικανικού νουάρ.