του Νίκου Παλάτου

Έπειτα από το ατυχές γράμμα αγάπης στον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν με το περσινής διανομής «Νησί του Μπέργκμαν» (2021), η Μία Χάνσεν-Λόβε επιστρέφει στις (ατέλειωτες, όπως φαίνεται…) αυτοαναφορικές πηγές έμπνευσης που διέπουν το σύνολο σχεδόν της φιλμογραφίας της. Αν στο θαυμάσιο «Το Μέλλον» (2016) ασχολούνταν με το διαζύγιο των γονιών της, στρέφοντας το βλέμμα προς την πλευρά της μητέρας της, ενώ στο (απρόβλητο στη χώρα μας) μετριότατο «Eden» (2014) έριχνε μέσω του κεντρικού της ήρωα σαφείς ματιές προς τον DJ αδελφό της, με τούτο το «Όμορφο Πρωινό» καταπιάνεται με την ανίατη ασθένεια του πατέρα της, η οποία τον ταλαιπώρησε κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Το τρις εξαμαρτείν ουκ Γαλλίδας auteur σοφής, με την Χάνσεν-Λόβε να πασχίζει να δώσει πνοή σ’ ένα ανώφελο στόρι, το οποίο ενδιαφέρει την ίδια πρωτίστως και ουχί τον θεατή.

Το έργο κινείται σε δύο βασικούς σεναριακούς άξονες βγαλμένους σε πολύ μεγάλο βαθμό μέσα από τη ζωή της δημιουργού, οι οποίοι ουδέποτε συναντιούνται, κάνοντας το νοσοκομειακό δράμα να μοιάζει σαν να έχει μπει με το ζόρι στο αισθηματικό (ή και το ανάποδο). Από τη μία έχουμε τη διερμηνέα στο επάγγελμα Σαντρά, η οποία μετά τον ξαφνικό θάνατο του συζύγου της έχει αφοσιωθεί στην ανατροφή της μικρής της κόρης, ξεχνώντας πως είναι ν’ αγαπάς και ν’ αγαπιέσαι, και από την άλλη την εκφυλιστική για το μυαλό και την όραση ασθένεια του πατέρα της, με τις παράλληλες προσπάθειες σύσσωμης της οικογένειας να βρει γι’ αυτόν την καλύτερη δυνατή φροντίδα και περίθαλψη. Η σχέση που πολύ γρήγορα συνάπτει με τον Κλεμέν δείχνει ιδιαίτερα παθιασμένη, πλην όμως ο γάμος του δεύτερου (όσο προβληματικός και να ισχυρίζεται πως είναι) αποτελεί εμπόδιο, θέτοντας εξαρχής το ερώτημα της τύχης που μπορεί να έχει η κοινή τους πορεία. Όσον αφορά στα σοβαρότατα θέματα υγείας που αντιμετωπίζει ο πατέρας της, η βοήθεια που η Σαντρά λαμβάνει από την μητέρα της (παρά το διαζύγιο, όπως… έχουμε εμπεδώσει από «Το Μέλλον») είναι αρκούντως σημαντική σε όλα τα επίπεδα.

Η εμπειρική θεμελίωση του καταστασιακού (το ψωμοτύρι του σινεμά της Χάνσεν-Λόβε) προσεγγίζεται εκ νέου μ’ ένα ύφος που φέρνει σε cinema vérité, με την auteur, εν τούτοις, ν’ αρκείται στην καταγραφή της καθημερινότητας των κεντρικών ηρώων, αγνοώντας πλήρως την έννοια της πλοκής. Ειλικρινά, αν ήταν τόσο απλό, τότε οι ζωές όλων μας θ’ αποτελούσαν εν δυνάμει υπέροχες κινηματογραφικές ταινίες! Τα πιθανά πεδία σύγκρουσης και κρίσης που θα δοκίμαζαν τους χαρακτήρες μένουν εντελώς στην αφάνεια, αφού η σύζυγος του Κλεμέν δεν υπάρχει καν ως ρόλος (!), η δε αμέριστη συμπαράσταση μητέρας κι αδελφών στον ιατρικό Γολγοθά που ανεβαίνει η Σαντρά εξαιτίας του άρρωστου πατέρα, αφαιρούν τα οποιαδήποτε προβλήματα που θα μπορούσε να της επιφέρει σε προσωπικό επίπεδο αυτή η επίπονη διαδικασία. Το άκρως intellectuel πλαίσιο του φιλμ (αμφότεροι οι γονείς ήταν καθηγητές φιλοσοφίας, η Σαντρά ομιλεί τρεις γλώσσες, ο Κλεμέν είναι επιστήμονας), μαζί με τους περίπατους στα πάρκα του όμορφου Παρισιού, τους τόμους λογοτεχνικών συγγραμμάτων και, φυσικά, τα αισθηματικά μπερδέματα, δίνουν έναν ολοκληρωτικά… γαλλικό (όχι με την καλή έννοια) τόνο στο φιλμ, σε σημείο που μου δημιουργήθηκε η εντύπωση πως και να μην ήταν αυτό το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσε η Χάνσεν-Λόβε, άπαξ κι ασχολήθηκε με τη σκηνοθεσία, σ’ ένα τέτοιο πεδίο θα κινούνταν οι προβληματισμοί της (Γαλλίδα, γαρ…).

Η ειρωνεία που φαίνεται να κρύβεται από το γεγονός πως ενώ για τη Σαντρά μια αγάπη γεννιέται, την ίδια ώρα μια πολυαγαπημένη της ζωή χάνεται, αναζητείται σε ένα θεωρητικό επίπεδο, σε αντίθεση με τη συνήθη γοητεία της Λεά Σεντού που δηλώνει ξανά παρούσα (σε κοντοκουρεμένη εκδοχή, συμβολίζοντας ίσως την απώλεια της θηλυκότητας του χαρακτήρα της), χαραμίζοντας για μία ακόμη φορά εσχάτως το ταλέντο της σε ανούσια, «καλλιτεχνικού» τύπου εγχειρήματα. Οι έννοιες του αισθηματικού αδιεξόδου, του οικογενειακού δεσίματος, της θνητότητας και της γονικής απώλειας, περιγράφονται με έναν άοσμο και τόσο επαναλαμβανόμενο τρόπο που ουδεμία αίσθηση προκαλούν (πέραν ίσως της θυμηδίας για τις συνεχείς από κλινική σε κλινική μετακινήσεις του άρρωστου Γκεόργκ), το δε «αστείο» που αφορά στην ακριβή φύση της δουλειάς του Κλεμέν, αν για κάτι διακρίνεται είναι για τον αριθμό των περιπτώσεων που ακούγεται. Ο τρυφερός τρόπος με τον οποίο η Σαντρά φροντίζει την κόρη της, συναρτήσει των ερωτικών της περιπτύξεων, θυμίζει κάπως σε ύφος το «Αμάντα» (2018), αλλά εκείνο διαχειριζόταν το θέμα της απώλειας (ειδικά) μ’ έναν εύστοχο, συγκινητικό τρόπο. Εδώ η συγκίνηση δεν παίζει ως ζητούμενο, σε αντίθεση με τις πάμπολλες ημίγυμνες (ή και ολόγυμνες) συζητήσεις της Σαντρά με τον Κλεμέν στο κρεβάτι. Εκεί ακούγεται και η ατάκα «Πως μπορούσε ένα σώμα σαν το δικό σου να έχει μείνει κοιμισμένο για τόσο καιρό;»! Πρόκειται, ομολογουμένως, για την μοναδική στιγμή που το σενάριο της Χάνσεν-Λόβε ξεφεύγει από τα αυστηρά όρια του vérité. Διότι, ποιος στ’ αλήθεια μιλά έτσι;