του Ηλία Φραγκούλη

Ως γνωστόν, καθόλου δεν υποστηρίζω το σινεμά του ανθρωπισμού και… της μιζέριας. Το συγκεκριμένο genre μαστίζεται (συχνότατα) από μελοδραματικές κορώνες και πολιτικές ντουντούκας που δεν τιμούν πραγματικά το κοινωνικό μήνυμα του εκάστοτε φιλμ. Στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο, ο Αργεντίνος Χουάν Ντιέγο Μπότο (με μεγαλύτερη φιλμογραφία ως ηθοποιός) καταφέρνει να μην πέσει στις στερεοτυπικές παγίδες που κάνουν το συγκεκριμένο είδος να δείχνει τόσο «στρατευμένο», καθώς δείχνει να ενδιαφέρεται περισσότερο για την επίτευξη ενός αφηγηματικού ρυθμού που αγγίζει τις… θριλερικές εντάσεις!

Από τη μία έχουμε έναν ακτιβιστή δικηγόρο, ο οποίος έχει διπλή «αγγαρεία» μέσα σε μια μέρα: να πάει με το αμάξι του τον θετό του γιο μέχρι το σχολείο, ώστε να προλάβει να φύγει για μια πολυπόθητη εκδρομή, και να φροντίσει να είναι στην ώρα του για το rendezvous της εγκυμονούσας συντρόφου του με τον γυναικολόγο της. Τα πάντα θα βγουν εκτός προγράμματος, όταν η Πρόνοια χωρίσει ένα ανήλικο κοριτσάκι από την πρόσφυγα μητέρα του και πελάτισσα του πρώτου, αναγκάζοντάς τον να παρατήσει κάθε άλλη προτεραιότητα και να μπλέξει σ’ έναν κυριολεκτικό μαραθώνιο για να εντοπίσει τα ίχνη της τελευταίας. Από την άλλη έχουμε μια βιοπαλαίστρια σύζυγο και μάνα ανηλίκου, η οποία βλέπει με τρόμο τις ώρες να περνούν και δεν ξέρει πως θα καταφέρει να μην βρεθεί ξεσπιτωμένη λόγω χρέους την επόμενη μέρα, γνωρίζοντας τις βίαιες πρακτικές της Αστυνομίας που ακολουθεί κατά γράμμα τις αντιλαϊκές εντολές της ευρωπαϊκής πολιτικής. Κάπου ανάμεσά τους, ένας ευκαιριακός εργάτης που κάνει τα πάντα για να βγάλει ένα μεροκάματο, αποφεύγει την επικοινωνία με τη δική του μάνα η οποία τον αναζητά διακαώς, μα εκείνος ντρέπεται να της μιλήσει από το βάρος της ευθύνης της οικονομικής κατάρρευσης που προκάλεσε στην οικογένειά του.

Αντικειμενικά, το θέαμα του «Στα Άκρα» είναι ψυχολογικά δυσβάσταχτο. Το φιλμ παρουσιάζει μια εικόνα που έζησε έντονα η Ισπανία τα τελευταία χρόνια και, εσχάτως, χτυπά και τη δική μας πόρτα, με τους πλειστηριασμούς να κρέμονται σαν τη λαιμητόμο πάνω από εκατοντάδες χιλιάδες πρώτες κατοικίες. Η σκηνοθετική γραμμή του Μπότο είναι ωμή, σαφώς συναισθηματική, ευτυχώς όμως όχι και τόσο ακραία, καθώς αποφεύγει δύο βασικές «συμπληγάδες»: την έμφαση στο να «χρωματίζει» πολιτικά την κριτική του στα δρώμενα και τις σπαραξικάρδιες κορυφώσεις σε σεκάνς όπου το δράμα «φωνάζει» από μόνο του. Δίπλα σε αυτές τις επιτυχίες, η «τρεχάλα» του καταστασιακού στις παράλληλες ιστορίες του σεναρίου περισσότερο εξυπηρετεί το σασπένς παρά το μελόδραμα, δίνοντας μια επιπλέον τίμια φιλμική βαρύτητα στα όσα μοιράζεται ο θεατής με τους ήρωες της ταινίας.

Αν κάτι με έκανε να «κλωτσάω» παρακολουθώντας το «Στα Άκρα», αυτό ήταν η απουσία μιας «αχτίδας φωτός» από την ιστορία, ενός θετικού αντίβαρου στο σύνολο του δράματος, για να υπάρχει μια κάποια ισορροπία αντιπρότασης βιωσιμότητας, ένα ψήγμα του τύπου «η ζωή συνεχίζεται», βρε αδελφέ! Όχι ότι το σινεμά οφείλει απαραίτητα να παρέχει στο κοινό (και) μια πλαστή νότα αισιοδοξίας, αλλά φορτώνοντας ένα έργο με τόσο σκληρές δόσεις πίκρας και απόγνωσης, περισσότερο σε… φεστιβαλικές διοργανώσεις καταλήγεις ν’ απευθύνεσαι και όχι σε συνειδήσεις απλών ανθρώπων (ασχέτως ταξικής ταυτότητας), των οποίων τα πόδια πατούν κανονικά στο έδαφος (και την πραγματικότητα). Στα θετικά του φιλμ, πάντως, μετρά και η παρουσία ενός σωστά καθοδηγημένου καστ, με τον Λουίς Τοσάρ σε διαρκή και νευρώδη κίνηση και την Πενέλοπε Κρουζ σε μία άξια χαμηλότονη (αν και κουρελιασμένη ψυχικά) ερμηνεία, από τις καλύτερες της καριέρας της.