FreeCinema

Follow us

JOYLAND (2022)

  • ΕΙΔΟΣ: Δράμα
  • ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Σαΐμ Σαντίκ
  • ΚΑΣΤ: Αλί Τζουνέτζο, Ραστί Φαρούκ, Αλίνα Καν, Σαρουάτ Γκιλανί, Σαλμάν Περζαντά
  • ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 126'
  • ΔΙΑΝΟΜΗ: CINOBO

Υπό καθεστώς οικογενειακής πίεσης, προκειμένου να βρει δουλειά, ο μικρότερος γιος πακιστανικής φαμίλιας καταφεύγει στην έσχατη λύση της εργασίας σε… ερωτικό χοροθέατρο. Η καθημερινή συναναστροφή του με την transsexual πρωταγωνίστρια του θεάματος, εξελίσσεται σε έρωτα. Αυτά, όμως, είναι δύσκολα πράγματα για έναν νεαρό και… παντρεμένο Πακιστανό!

Η πρώτη στα χρονικά ταινία από το Πακιστάν που προβλήθηκε στο Φεστιβάλ των Καννών, αποτελώντας ταυτόχρονα την επίσημη υποβολή της χώρας για το βραβείο Όσκαρ ξενόγλωσσου φιλμ, διαθέτει (στη θεωρία) μία ιδιαιτέρως τολμηρή θεματολογία. Στην πράξη, εν τούτοις, το ντεμπούτο του αμερικανοθρεμένου Πακιστανού auteur Σαΐμ Σαντίκ κρύβει την ρηξικέλευθη προσπάθεια ανάδειξης ενός θέματος taboo για τις μουσουλμανικές (και όχι μόνο) χώρες, κάτω από τυπικές και άκρως συντηρητικές σεναριακές λύσεις, οι οποίες φλερτάρουν με το «φεστιβαλικού» τύπου μελόδραμα. Σαν να θέλεις να φωνάξεις κάτι δυνατά, αλλά στο τέλος να καταλήγεις σε ψελλίσματα.

Στο επίκεντρο της ιστορίας βρίσκεται μια τυπική, πολυπληθής πακιστανική οικογένεια στη σύγχρονη Λαχόρη. Κουμάντο στα θέματά της κάνει ο καθηλωμένος σε αναπηρικό αμαξίδιο ηλικιωμένος πατέρας, η άποψη του οποίου δεν επιδέχεται αμφισβήτησης. Ο μεγάλος του γιος με τη γυναίκα του και τα παιδιά τους, μοιάζουν να τα βρίσκουν (συμβιβαστικά, έστω) μαζί του, ο μικρότερος και άτεκνος, όμως, δείχνει να βρίσκεται συνεχώς στο στόχαστρο. Ντροπιασμένος από την αδυναμία του να συνεισφέρει ουσιαστικά στο σπίτι, ο πρώτος υποκύπτει στην πίεση φίλου του, πιάνοντας δουλειά ως χορευτής σε περιοδεύοντα θίασο «αισθησιακών» χορών, αναγκασμένος να λέει ψέματα σε σύζυγο και συγγενείς για τη φύση της εργασίας του. Τα πράγματα θα γίνουν ακόμα πιο περίπλοκα γι’ αυτόν από τη στιγμή που θα ερωτευτεί την «μαντάμ» του show.

Η ύπαρξη trans χαρακτήρα στο καλλιτεχνικό σύμπαν γύρω από το οποίο περιστρέφεται το φιλμ, δεν αποτελεί κάτι το ασυνήθιστο για την πακιστανική κουλτούρα, δίχως ασφαλώς το εν λόγω θέαμα να διεκδικεί ηγεμονική παρουσία στη ντόπια showbiz. Από το εν γένει κλίμα του φιλμ προκύπτει πως πρόκειται για μια γνωστή στους πάντες συνθήκη, ανεξαρτήτως της αποδοχής της ή μη, γεγονός που υποβαθμίζει άμεσα την επιδιωκόμενη «προκλητικότητα». Τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα ως προς τον τομέα αυτόν, όταν αποδεικνύεται πως ο βασικός χαρακτήρας του έργου δεν είναι η Μπίμπα (η «μαντάμ», όπως με μια δόση σαρκαστικού ψευτομεγαλείου επιθυμεί να την αποκαλούν), αλλά ολόκληρη η φαμίλια του μόνιμα φοβισμένου Χέντερ, και δη η δύσκολη σχέση του με τη σύζυγό του και τον πατέρα του. Όσον αφορά την πρώτη, το γεγονός πως μάλλον έχει παγιδευτεί σε μια διά συνοικεσίου οικογενειακή ζωή, την οποία διόλου επιθυμούσε, σε συνδυασμό με την βεβαιότητά της πως ο ευγενικός κατά τα άλλα άντρας της επιδεικνύει ομοφυλοφιλικές τάσεις, κάνουν τον βίο της να γίνεται ασφυκτικός. Σε ό,τι αφορά τον δεύτερο, η αυστηρότητά του περιορίζεται στην κρίση του για τους άλλους, βγάζοντας τις δικές του «αμαρτίες» απ’ έξω.

Η απαγορευμένη σχέση του Χέντερ με την Μπίμπα τίθεται σχεδόν ολοκληρωτικά υπό το πρίσμα της μοιχείας και ουχί υπό καθεστώς «coming out», δημιουργώντας σοβαρότατες απορίες για το τι θα άλλαζε στην ουσία της ταινίας σε περίπτωση που ο παντρεμένος σύζυγος σύναπτε σχέση εκτός γάμου… όχι με transsexual, αλλά με μια οποιαδήποτε γυναίκα. Η απάντηση είναι πως μάλλον δεν θα άλλαζε τίποτα, πόσω μάλλον όταν η κορύφωση του ερωτικού αισθήματος έρχεται με μια άκρως αμφιλεγόμενη σκηνή, η οποία (κατά τη γνώμη μου) λειτουργεί με τρόπο αντίθετο του ευκταίου. Ο σεξουαλικά μπερδεμένος Χέντερ αποχωρεί από το ερωτικό κάδρο του φιλμ, παραχωρώντας τη θέση του στη γυναίκα του, σαφώς υπονοώντας πως η δομή της πατριαρχικής πακιστανικής οικογένειας ασκεί μεγαλύτερη σκληρότητα στις γυναίκες, εκτροχιάζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την υποτιθέμενη αρχική σεναριακή πορεία. Θα μπορούσε, ίσως, να ισορροπήσει κάπως το θέμα του ο πρωτοεμφανιζόμενος auteur, εάν επέμενε στην ανάδειξη του queer χορευτικού θεάματος. Και αυτό, όμως, το υποβαθμίζει σε τεράστιο βαθμό, λες και… ντρέπεται για τον χώρο γύρω από τον οποίο κινείται η Μπίμπα. Με τις τελικές λύσεις απελευθέρωσης από την ολούθε καταπίεση, οι οποίες προκρίνονται, να στέκουν ως εντελώς οπισθοδρομικές (αντίθετα με ό,τι το φιλμ θεωρεί πως πρεσβεύει), ειδικότερα δε στην περίπτωση του Χέντερ να έρχονται και με σημαντική καθυστέρηση (να ξαναπώ κάτι κακό για την διάρκεια των «art-house» ταινιών;), το «Joyland» περιορίζεται στο να εισάγει τον δυτικό θεατή σ’ ένα περιβάλλον που μάλλον αγνοούσε, μην τολμώντας σε καμία περίπτωση να πάει το πράγμα ούτε ένα τόσο δα βηματάκι παραπέρα. Η «Στρέλλα» (2009) του Πακιστάν; Ούτε για αστείο! Το κινηματογραφικό τσαγανό αποτελεί (κατά τα φαινόμενα) άγνωστη λέξη στη χώρα του «Joyland»…

ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ;

Στο περιτύλιγμα γράφει «τριτοκοσμική queer πρωτοπορία», πλην όμως το αποτέλεσμα υποδεικνύει οικογενειακό μελόδραμα. Το όποιο ενδιαφέρον του «Joyland», ατυχώς, περιορίζεται στο «εξωτικό» και άγνωστο του πράγματος και όχι στην ουσία. Τούτο, πάντως, δεν το εμπόδισε να έχει μαζέψει ένα τσουβάλι βραβεία σε διάφορα φεστιβάλ ανά τον κόσμο.


MORE REVIEWS

ΑΓΡΙΑ ΦΥΣΗ

Ολιγοήμερο ταξίδι εταιρικού bonding σε απομονωμένο hiking retreat αυστραλέζικου εθνικού πάρκου καταλήγει σε θρίλερ, με την εξαφάνιση μιας γυναίκας η οποία (διόλου συμπτωματικά;) λειτουργούσε ως πληροφοριοδότης για λογαριασμό ομοσπονδιακών πρακτόρων. Υπάρχει χρόνος για να βρεθεί ζωντανή ή μήπως πρόκειται για ένα καλοστημένο σχέδιο δολοφονίας;

ΜΑΤΩΜΕΝΟΣ ΔΕΣΜΟΣ

Στο μεγάλο «πουθενά» του Νέου Μεξικού, κάπου στα ‘80s, η Λου, επιστάτρια ενός βουτηγμένου στην τεστοστερόνη γυμναστηρίου, θα ερωτευθεί την Τζάκι, μια bodybuilder περαστική από τα μέρη εκείνα, που δεν έχει στον ήλιο μοίρα, μα ονειρεύεται περισσότερα μούσκουλα και δόξα. Γύρω τους, όμως, συγκεντρώνονται αρκετά… πτώματα και χρέη παλιά κι αλύτρωτα.

ΕΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ

Όταν έπειτα από έλεγχο αλκοτέστ του αφαιρείται το δίπλωμα οδήγησης, ο Μαρκ οφείλει να περάσει από μια σειρά ιατρικών και ψυχολογικών σεμιναρίων αξιολόγησης, εάν επιθυμεί να το πάρει ξανά πίσω. Το αληθινό πρόβλημα του Μαρκ, όμως, δεν είναι η προσωρινή απώλεια του διπλώματός του, αλλά η μη συνειδητοποίηση της κατάστασης την οποία βιώνει ως… αλκοολικός.

ΕΓΩ, ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ

Δύο έφηβα αγόρια ξεκινούν από το Ντακάρ της Σενεγάλης κυνηγώντας το όνειρο της καλύτερης ζωής στην Ευρώπη. Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιταλία, να εύχεσαι να μην είναι μακρύς ο δρόμος.

ΣΤΟ ΠΟΤΑΜΟΠΛΟΙΟ

Η καθημερινότητα στο πλωτό κέντρο φροντίδας πασχόντων από ψυχικές διαταραχές «Adamant», το οποίο βρίσκεται δεμένο σε προβλήτα του Σηκουάνα στο Παρίσι.