του Νίκου Παλάτου

Ήταν δύσκολα τα ψυχροπολεμικά χρόνια του ’40 και του ’50 για τους Αμερικανούς. Από τη μία ο κομμουνισμός απειλούσε να κυριαρχήσει απ’ άκρη σ’ άκρη επιβουλευόμενος τα πατριωτικά ιδεώδη του Θείου Σαμ, από την άλλη οι εξωγήινοι όλο και την έψαχναν να μπουκάρουν στον πλανήτη Γη (πάντα μέσω αμερικανικού εδάφους). Για τις Αμερικανίδες ειδικότερα, τα πράγματα ήταν ακόμα πιο περίπλοκα, αφού αποτελώντας τον ακρογωνιαίο λίθο του American dream, η ορθή επιλογή συζύγου (και εν συνεχεία η δημιουργία οικογένειας) ήταν εκ των ων ουκ άνευ. Ο κίνδυνος, όμως, πολύ συχνά παραμόνευε στη γωνία! Δεδομένης της πονηρής εκείνης εποχής, όλο και κάποια αθώα κοπέλα θα βρισκόταν μπλεγμένη είτε με ποταπό κομμούνι εκ των δεκάδων «Οπαδών του Ολέθρου» (1949), είτε γάμο με συνετό γόη θα ονειρευόταν – αντ’ αυτού, όμως, θα κατέληγε παντρεμένη με μοχθηρό… «Τέρας του Διαστήματος»!

Ο κινηματογράφος επιστημονικής φαντασίας ήταν φοβερά δημοφιλής κατά τα χρόνια του ’50, εξερευνώντας (μεταξύ άλλων) συχνά το θέμα της αντικατάστασης των ανθρώπινων όντων από εξωγήινους. Την αρχή έκαναν στα 1953 τα «Επιδρομή από το Άπειρο» («It Came from Outer Space») και «Εισβολείς απ’ τον Άρη» («Invaders from Mars»), για να ακολουθήσει μια αλυσίδα ανάλογων εγχειρημάτων όπως τα «Οι Άνθρωποι του Τρόμου» («Invasion of the Body Snatchers» του 1956), «War of the Satellites» (1957) και «Η Πόλις των Καταραμένων» («Village of the Damned» του 1960), κρίκο της οποίας αποτελούσε τούτο «Το Τέρας». Όλες οι προαναφερθείσες παραγωγές καταπιάνονταν με τον κυρίαρχο (;) φόβο της μετατροπής ενός πολυαγαπημένου προσώπου σε… αλλούτερο κουφάρι, η εξωτερική εμφάνιση του οποίου παρέμενε μεν ίδια κι απαράλλαχτη, ο εσωτερικός του κόσμος, όμως, γινόταν «αγνώριστος», εγείροντας σημαντικά ερωτήματα περί της ψυχικής του υγείας.

Αν και ο αυθεντικός τίτλος παραπέμπει σε μπιμουβιά camp παραληρήματος, υπάρχει μία ειδοποιός διαφορά που κάνει τούτο το «Τέρας του Διαστήματος» να στέκει ως προχωρημένο δείγμα γραφής, ξεχωρίζοντας από τον «ανταγωνισμό» του genre, χωρίς (ασφαλώς) να ξεφεύγει από τα στενά όρια ενός b-movie. Ενώ όλες οι άνωθεν ταινίες, κατά τα ειωθότα του καιρού, σήκωναν απαγορευτικό όταν είχαν την ευκαιρία να διαβούν την πόρτα της κρεβατοκάμαρας (μιας και κατά κανόνα η ευρύτερη έννοια της οικογένειας κυριαρχούσε στη σεναριακή δομή), τούτη είχε την τόλμη να μπει παραμέσα, αρκετά χρόνια πριν και από τη σεξουαλική επανάσταση της δεκαετίας του ’60, μάλιστα. Μη φανταστείτε, βέβαια, τίποτα ερωτικές σκηνές κι άλλα τέτοια πιπεράτα, πλην όμως, η εξωγήινη οντότητα που καταλαμβάνει το σώμα του Μπιλ ανήμερα του bachelor party του, εκτός από την τυπική ψυχροπολεμική παράνοια και τον κλασικό κίνδυνο εξάλειψης του ανθρώπινου είδους, προσθέτει μια σπάνια πινελιά κλειδαρότρυπας, στα πρότυπα ενός Ντάγκλας Σερκ κι ακόμα παραπέρα.

Έπειτα από έναν ολόκληρο χρόνο έγγαμου βίου, κατά τη διάρκεια του οποίου η ανικανότητα σύλληψης δείχνει (για ανεξήγητους λόγους) να είναι πια οριστική, η Μαρτζ έχει βάσιμες υποψίες πως ο Μπιλ δεν είναι πλέον ο άνδρας που αγάπησε και παντρεύτηκε (μερικά νεκρά κουτάβια ενισχύουν τους προβληματισμούς της…). Καθώς οι φίλοι του συζύγου της αρχίζουν κι αυτοί να εμφανίζουν δραστική αλλαγής στη συμπεριφορά τους, αναπτύσσοντας παράλληλα άμεση επιθυμία ν’ ανέβουν τα σκαλιά της εκκλησίας (!), υπονοείται πως οι αόρατοι «εισβολείς» ναι μεν έχουν σκοπό το γάμο, πλην όμως δεν ενδιαφέρονται για συντροφικότητα κι αγάπες, παρά μόνο για τεκνοποίηση. Δηλαδή… σεξ! Πρόκειται περί πανούργου σεναριακού τεχνάσματος, μέσω του οποίου ξεμπροστιάζεται με ύπουλο τρόπο η υποκρισία της «τέλειας αμερικανικής οικογένειας» από μία θηλυκή μεν σκοπιά, που όμως απέχει παρασάγγας από τις σημερινές «ατζέντες» αυτού του ύφους. Οι μεν άνδρες διαθέτουν την έμφυτη ικανότητα να υποκρίνονται πως αγαπούν, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ψυχροί και ασυναίσθητοι, με το μόνο που τους ενδιαφέρει να είναι η… διαιώνιση του είδους τους (με τις όποιες δυσκολίες ενδέχεται να αντιμετωπίζουν εν προκειμένω, εξαιτίας και της… άγνοιάς τους επί του θέματος ), οι δε γυναίκες, ως πιο συναισθηματικά όντα, αναζητούν (μάταια, ίσως) τον αγνό έρωτα. Δεν πρόκειται για κάποια απλή σημειολογική μεταφορά της πάλης των δύο φύλων, αλλά στη βάση της κρύβεται ο φαύλος κύκλος των πρωταρχικών φόβων των Αμερικανίδων της μεσαίας τάξης της εποχής. Η Μαρτζ, αν και από πολύ νωρίς έχει εξακριβώσει πέραν πάσης αμφιβολίας τι συμβαίνει με το σύζυγό της (ουδείς την πιστεύει, όμως), μοιάζει αδύναμη να δράσει από μόνη της, αναζητώντας μάταια στήριγμα στην ανδρική βοήθεια, όχι γιατί στερείται μυαλού ή ορθής αντίληψης, αλλά διότι… it’s a man’s world (αν και κατά πως δείχνει, περισσότερο πια μοιάζει με… alien’ s world!).

Η ιδέα να οριστεί ως τόπος δράσης μια φαινομενικά ειδυλλιακή επαρχιακή πόλη αντί κάποιας αμερικανικής μεγαλούπολης, ενισχύει τον τρόμο του άγνωστου, αφού το γεγονός πως όλοι γνωρίζουν τους πάντες, μεγεθύνει το μέγεθος της ανησυχίας, με το κακό να κρύβεται μασκαρεμένο εκεί που δεν το περιμένεις με τίποτα. Ο σκηνοθέτης Τζιν Φάουλερ Τζ. προτάσσει μέχρι και χιτσκοκικές αναφορές α λα «Υποψίες» (1941) και «Υπόθεση Νοτόριους» (1946), καθώς εκτός της σεκάνς με τα… αργά βήματα στη σκάλα, η Μαρτζ βρίσκεται παγιδευμένη σ’ έναν επικίνδυνο γάμο, όπως συνέβαινε σε αμφότερες τις ταινίες του μεγάλου maître του σασπένς. Η sci-fi διάσταση του θέματος ασφαλώς και δεν ξεχνιέται ούτε στιγμή, με διαστημόπλοια και laser από την πρωτόλεια εποχή των special effects, ενώ η παρεκκλίνουσα γέννηση, αλλά και η φρίκη της Μαρτζ στην ιδέα εγκυμοσύνης εμβρύου from outer space, μάλλον λειτουργούν ως προπομπός έργων όπως το «Οι Νεοσσοί» (1979) του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ ή το «Άλιεν: Ο Επιβάτης του Διαστήματος» (1979) του Ρίντλεϊ Σκοτ. Η δε ειρωνεία του τρόπου με τον οποίο τα μυστήρια οκταποειδή πλάσματα βρίσκουν το μάστορα τους, δίνουν στο «Τέρας του Διαστήματος» έναν αναπάντεχα σαρκαστικό τόνο και μαζί την εκ πλαγίας οδού υπογράμμιση της αδελφοσύνης των ειδών. Δίποδα και τετράποδα, όλοι μια οικογένεια είμαστε. Εκτός αν ο άλλος είναι… κομμουνιστής, για να μην ξεχνιόμαστε!