της Σοφίας Σταυριανίδου

Αυτή είναι η συνολική αίσθηση για το «The Night of» των Ρίτσαρντ Πράις (που κρύβεται πίσω από το «The Wire») και Στίβεν Ζέιλιαν (σεναριογράφου των «Λίστα του Σίντλερ» και «Οι Συμμορίες της Νέας Υόρκης»). Ως εκ τούτου, έχουμε ομάδα μεγάλης περιωπής, που οφείλει να θέτει ψηλά τον πήχη τής προσδοκίας – και το καταφέρνει άριστα. Από εδώ κι έπειτα… μην διαβάζετε, ανάβει η φωτεινή ένδειξη «spoiler alert»! Λέμε άριστα, επειδή αυτό που συνέβη μετά από καιρό (η τελευταία παρόμοια περίπτωση μάλλον μας πηγαίνει πίσω στο «Breaking Bad») ήταν πως συζητήθηκε πάρα πολύ το τέλος, με πολλές και αντικρουόμενες αποφάνσεις και εικασίες, το οποίο για άλλους είναι ατελές και για άλλους τέλειο. Το θέμα είναι ότι αφού έγινε θέμα και διφορούμενη επικεφαλίδα αναγνώσεως γνώμης επαγγελματιών και μη, ασφαλώς πρόκειται για ένα τέλος πολύ πετυχημένο. Η επιδίωξη των δημιουργών ήταν το μη αναμενόμενο – και το πέτυχαν κι αυτό, παρέα με το γεγονός ότι καθ’ όλη τη διάρκεια των οκτώ ωριαίων επεισοδίων δεν μπορεί ο θεατής να είναι απολύτως βέβαιος για την ενοχή ή αθωότητα του ήρωα, όσο κι αν τον συμπαθείς γιατί είναι ο ήρωάς σου και ανήκει και σε μειονοτική ομάδα μεταναστών εκ Πακιστάν.

Ο Ναζ, λοιπόν, ένας 20χρονος φοιτητής από μια πολύ ευπρεπή πακιστανική οικογένεια, παίρνει μια νύχτα στη ζούλα το ταξί τού θείου του για να πάει σε ένα party. Μια ωραία και μοιραία νεαρά τον παίρνει για ταρίφα, μπαίνει μέσα και δε λέει να βγει, για να καταλήξουν και οι δύο, εντελώς μαστουρωμένοι, να κάνουν σεξ στο σπίτι εκείνης. Το επόμενο πρωινό, ο Ναζ ξυπνά στην κουζίνα, δεν θυμάται πώς και τι και βρίσκει την κοπέλα μέσα στα αίματα, άγρια μαχαιρωμένη. Σοκαρισμένος, το βάζει στα πόδια, για να τον ανακαλύψει η αστυνομία πολύ σύντομα και να μπει στη φυλακή, όπου αρχίζει εκεινού η περιπέτεια και ημών η τηλεπεριπέτεια. Ο Τζον Τουρτούρο (σε ρόλο που ανήκε στον μακαρίτη τον Τζέιμς Γκαντολφίνι, αρχικά) είναι ο δικηγόρος τού Ναζ, ένας μοναχικός χαρακτήρας που ασχολείται με φτηνοϋποθέσεις από πεποίθηση, έχει νευροδερματική ασθένεια που του βασανίζει τη ζωή, πηδάει πόρνες με ευγένεια αλλά άνευ κλοιού οικειότητας και έχει έναν αποτυχημένο γάμο και έναν μικρό γιο που υπάρχουν στην καθημερινότητά του ακροθιγώς.

Το δράμα, γεωμετρικά, χωρίζεται σε δύο μέρη: αφενός τη δίκη, όπου έχουμε να κάνουμε με τον Τουρτούρο, την Ινδή συνήγορό του, τον ντετέκτιβ Μποξ που ηγείται της αστυνομικής έρευνας και την οικογένεια του Ναζ, και αφετέρου με τη ζωή τού Ναζ στης φυλακής τα σίδερα. Αυτό το δεύτερο τμήμα σου λέει ότι σίγουρα ο Ναζ ποτέ δεν θα είναι ίδιος ξανά, ούτε και οι άλλοι θα τον βλέπουν ίδιο πια, μηδενός εξαιρουμένου. Πρόκειται για ένα πρωτεύουσας σημασίας σημείο για τους δημιουργούς, όπως φαίνεται, με τη διαφορά ότι είναι passé και συγκεντρώνει το ενδιαφέρον αυτού που το βλέπει πολύ λιγότερο από ό,τι η έρευνα για το ποιος στο καλό είναι ο φονιάς της κοπέλας. Αυτό, όπως είπαμε, ποτέ και πουθενά δεν είναι ξεκάθαρο. Βλέπεις ότι πίσω από τα σίδερα της στενής, αυτό δεν είναι διόλου το θέμα, όσο το πώς θα ζήσεις μέσα στην αθλιότητα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ένα μάθημα που ο ήρωας παίρνει πολύ γρήγορα, μπαίνοντας στο δίκτυο των διαπλεκόμενων της φυλακής, κάνοντας το βαποράκι με όλους αυτούς του απίθανους τρόπους που βλέπουμε στη μυθοπλασία, και πολλά επιπλέον… μούσκουλα, αφού πια ασχολείται με όλα τα ανδρικά sports βαρέων βαρών.

Στη φυλακή υπάρχουν όλα αυτά που φαντάζεσαι ή έχεις συνηθίσει να βλέπεις: βεντέτες, μαχαιρώματα, συμμαχίες, νονοί που προστατεύουν ή αντιμάχονται – ακριβώς, δηλαδή, τα στοιχεία που χαλάνε τη μαγιονέζα, γιατί στην υπόλοιπη σειρά διαμορφώνεις απλώς υποψίες για τα ποιος και το γιατί του αιματηρού φονικού. Εκεί, δηλαδή, που το σασπένς είναι παλλόμενο, διακόπτεται από τη φυλακή πλαδαρά, για να ζωντανέψει ξανά στα στοιχεία και τους ανθρώπους της έρευνας και της δίκης. Το ενδιαφέρον των σεναριογράφων, λοιπόν, είναι να χτιστεί ένα δράμα χαρακτήρων και πώς αυτοί πλήττονται κι αλλάζουν εντός ή εκτός φυλακής, και όχι απλώς ένα δικονομικό δράμα που αναλύει τα γενόμενα. Δεν είναι εύκολο, και δύο καρπούζια στην ίδια μασχάλη δεν χωράνε. Το ενδιαφέρον για τον χαρακτήρα του Ναζ εντός φυλακής λειτουργεί εις βάρος της διαμορφούμενης δικογραφίας υπέρ και εναντίον του, μέσω των σκηνών και των προσώπων που την αποκρυσταλλώνουν: πρέπει να φτάσουμε στο έκτο (!) επεισόδιο για να ασχοληθεί το σενάριο με το… τι στο καλό ήταν αυτή η κοπέλα, ποιος ήταν ο περίγυρός της, οι καταβολές και η οικογένειά της και, φυσικά, ότι ήταν ένα μεγάλο junkie με διάφορα μπλεξίματα παντός τύπου. Μόλις λίγο πριν, ερευνάται και το ερώτημα του «ποιος άλλος θα μπορούσε να είναι ο φονιάς;». Μόνο ο ντετέκτιβ Μποξ μπαίνει στη διαδικασία να εξετάσει τα videos από CCTV και να κάνει αληθινή έρευνα που μπορεί να οδηγήσει ουσιαστικά κάπου αλλού. Οι δικηγόροι καταπιάνονται ελάχιστα με τα στοιχεία της αστυνομικής έρευνας και μερικές φορές τους περνάς για ηλίθιους. Πιο πολλά μαθαίνουμε για τν δερματική πάθηση του φουκαρά του Τουρτούρο, που του βασανίζει τα πόδια, και λιγότερο για το ποιον, για παράδειγμα, συνάντησε η κοπελιά πριν μπει στο ταξί του Ναζ. Γιατί δείχνει να αφορά πιο πολύ ο Τουρτούρο και τα ψυχικά του άχθη που εκδηλώνονται στην επιδερμίδα του, παρά η ίδια η υπόθεση που έχει αναλάβει.

Αντιστικτικά, πιο πολύ σκύβει η σειρά στη σχέση του Ναζ με τον Φρέντι, τον προστάτη – μέντορά του (ο Μάικλ Κένεθ Γουίλιαμς από το «The Wire» και… υποκλινόμαστε), παρά με τον πατριό της πεθαμένης που, καταληκτικά, αν έφευγε – όπως κι έγινε – από τη μέση, αποκτά όλα της τα περιουσιακά (τα οποία υπάρχουν και παρεμπιπτόντως το μαθαίνουμε)! Συνεκδοχικά, εδώ δεν υπάρχει μια κλασικής δομής με μελετημένες λεπτομέρειες αστυνομική και δικηγορική έρευνα. Δεν είναι ότι τα σεναριακά στοιχεία τής έρευνας πάντα μένουν μετέωρα ή αίολα ή μη αξιοποιημένα. Είναι ότι απλώς δεν θίγονται ή δεν θίγονται στον σωστό χρόνο. Εξάλλου, το φυλετικό στοιχείο μπαίνει σαν το κερασάκι στην τούρτα όχι για να σχολιαστεί η κατώτερη διαφορετικότητα ή για να γίνει πιο αδύναμη η επιχειρηματολογία τής αθωότητας του Ναζ (αφού, προφανώς, ένας αλλοδαπός Πακιστανός και λεφτά δεν έχει και ευχερέστερα γίνεται το θύμα), αλλά, όπως φαίνεται, για να καταδείξει τη σεμνότητα, τη θρησκευτική συνέπεια και τη νομοταγή ποιότητα της προέλευσής του. Που, αντιστρόφως, γίνεται ένα φυλετικό σχόλιο ανάγνωσης υποκειμενικής.

Για να φτάσουμε μετά από όλα αυτά σε μια, ομολογουμένως, αναπάντεχη κορύφωση που μας γνωρίζει (προσωπικά, για πρώτη φορά) μια περίπτωση της αμερικανικής (;) δικονομίας: Οι ένορκοι, μετά από δύο μέρες συζήτησης, παραμένουν όλοι στη θέση τους, αμετακίνητοι, με αποτέλεσμα να υπάρχει η σπάνια περίπτωση του 6 προς 6 για ενοχή και αθώωση. Ο δικαστής τα παίζει και επιμένει ότι αυτό δεν γίνεται στο δικό του το δικαστήριο, αλλά οι ένορκοι έχουν μουλαρώσει εντελώς. Η απόφαση κανενός τους δεν πρόκειται να αλλάξει! Η πολιτική αγωγή της Έλεν Βάις (καταπληκτική η Τζίνι Μπέρλιν, με σχεδόν transsexual στιλ!), αρνείται να σχηματίσει εκ νέου δικογραφία κατά του Nαζ, μέσα από μια θαυμάσια μακριά σε διάρκεια σεκάνς, όπου συναντιούνται οι ματιές της Βάις με εκείνον, και ο φίλος μας είναι… ελεύθερος. Ελεύθερος! Μια κάθαρση για τον θεατή, που δε χαντακώνεται ο ήρωάς του. Για τη Δικαιοσύνη, όμως; Υπηρετείται η Δικαιοσύνη; Γιατί στα αυτιά μας χτυπάει σαν καμπάνα η απάντησή του στο ερώτημα, «Σκοτώσατε την Άντρεα Κόρνις;»: «I don’t know…»!

Δεν ξέρει. Blackout για όλες εκείνες τις κρίσιμες ώρες από τον φίλο μας τον Ναζ. Ναρκωτικά, ποτό και σεξ. Σε cocktail. Ποιος σκότωσε την κοπέλα; Μαθαίνουμε στ’ αλήθεια; Μπορεί και να μην έχει σημασία. Γιατί έτσι λειτουργεί η Δικαιοσύνη. Ανέκαθεν, η Δικαιοσύνη δεν υπηρετεί την αλήθεια – άλλο που μπορεί να πέφτει εντός της, συχνά. Και, φυσικά, καλύτερα πολλοί ένοχοι έξω, παρά ένας αθώος μέσα. Κρυστάλλινα.