της Σοφίας Σταυριανίδου

Γεννημένος και μεγαλωμένος στη Μελβούρνη της Αυστραλίας από Έλληνες γονείς, ο Χρήστος Τσιόλκας έγραψε το 2008 «Το Χαστούκι», εμπνευσμένος από ένα αληθινό περιστατικό: ήταν καλεσμένος με τους γονείς του σ’ ένα μπάρμπεκιου, όταν το χαστούκι σε ένα κακομαθημένο πιτσιρίκι από κάποιον καλεσμένο τάραξε μια ολόκληρη συνεστίαση κι έφερε τα πάνω κάτω στις ανθρώπινες ισορροπίες. Αυτή ακριβώς είναι η καρδιά του βιβλίου, αλλά και της πρόσφατης τηλεοπτικής σειράς που βασίζεται σε αυτό, παραγωγής του αυστραλιανού ABC1.

Το τέταρτο μυθιστόρημα του συγγραφέα, πολυβραβευμένο, εξαιρετικά επιτυχημένο εμπορικά διεθνώς, έχει χαρακτηριστεί «μοντέρνο αριστούργημα», «εξαιρετικά θυμωμένο βιβλίο» αλλά και «απίστευτα μισογυνίστικο» υπογραμμίζοντας την αμφιλεγόμενη και προκλητική υφή του. Ο Χρήστος Τσιόλκας, 47 ετών σήμερα, openly gay και με απόσταγμα δυο εθνολογικών επιρροών (αυστραλιανής και ελληνικής) μέσα του, διατείνεται ότι στην ιστορία που μας αφηγείται η ουσία έγκειται στην πολυπολιτισμικότητα και τη διαφορετικότητα, την αδιαλλαξία και τη μισαλλοδοξία μιας ομάδας συνεστιασμένων σε αυτό το μακρινό, για μας, νησί του κόσμου. Στις περισσότερες των περιπτώσεων μια ταινία – πόσω μάλλον μια σειρά – είναι σχεδόν πάντα κατώτερη του αναγνώσματος. Αυτό δεν ισχύει στην προκειμένη περίπτωση, γιατί η σειρά των οκτώ επεισοδίων στέκεται άριστα στο ύψος της ποιότητας του βιβλίου.

Ο Ελληνοαυστραλός Βίκτωρ και η όμορφη μαύρη γυναίκα του, Άισα, διοργανώνουν ένα μπάρμπεκιου για τα γενέθλια του πρώτου. Η ανεξάρτητη Ανούκ, η όμορφη, μικροαστή μητέρα Ρόζι, η τσιμπημένη με τον Βίκτωρ πιτσιρίκα Κόνι, ο brutal ξάδερφος του Βίκτωρ, Χάρι, τα πεθερικά Κούλα και Μανώλης, αποτελούν το προσκεκλημένο ανθρώπινο ψηφιδωτό που περνάει καλά ως τη μοιραία στιγμή: όταν ο Χάρι φρενάρει τη σαρωτική κακομαθησιά του τετράχρονου γιου της Ρόζι με ένα χαστούκι. Οι ανάσες κόβονται αυτοστιγμεί και οι έριδες φουντώνουν καταργώντας δεσμούς και συναισθήματα. Γιατί το περιστατικό αποκτά δικαστικό βάθος! Και όλοι πρέπει να πάρουν θέση.

Κάθε επεισόδιο φέρει ως τίτλο το όνομα ενός από τα κύρια πρόσωπα και ανατέμνει την ιστορία μέσα από την προσωπική οπτική γωνία του καθενός. Ο καθένας έχει ένα προσωπικό δράμα, φέρει ενοχές, φέρει τους πόνους του, αλλά κανένας δεν είναι αθώος. Ο τρόπος που αντιδρούν μετά το περιστατικό φωτίζει τους παρελθοντικούς συσχετισμούς και φέρνει στην επιφάνεια δράματα και οδύνες, που αίφνης πρέπει να αντιμετωπιστούν και να ξορκιστούν στον αιώνα τον άπαντα. Υπό αυτή την έννοια, το χαστούκι που βλέπουμε σε μια όμορφα ενορχηστρωμένη στιγμή γεμάτη λεπτομέρειες από βλέμματα και λόγια και χειρονομίες, γίνεται η βελόνα που σκάει το απόστημα και εκλύει το πύον και τον πόνο. Και φέρνει την αλλαγή, γιατί αυτή ποτέ δεν επιτυγχάνεται σε καθήμενο σταυροπόδι.

Άγνωστο σε μένα πώς προέκυψε ο μισογυνικός χαρακτηρισμός. Τουναντίον, το μάτι μου στάθηκε σε γυναίκες σημαντικές, που με τις αδυναμίες, ενίοτε το μικροαστισμό, την υποχωρητικότητα, την απόγνωση, την ενοχή, υπογραμμίζουν την ανδρική ανωριμότητα και αδυναμία, στοιχεία που έχουν το απόλυτο προβάδισμα: τα τσιλιμπουρδίσματα του Βίκτωρ με την πιτσιρίκα, το βίαιο παρελθόν του Χάρι, ο αλκοολισμός του Άντριου, η παθητική νοσταλγικότητα του πεθερού Μανώλη.

Ώσπου, η καρδιά αυτής της παλλόμενης από ανθρώπους ιστορίας σφίγγεται σα γροθιά, στην συναρπαστική σκηνή που συνοψίζει την άποψη του Τσιόλκα για το τι είναι η ιστορία του: ψύχραιμα και στωικά ο Αβορίγινας – Μουσουλμάνος φίλος όλων και παρών στο μπάρμπεκιου, Μπιλάλ, επισκέπτεται την όμορφη λευκή μητέρα Ρόζι και κοντολογίς, με λόγια σα λεπίδια, την αποπέμπει από τη ζωή του και της οικογένειάς του απορρίπτοντας το αλκοολικό σούρσιμο του άντρα της στα μπαρ της Μελβούρνης, που φοράει την ηθική εσθήτα της προσφυγής στη δικαιοσύνη για την προστασία του τέκνου της. Πρόκειται για ένα επιστέγασμα πανίσχυρο, πολύ οδυνηρό, αποκύημα ενός πνεύματος που προέρχεται από μια πολυεθνική ζύμωση, όπως αυτό του Χρήστου Τσιόλκα.