της Ιωάννας Παπαγεωργίου

Το ομολογώ. Όσον αφορά τηλεοπτικούς δημιουργούς, δεν έχω χειρότερο από το Ράιαν Μέρφι! Το «Nip/Tuck» το άντεξα με το ζόρι για τρείς σεζόν, και αυτό χάρη στον υπερβατικό (από κάθε άποψη) χαρακτήρα της Έιβα Μουρ / Φάμκε Γιάνσεν, που έσκασε μύτη στον 2ο κύκλο ως guest και έκανε τόση αίσθηση που επέστρεφε στη σειρά συχνά πυκνά, μέχρι και το τέλος της. Από το «Glee» έχω καταφέρει να δω κάποια σκόρπια επεισόδια… μισά, και ποτέ δεν κατάλαβα προς τι όλος ο ντόρος. Ούτε άμεσα οικείους ή συμπαθητικούς κάνει τους εκτός μέσου όρου ήρωες του, ούτε πρωτότυπα τραγούδια διαθέτει (όπως το κλασικό «Fame»), ούτε βρίθει… ιλιγγιωδώς ευφάνταστων διασκευών κλασικών pop ή rock ασμάτων σαν το παραγνωρισμένο «Moulin Rouge!» του Μπαζ Λούρμαν.

Γενικά, αισθάνομαι πως ο Μέρφι αδυνατεί να προσγειώσει τους (γνώριμα ατελείς) ανθρώπους του, εξωθώντας τους σε ακραίες, παραλίγο ή εντελώς απάνθρωπες, αδικαιολόγητες και αψυχολόγητες συμπεριφορές, μέσα στο πλαίσιο αφηγήσεων που από ένα σημείο και μετά δε φαίνεται να έχουν κανένα νόημα πέρα από – με τον έναν ή τον άλλον τρόπο – την πρόκληση για την πρόκληση, τη διαστροφή για τη διαστροφή, την αρρώστια για την αρρώστια, τη μιζέρια για τη μιζέρια, τη δυσλειτουργία για τη δυσλειτουργία, τον κυνισμό για τον κυνισμό. Και όλα αυτά χωρίς ίχνος μαύρου ή μη χιούμορ. Ή, τέλος πάντων, κάποιου χιούμορ που να είναι του γούστου μου και να μου κάνει κλικ (προσωπική άποψη εκθέτω).

Με την ιδέα τού «American Horror Story» αναθάρρησα. Κάτι ανάμεσα σε σειρά συνέχειας και μίνι σειρά, χώρισε τους κύκλους του σε κεφάλαια, στο καθένα από τα οποία αφηγείται μια διαφορετική ιστορία, σε διαφορετικό τόπο και χρόνο, με τους ίδιους, όμως, ηθοποιούς, για να αποδομήσει και να ανασυνθέσει ρηξικέλευθα κλασικούς μύθους τού φανταστικού και του τρόμου. Έτσι, πρόπερσι, στο 1ο κεφάλαιο, μετακόμισε μαζί με μια τυπική, αμερικάνικη οικογένεια, σε ένα στοιχειωμένο, μεγαλοπρεπές, παλιό σπίτι τού σύγχρονου Λος Άντζελες, ενώ πέρυσι, στο 2ο («American Horror Story: Asylum»), μπήκε στα άδυτα ενός διοικούμενου από την καθολική εκκλησία άσυλο παραφρόνων, εν έτει 1964. Το μεν ξεμπρόστιαζε όλη την παθολογία / δυσλειτουργία τής ιερής, εξ αίματος, παραδοσιακής οικογένειας, ενώ το δε έβγαζε τα άπλυτα στη φόρα τόσο της καθολικής εκκλησίας (αλλά και κάθε οργανωμένης θρησκείας), όσο και της φαλλοκρατικής, πλήρως υποταγμένης στη δικτατορία τού «φυσιολογικού», δυτικής κουλτούρας.

Αμφότερα ξεκινούσαν με μερικά πολλά υποσχόμενα, εξωφρενικής έμπνευσης (στο «Asylum», μέχρι και εξωγήινοι κατέβαιναν για να απαγάγουν άμοιρους γήινους!) επεισόδια, που άνοιγαν νέους δρόμους για το είδος τού τρόμου στη μικρή οθόνη. Αμφότερα χαρακτηρίζονταν από παραμορφωμένα, στραβά και κατά τόπους θολά πλάνα, να σου «γρατζουνούν» ενοχλητικά τις αισθήσεις, δίνοντας σου μια ιδέα για την τρικυμία εν κρανίω των ηρώων, καθώς και πολλά, τελετουργικά αποκαλυπτικά πέρα δώθε στο χρόνο. Και αμφότερα ήταν οπλισμένα με τρομακτικά επιβλητικές ερμηνείες: πλην της απροσπέραστης (παρά το «αλλοιωμένο» από τις πλαστικές πρόσωπο) Τζέσικα Λανγκ, ο Ντίλαν ΜακΝτέρμοτ, η Κόνι Μπρίτον στο 1ο κεφάλαιο, και η Σάρα Πόλσον, από το 2ο και μετά, κόβουν την ανάσα. Ωστόσο, το πολύ το… «Κύριε ελέησον» το βαριέται και ο παπάς. Έτσι, σύντομα, η επίμονη, διαρκής χρήση των πειραγμένων πλάνων, έγινε υπερβολική και έχασε το νόημά της, ενώ τα όλο και πιο τραβηγμένα, στα όρια του σαδισμού, δεινά στα οποία υπέβαλαν παραλόγως και τα δύο κεφάλαια τους ήρωές τους, μου κάθονταν στο στομάχι σαν αδύνατον να χωνευτεί φαγητό. Άνευ σημασίας, ουσιαστικής εξέλιξης, προορισμού ή σκοπού. Και πάλι, το σοκ για το σοκ. Με χιούμορ… ούτε απ’ έξω. Και δύο ουρανοκατέβατα (σε σύγκριση με την κόλαση που έχει προηγηθεί), κάθε άλλο παρά κερδισμένα, σχετικά αισιόδοξα, δυνάμει happy φινάλε, να καταντούν εκνευριστικά.

Το «American Horror Story: Coven» ξεκινά επίσης πολλά υποσχόμενο, αλλά και με πολύ καλύτερους οιωνούς για μια συναρπαστική συνέχεια. Η δράση αυτή τη φορά τοποθετείται στη Νέα Ορλεάνη τού σήμερα, σε ένα παλιό αρχοντικό, που πλέον λειτουργεί ως σχολείο για νεαρές κοπέλες, εκ γενετής… μάγισσες! 300 χρόνια μετά τη γενοκτονία στο Σέιλεμ, το είδους τους είναι υπό εξαφάνιση, καθώς, πέρα από τους διωγμούς στους οποίους υπόκεινται ακόμα, πολλές γυναίκες που γνώριζαν πως στην οικογένειά τους υπάρχει το γονίδιο της μαγείας, αποφάσισαν να μην κάνουν παιδιά. Η Πόλσον γίνεται εδώ η Κορντίλια Φοξ – διευθύντρια του εν λόγω σχολείου και κόρη τής Ανώτατης Φιόνα Κουντ / Λανγκ, η οποία επιστρέφει στη Νέα Ορλεάνη, για να βάλει τάξη όταν αντιλαμβάνεται νέα έξαρση της βίας κατά των μαγισσών. Στο καστ προστίθενται (αυτή τη φορά ως μαθητευόμενες μάγισσες): η Ταΐσα Φαρμίγκα και πάλι στο ρόλο της έφηβης, ανήσυχης, αλλά κάθε άλλο παρά εύθραυστης πλέον νεαρής (αντίθετα με την αυτοκαταστροφική κόρη τού ζευγαριού, που ενσάρκωσε στο πρώτο κεφάλαιο) Ζόι Μπένσον, η Έμμα Ρόμπερτς ως το ξεπεσμένο αστέρι τής showbiz Μάντισον Μοντγκόμερι, η (υποψήφια για Όσκαρ στη «Μονάκριβη») Γκαμπούρι Σιντίμπε ως η «ανθρώπινη κούκλα βουντού» Κουίνι, και η απίθανη Τζέιμι Μπρούερ (ηθοποιός με όλη τη σημασία της λέξης, που σε κάνει να ξεχνάς ότι πάσχει από σύνδρομο Down) ως μέντιουμ Ναν. Ως αντίπαλες, υπερ-αιωνόβιες, αλλά αγέραστες (πώς και γιατί, ανακάλυψε το μόνος/η, δε σου το χαλάω) αδίστακτες μάγισσες εδώ, τέλος, πρωταγωνιστούν οι υπέροχες grand-dames Κάθι Μπέιτς και Άντζελα Μπάσετ.

Όπως καταλαβαίνεις, οι αποστομωτικές, μεθυστικές ερμηνείες είναι και πάλι εδώ. Το ίδιο και τα παράξενα, κουνημένα κάδρα (αν και σαφώς πιο τιθασευμένα), καθώς και τα διαφωτιστικά πισωγυρίσματα στο χρόνο. Αυτή τη φορά, όμως, το όλο εγχείρημα προκύπτει πολύ πιο ανάλαφρο και δη διασκεδαστικό. Οι μάγισσες ηρωίδες, αν και (οικεία) ατελείς άνθρωποι, είναι υπερφυσικά, εξωπραγματικά όντα (αντίθετα με τα μέλη μιας τυπικής οικογένειας ή τους παρεξηγημένους ασθενείς ενός τρελοκομείου), οπότε δεν απαιτούν προσγείωση. Εξάλλου, οι υπερ-δυνάμεις που διαθέτει καθεμιά τούς επιτρέπει όχι μόνο να αντιμετωπίζουν δεόντως τα εξωφρενικά (ουχί όμως παράλογα ή αδικαιολόγητα μέσα στο πλαίσιο του σουρεάλ σύμπαντος τους) δεινά που τις κατατρέχουν (πυρές, στρατιές από εκδικητικά ζόμπι ή μαινόμενοι, τρομοκρατημένοι κοινοί θνητοί), αλλά και να ορίζουν τη μοίρα τους – ενίοτε και πάντα κατ’ επιλογή – σαδομαζοχιστικά. Ταυτόχρονα, οι αλληγορικές διαστάσεις τής δικής τους ιστορίας (που κάποιοι βλέπουν ως σπουδή τής γυναικείας ψυχοσύνθεσης και, κυρίως, της δαιμονοποιημένης σχέσης μάνας – κόρης) εκφέρονται πολύ πιο διακριτικά, σε ένα σαφώς δεύτερο, μη σου πω τρίτο επίπεδο, υπαρκτές μόνο για όσους/ες ενδιαφέρονται.

Πάνω απ’ όλα, όμως, το «Coven» διαθέτει χιούμορ. Ξεκάθαρο, απενοχοποιημένο, ευθύ. Αν δεν πιάσεις το υπονοούμενο πως βλέπει τον εαυτό του ως διεστραμμένη εκδοχή τού «Χάρι Πότερ» όταν η Μιρτλ Σνόου μας συστήνεται ως εμφανισιακά δίδυμη αδελφή τής (δια ερμηνείας Έμμα Τόμσον) καθηγήτριας Τρελόνι, θα στο ξεκαθαρίσει η Ανώτατη Φιόνα / Λανγκ όταν αποκαλέσει κοροϊδευτικά τη σχολή τής κόρης της, «Χόγκουαρτς». Και δεν είναι μόνο αυτό: από τους τίτλους των επεισοδίων (ενδεικτικά, «Bitchcraft», «Burn, Witch. Burn!», «The Axeman Cometh») και τον βγαλμένο θαρρείς από το… «Rocky Horror Picture Show» butler τού σχολείου, μέχρι τις ασύλληπτες ατάκες («Κάνει τόσο ζέστη που έχει ιδρώσει ακόμα και το αιδοίο μου, γαμώτο!»), τις κωμικοτραγικές ικανότητες των κοριτσιών (no spoilers!) και τα σπαρταριστά ανθολογικά επεισόδια (σαν εκείνο το αμαρτωλά απολαυστικά splatter, με τη Ζόι / Φαρμίγκα να γίνεται εξολοθρευτής ζόμπι με ένα αλυσοπρίονο), το «American Horror Story» δείχνει πως στο 3ο του κεφάλαιο απέκτησε (αυτο)σαρκαστικό χιούμορ. Για να γίνει μια σειρά τού Ράιαν Μέρφι που βλέπεται – και με το παραπάνω. Επιτέλους!