της Κατερίνας Ανδρεάκου

Ο Μπεν Γουίτλι αποτελεί έναν από τους πιο ενδιαφέροντες και δημιουργικά συναρπαστικούς σκηνοθέτες της τρέχουσας γενιάς, στη Βρετανία αλλά και γενικότερα (ασχέτως αν η ελληνική διανομή δεν έχει πάρει ακόμη χαμπάρι την ύπαρξή του). Ταυτόχρονα, το sui generis δημιουργικό του ύφος (κατάμαυρο, συχνότατα μακάβριο χιούμορ με ισχυρές δόσεις σουρεαλισμού), παρότι ευρύτατα αναγνωρισμένο, διχάζει κοινό και κριτικούς καθώς ομολογουμένως δεν είναι για όλους (μάθαμε ότι στη δημοσιογραφική προβολή έπεσαν γιουχαΐσματα!). Ωστόσο, σε αυτή την ώς τώρα πιο φιλόδοξη (και ακριβή) του δουλειά, ο 43χρονος Άγγλος αποτελεί την πιο ταιριαστή επιλογή για την καρέκλα του σκηνοθέτη, μεταφέροντας το επικά δυστοπικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας ενός από τους maître του είδους για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη, σε συνεργασία με τη σεναριογράφο Έιμι Τζαμπ. Το αποτέλεσμα, αν και κάπως φλύαρο, αντικατοπτρίζει επιτυχημένα το πνεύμα αλλά και – ώς έναν βαθμό – το πεσιμιστικό, νιχιλιστικό «όραμα» του Μπάλαρντ για το σχετικά άμεσο μέλλον (που τώρα φαντάζει και ως παρόν) της ανθρωπότητας, μέσα από την ιστορία των κατοίκων ενός ουρανοξύστη, στον οποίο η προφανής κοινωνική ανισότητα φέρνει σταδιακά το χάος και την ηθική παρακμή.

Ο Γουίτλι πρωτοδιάβασε Μπάλαρντ στην εφηβεία του. «Μπορούσα να αισθανθώ την ακτινοβολία του. Ήταν ένας τρομακτικός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας και με συνάρπασε. Χρόνια αργότερα συνειδητοποίησα ότι, έχοντας διαβάσει τα βιβλία του σε τόσο μικρή ηλικία, επηρεάστηκε σημαντικά ο τρόπος σκέψης μου και έβλεπα [τα γραπτά του] στην κουλτούρα γύρω μου ξανά και ξανά. Είμαι μεγάλος fan των comics και έβλεπα την επιρροή του και εκεί. Τα χρόνια πέρασαν και κάποια στιγμή που ήμουν σπίτι, κοίταξα την βιβλιοθήκη μου και το είδα [το «High-Rise»] και αναρωτήθηκα γιατί δεν έχει γίνει ταινία, το βρήκα πολύ παράξενο. Κι αυτή ήταν η απαρχή της δημιουργίας της ταινίας.»

Για τη συνεργασία του με την Τζαμπ αναφέρει: «Σκεφτήκαμε να τοποθετήσουμε το φιλμ χρονικά πίσω στην περίοδο που γράφτηκε, γιατί και οι δυο μας γεννηθήκαμε στη δεκαετία του ‘70, είμαστε ουσιαστικά τα πιτσιρίκια της πολυκατοικίας [της ιστορίας] και οι βασικοί πρωταγωνιστές είναι στην ηλικία που ήταν τότε οι γονείς μας, οπότε η σχέση μας με την ιστορία είναι αρκετά διαφορετική από το να προσπαθήσεις να μεταφέρεις ένα βιβλίο στο εγγύς μέλλον. Επίσης, ο Μπάλαρντ προέβλεψε το μέλλον στο [τώρα δικό μας] παρελθόν, οπότε ήταν ενδιαφέρον για εμάς το ότι τώρα ξέρουμε τις κυριολεκτικές απαντήσεις στο τι έγινε, οπότε κατά κάποιον τρόπο κάναμε μια ταινία επιστημονικής φαντασίας του μέλλοντος που… κοιτά το παρελθόν!»

Ο Γουίτλι έδωσε στον Τομ Χίντλστον, έναν από τους πιο περιζήτητους ηθοποιούς των τελευταίων ετών, τον κεντρικό ρόλο του γιατρού Λανγκ, κατοίκου του ουρανοξύστη. «Αρχικά, ήθελα να υποδυθώ τον Λάνγκ εγώ!», αστειεύεται ο σκηνοθέτης, με τον Χίντλστον να προσποιείται πως φεύγει τάχα προσβεβλημένος από την «αποκάλυψη», προκαλώντας ηχηρά γέλια. «Ο Τομ ήταν ανέκαθεν ο Λανγκ για εμάς, το οποίο τώρα μπορεί να ακούγεται ανειλικρινές, όμως αυτή είναι η απόλυτη αλήθεια!», συνεχίζει. «Είχαμε στην κουζίνα έναν άσπρο πίνακα κι είχαμε κολλήσει φωτογραφίες του Τομ. [Προς τον Χίντλστον:] Είμαι σίγουρος πως υπάρχουν πολλές κουζίνες με το πρόσωπό σου μέσα τους! [γέλια]. Αλλά αρχικά όταν το σκέφτεσαι, δεν πιστεύεις ότι θα πραγματοποιηθεί ποτέ.»

Ο Χίντλστον, που έχει ήδη συγκεντρώσει διθυραμβικές κριτικές για την ερμηνεία του, μιλά για τη συνεργασία τους αλλά και για τον χαρακτήρα τού Λανγκ: «Ήμουν μεγάλος θαυμαστής του Μπεν, ειδικά με το ‘Kill List’ και το ‘Sightseers’. Θυμάμαι που έβλεπα το ‘A Field in England’ όταν ήμουν κάπου στο εξωτερικό, και με έκανε να νοσταλγήσω την πατρίδα μου, γιατί έχει πολύ έντονο το αγγλικό στοιχείο. Ο ίδιος δεν το συνειδητοποιεί, αλλά υπάρχει κάτι στο καλλιτεχνικό του αποτύπωμα που είναι πολύ βρετανικό. Και ο συνδυασμός Γουίτλι – Μπάλαρντ ήταν άκρως δελεαστικός, καθώς το κείμενο εμπεριέχει πολλή σκανδαλιά αλλά και δριμύτητα και σοβαρότητα. Ειδικά ο Λανγκ, στο σενάριο είναι ένα άκρως ενδιαφέρον δημιούργημα, που προσπαθεί να εξαφανιστεί μέσα στην, κατά τον Μπάλαρντ, γόνδολα της ρόδας του luna park που βρίσκεται στον ουρανό. Προσπαθεί να ξεφύγει από την αληθινή ζωή. Και είναι γιατρός – ο Μπάλαρντ έγραψε πολλούς χαρακτήρες γιατρούς, όχι τυχαία, αφού και ο ίδιος είχε σπουδάσει Ιατρική στο Κέιμπριτζ πριν γίνει συγγραφέας. Τον συνάρπαζε η μηχανική της ανθρώπινης ανατομίας και ήθελε να κατανοήσει πώς λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα ως μηχανισμός. Και ήταν μόλις έμαθε αυτή την πληροφορία που έγινε συγγραφέας.»

«Ο Μπεν δημιουργεί μια ατμόσφαιρα αδείας, κάτι που επιθυμεί ο ηθοποιός. Χωρίς επικρίσεις, αλλά με μια ταινία σαν αυτή, το σημαντικό είναι να χάνεις τις αναστολές σου και να είσαι αρκετά γενναίος ώστε να είσαι τόσο αναίσχυντος όσο και οι χαρακτήρες. Και μπορεί να ακούγεται παράξενο αλλά περάσαμε τόσο ωραία – ασφαλώς αυτό το ακούμε να το λένε συνέχεια οι ηθοποιοί, αλλά έτσι ακριβώς ήταν, κυρίως εξαιτίας του ρίσκου του.» Ο Γουίτλι παρεμβαίνει: «Επίσης, είναι η πιο ακριβή ταινία που έχω κάνει, αν και με τα χολιγουντιανά standards θεωρείται χαμηλού προϋπολογισμού, και ό,τι δείχνουμε στην οθόνη πρέπει να είναι προσεκτικά ελεγμένο.»

Ο Γουίτλι περιγράφει την αναζήτηση του σκηνικού, του επιβλητικού κτηρίου της brutalist αρχιτεκτονικής που κυριάρχησε στα 70’s και διχάζει σήμερα. «Θέλαμε να τη γυρίσουμε σε ένα αληθινό κτήριο της εποχής αλλά τα περισσότερα είναι πια γκρεμισμένα, σύνηθες για brutalist κτήρια, ή είναι διακοσμημένα με απαίσια μάρμαρα ή χρησιμοποιούνται ακόμα ως πανεπιστήμια, κλπ, οπότε δεν μπορούσαμε να μπούμε μέσα [γέλια], αλλά βρήκαμε αυτή την περιοχή στη Βόρεια Ιρλανδία, με κτήρια της περιόδου ‘73 – ‘74, δηλαδή ακριβώς την εποχή που διαδραματίζεται η ταινία, κι είχαν διατηρηθεί αυτούσια, κι εκεί χτίσαμε όλα τα σκηνικά. Ήταν σημαντικό να έχουμε έναν χώρο που είχε το DNA των 70’s αντί για ένα ψεύτικο σκηνικό.»

Ο Χίντλστον όλη την ώρα κρατούσε ένα βιβλίο στο χέρι του, και στο τέλος της συζήτησης αποκαλύφθηκε πως είναι μια συλλογή από συνεντεύξεις του Μπάλαρντ που είχε στη βιβλιοθήκη του. Μέσα από το βιβλίο, μας διάβασε μια συνέντευξη του συγγραφέα από το 1978, στον δημοσιογράφο Τζον Σάβατζ, η οποία συνοψίζει τόσο το νόημα και τη δύναμη του «High-Rise» όσο και τις… προφητικές ικανότητες του συγγραφέα, καθώς μίλησε για το πώς αντικαθίσταται η φύση από την τεχνολογία και για το πώς μικρές φορητές συσκευές που θα μπορούν ν’ αποθανατίζουν στιγμές θα είναι προσιτές σε όλους. Προς απάντηση σε αυτό, ο Γουίτλι έβγαλε το κινητό του από την τσέπη και «κινηματογράφησε» τον Χίντλστον να διαβάζει τις «προφητείες» του Μπάλαρντ, περί «μεταμόρφωσης του σπιτιού σε τηλεοπτικό studio, της δημιουργίας μιας νέας μορφής πραγματικότητας, της ηλεκτρονικής (…) που θα ξεκινήσει με ανθρώπους να φωτογραφίζουν ασταμάτητα τους εαυτούς τους [γέλια], να ξυρίζονται, να τρώνε, να τσακώνονται, κι εννοείται πως οι… λειτουργίες στην κρεβατοκάμαρα είναι προφανείς! Πιστεύω πως θα πάει παραπέρα, σε σημείο που ο καθένας μας θα είναι το επίκεντρο ενός ατέρμονου serial, [ενώ] ζωντανό υλικό θα είναι προσβάσιμο με το πάτημα ενός κουμπιού. Το μεγαλύτερο τηλεοπτικό show στον κόσμο: το βλέπω να συμβαίνει.»